Mahsulot tannarxini aniqlashda amortizatsiya xarajatlari hisobi I. Kirish II. Asosiy qism

Moddiy xarajatlar - ishlab chiqarishning asosiy xarajatlaridan biri 
bo‟lib, mahsulot (ish, xizmat) larga qarab jami ishlab chiqarish 
xarajatlarining 60-80 % atrofida bo‟lishi mumkin. Moddiy xarajatlar o‟z 
ichiga xom ashyo va materiallarga qilingan xarajatlarni o‟z ichiga oladi. 
Xom ashyo va materiallarga qilingan xarajatlar deyilganda, mahsulot sotib 
olgandan to korxonaga olib kelgunga qadar barcha komission va 
vositachilik xarajatlar tushuniladi. 
Moddiy xarajatlarga quyidagilarni kiritishimiz mumkin: 
• Texnologik maqsadlar va xo‟jalik ehtiyojlariga sarflanadigan 
yoqilgi va energiya xarajatlari; 
• Yarim tayyor mahsulotlarni sotib olinishi;
• Mahsulotga tara va upakovka uchun xarajatlar;
• Arzon va tez eskiruvchan inventarlarning eskirishi;
• Tabiiy resurslardan foydalanish bilan bog‟liq soliqlar va ajratmalar;

---

8 
• Ichki ishlab chiqarish bilan bog‟liq brakdan yo‟qotishlar;
• Ishlab chiqarish jarayonida xizmat qiladigan transport xarajatlari;
• Ishlab chiqarishda ishtirok etadigan boshqa xarajatlar. 
Mehnatga haq to’lash xarajatlari - bu korxonaning asosiy ishlab 
chiqarish jarayonida qatnashuvchi ishchi va xodimlar mehnat haqlari, 
jumladan rag‟batlantiruvchi va kompensatsion to‟lovlar uchun 
xarajatlardir.
Mehnatga xaq to’lash xarajatlari o’z ichiga quyidagilarni oladi:
• Lavozimdagi okladi, tarif stavklaraiga muvofiq anik bajarilgan 
ishlar uchun to‟lovlar;
• Ishchilarga ma‟lum bir tartibda berilgan mahsulot qiymati;
• Ishlab chiqarish natijalari uchun okladga qo‟shimcha mukofot va 
ustamalar;
• Ishchilarga tekin ko‟rsatiladigