Маҳалла ва бошқА ЎЗ Ўзини бошқарув социологияси. Жамоатчилик фикри социологияси

МАҲАЛЛА ВА БОШҚА ЎЗ - ЎЗИНИ БОШҚАРУВ СОЦИОЛОГИЯСИ. ЖАМОАТЧИЛИК ФИКРИ СОЦИОЛОГИЯСИ

Режа 1. Маҳалла ва бошқа ўз-ўзини бошқарув социологияси тушунчаси. Маҳалла ўзига хос социологик объект сифатида. 2. Ўзбекистондаги ўзини-ўзи бошқариш тизимининг хусусиятлари. Маҳалла демократиясини шакллантиришда социологик тадқиқотларнинг ўрни. 3. Жамоатчилик фикри тушунчаси ва мохияти. Жамоатчилик фикрининг функциялари 4. Жамоатчилик фикрининг хозирги коцепциялари

Асосий тушунча ва атамалар

Демократия, маҳалла, ижтимоий адолат, оила, муниципал, тенглик, ижтимоий ҳимоя, ногиронлар, нафақахўрлар, ёш болалар, демократик тамойиллар, жаҳон ҳамжамияти, халқаро ташкилотлар, халқаро ҳуқуқ.

Маҳалла ва маҳаллий бошқарув социологиясида 2 босқичда ўрганилади
Маҳаллий ҳокимият органлари.
Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари
Ўзбекистон Республикаси қонунининг 100-моддасига биноан маҳаллий ҳокимият органлари ихтиёрига қўйидагилар киради:
-Қонунийликни, ҳуқуқий-тартиботни ва фуқароларнинг хавфсизлигини таъминлаш;
-ҳудудларни иқтисодий, ижтимоий ва маданий ривожлантириш;
-маҳаллий бюджетни шакллантириш ва уни ижро этиш, маҳаллий солиқлар, йиғимларни белгилаш, бюджетдан ташқари жамғармаларни ҳосил қилиш;
-маҳаллий коммунал хўжаликка раҳбарлик қилиш;
-атроф-муҳитни муҳофаза қилиш;
-фуқаролик ҳолати актларини қайд этишни таъминлаш;
-норматив ҳужжатларни қабул қилиш ҳамда Ўзбекистон Республикаси қонунларига зид келмайдиган бошқа ваколатларни амалга ошириш
Ўзбекистон Республикаси Конституцияси нинг 105-моддасига биноан «Шаҳарча, қишлоқ ва овулларда, шунингдек улар таркибидаги маҳаллаларда ҳамда шаҳарлардаги маҳаллаларда фуқароларнинг йиғинлари ўзини-ўзи бошқариш органлари бўлиб, улар икки ярим йил муддатга раисни (оқсоқолни) ва унинг маслаҳатчиларини сайлайди».
1993-1994 йиллари Ўзбекистонда 13 мингдан ортиқ маҳалла қўмиталари тузилган.
Маҳаллалар ижтимоий ҳаётда қуйидаги вазфаларни бажаради
сиёсий фаолликни ошириш.
оила муҳофазаси;
ободонлаштириш, кўкаламзорлаштириш ва тозалик;
ижтимоий ҳимояда фаол иштирок этиш;
маънавият ва ижтимоий ҳуқуқни шакклантириш;
“Маҳалла” жамғармасининг вазифаси қуйидаги
йўналишларда амалга оширади.
Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари фаолиятини мувофиқлаштириш
Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органларининг хуқуқ ва манфаатларини химоя қилиш
Махалларда маданий, маънавий – маърифий тарғибот ишларини йўлга қўйиш
Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органларининг давлат органлари ва нодавлат ташкилотлар билан бўлган муносабатларини такомиллаштириш
Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органларининг ўзаро тажриба алмашишида кўмаклашиш
Уларнинг ваколатлари доирасида барча масалаларни хал этиш, молиявий-хўжалик фаолиятини юритиш, услубий такомиллаштиришда амалий ёрдам кўрсатиш.
Махалларда маданий, маънавий – маърифий тарғибот ишларини йўлга қўйиш
Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органларининг давлат органлари ва нодавлат ташкилотлар билан бўлган муносабатларини такомиллаштириш
Жамоатчилик фикрининг уч хил ифодаланиши
Жамоатчилик фикрининг стихияли ифодаланиши
Сиёсий институтлар ташаббусига кўра, бирор- бир қонунни муҳокама қилиш ёки чора-тадбир (референдум, умумхалқ муҳокамаси ва б.) ўтказиш жараёнида жамоатчилик фикрининг билдирилиши;
Махсус социологик татқиқотлар яъни сўровлар пайтида жамоатчилик фикрининг аниқланиши.
Жамоатчилик фикрининг фунциялари
Директив
қарорлар қабул қилишда жамоатчиликнинг кенг иштироки.
Баҳолаш
функцияси.
Регулятив
(бошқарув) функцияси
Конструктив функция субъектларнинг ижтимоий муносабатлари ва жараёнларни ўзига хос дастурлаштириш
Консультатив - қарорларни ҳаётга татбиқ этишда, ҳукм чиқаришда кенг жамоатчилик билан маслаҳатлашиш.
Экспрессив (назорат) - яъни фавқулодда ҳодисаларнинг олдини олиш ва уларни бартараф этиш функцияси.
Позитив
(ижобий) функция
Негатив
(салбий) функция
Жамоатчилик фикри функцияларини 3 гуруҳи
Жамоатчилик фикрининг моҳияти ва мазмунини ифода этувчи функциялар.
Баҳолаш функцияси
Негатив (салбий)
функция
Жамоатчилик фикрининг ижтимоий аҳамиятини ифода этувчи функциялар.
Маслаҳат
Гнесеологик функцияси
Назорат қилиш;
Рағбатлантириш
Тарбиялаш
Позитив (ижобий) функция
Жамоатчилик фикрининг кишиларга таъсирини ифода этувчи функция.