Madaniyatshunoslik

100. Mustaqil O’zbekiston mafkurasining falsafiy-nazariy negizini nima tashkil qiladi?
A) Umuminsoniy va milliy qadriyatlar
B) Diniy qadriyatlar
V) Urf-odatlar va ananalar
G) Dunyoviy, diniy xarakterdagi ijtimoiy –falsafiy qarashlar majmui.
TO’Fri javoblar

g		26.g	51.v		76.a
b		27.d	52.g		77.a
a		28.v	53.a		78.v
b		29.b	54.b		79.g
v		30.a	55.g		80.a
a		31.v	56.b		81.a
g		32.g	57.v		82.v
b		33.a	58.v		83.b
g		34.a	59.g		84.v
g		35.a	60.b		85.b
d		36.a	61.a		86.b
v		37.v	62.g		87.v
b		38.g	63.a		88.v
a		39.b	64.a		89.v
b		40.a	65.d		90.b
v		41.g	66.v		91.b
g		42.g	67.a		92.a
v		43.g	68.v		93.g
19.g	44.g			69.d		94.b
20.d	45.v			70.g		95.g
21.b	46.v			71.b		96.b
22.g	47.v			72.v		97.g
23.d	48.v			73.v		98.a
24.v	49.v			74.a		99.b
25.g	50.g			75.b		100.b

9. GLOSSARIY


Madaniyatshunoslik - madaniyat to’g’risidagi fan bo’lib, madaniyat tarixi va madaniyat nazariyasidan iborat.
Mentalitet – insonning ijtimoiy-iqtisodiy madaniy dunyoqarashi. Madaniyat – “Madaniy” “shaharlik” degan manolarni bildiradi. Keyinchalik “Marifatli bo’lish”, “Tarbiyali”, “Bilimli bo’lish” manolarida ishlatilgan.
Madaniyat – uzoq tarixiy taraqqiyot jarayonida insoniyat tomonidan yaratilgan moddiy va manaviy boyliklar, asori-atiqalar yig’indisi. Qadriyatlar – borliq va jamiyat, narsalar, voqealar, hodisalar, inson hayoti, moddiy va manaviy boyliklarning ahamiyatini ko’rsatish uchun qo’llaniladigan tushuncha.
Umuminsoniy qadriyatlar – insoniyat tomonidan yaratilgan umuminsoniy manfaatlarga va xalqlarning o’zaro hamjihatlikda yashashlari va rivojlanishlari uchun xizmat qiladigan umuminsoniy ahloq, xalqaro siyosiy, iqtisodiy, madaniy, ilmiy, falsafiy, diniy munosabatlar tajribasi, malakalari o’zida mujassamlashtiruvchi tushuncha.
Ananalar - xalqlarning tarixiy rivojlanishi jarayonida shakllangan va
sayqallangan qadriyatlardir.
Ahloqiy madaniyat - tarkibiga axloqiy ong, axloqiy manosabat va
axloqiy faoliyat kiradi.
Adolat – u yoki bu qadriyatlarning o’zaro umumiy munosabatini va
ularning individlar o’rtasida aniq taqsimlanishini ifodalovchi tushuncha.
Estetik madaniyat – sohasi bu insonning tevarak atrofni o’rab olgan
voqelikka nisbatan bo’ladigan munosabatida o’zini erkin namoyon
etishidir.
Vatanparvarlik - kishilarning ijtimoiy va manaviy-axloqiy
xislatlarining, fazilatlarining yuksak namoyon bo’lishidir.
Diyonat va vijdon – bir-biriga yaqin tushuncha. Diyonat va vijdon
odamlardagi insof tuyg’usiga hamohangdir.
Sivilizasiya – jamiyatning o’z taraqqiyoti jarayonida yaratilgan moddiy
va manaviy boyliklarning, ularni yanada ko’paytirib hamda
takomillashtirib
borish usullarining majmui.
Diniy marosimlar – fuqarolarning diniy talimotlardan, ularning qonun-
qoidalari va aqidalaridan kelib chiqadigan diniy faoliyat va hatti –
harakatlari.
Misr ehromlari – Qadimgi Misr davlatida podsho-firavnlarga atalib
qurilgan maqbaralar, qabrlar, inshootlar.
SHumerlar – Qadimgi Messopatamiya davlatida yashab o’tgan qabila.
Er. Avv. 3 minginchi yillar.
Mahobxorat, Ramayana – Qadimgi Hindistondagi halq og’zaki ijodi.
Bobil minorasi – dunyoning etti mo’jizasidan biri balandligi 90 m.
Buddaviylik – Mil.avv. VI asrda Hindistonda paydo bo’lgan din.
Xuanxe - Sariq daryo. Markaziy Xitoy tog’laridan Tinch okeaniga
quyiladigan daryo.
Elllada – Qadimgi YUnonistonning nomi. Zevs – YUnonlarning eng
muqaddas bosh xudosi.
Gerodot – (er. avv. 490-430.) YUnon tarixchisi. “Tarix faning otasi”
hisoblanadi.
Suqrot, Platon, Aristotel – YUnon falsafasining yuksak
namoyondalari.(er. avv. V-IV asrlar).
Artemida ibodatxonasi – Dunyoning etti mo’jizalaridan biri Efes
shahrida qurilgan.
Fidiy – YUnon haykaltaroshi. Zevs, Afina, Promaxos haykallarini
muallifi.
Kolizey amfiteatri – Milodning 1 asrida Rimda qurilgan. Gladiatorlik
janglari o’tkazilgan.
“Bayt ul-Hikmat” – “Donishmandlar uyi”. Bag’doddagi akademiya.
“Qubbatul islom” – Buxoro shahri. Islom dining gumbazi.
“Mamun akademiyasi” – Xorazmda tashkil etilgan akademiya.
“Ilmi nujum” – Astronomiya fani.
Rasadxona – observatoriya. Osmon jismlarini kuzatadigan ilmiy dargoh.
“Quroni Karim” - Islom dinining muqaddas kitobi.
Xattotlar – Kitob ko’chiruvchi husnixat egalari.
Reformasiya – O’zgarish, qayta qurish manolarini anglatadi.
Gumanizm – insonparvarlik.
Leonardo da Vinchi (1452-1519 yy.) – Italiya-dagi uyg’onish davri madaniyatining eng buyuk arbobi. Olim, muhandis, etuk rassom. Mikelaejelo Buanarotti (1475-1564 yy.) – Buyuk rassom, haykal-tarosh, harbiy muhandis, shoir.
Geosentrik g’oya – koinot markazida doira shaklida harakatsiz Er turadi. Katolik cherkovi – Xristianlik dinidagi oqim. Markazi Vatikan.
Marifat – bilish, tanish, yani bilim demakdir.
Deni Didro (1713-1784 yy.) – fransuz yozuvchisi va faylasufi.
Jeyms Uatt – bug’ mashinasining ixtirochisi.
Barokko – Evropa memorchiligi uslubi.
Rakono – rassomchilikdagi uslub. Bu uslub o’zining engilligi to’g’ri chiziqlarning simmetriyasi yo’qligi bilan xarakterlanadi.
Lyudvig Betxoven (1770-1827 yy.) – Nemis bastakori.
Alfred Nobel – SHvesiyalik sanoatchi, ixtirochi, kiyogar, X1X asrning ikkinchi yarmida yashagan.
Fobizm – Sanat yo’nalishidagi yangi oqim bo’lib, predmet narsalarning ajabtovur, yorqin ko’rinishda aks ettirishni ifodalaydi.
Din - arab tilidan olingan bo’lib, uning lug’aviy manosi “ishonch”, “etiqod”dir. Din muayyan tashkilotlar, his-tuyg’ular, toat-ibodatlar va diniy tashkilotlar faoliyatlari orqali namoyon bo’ladi.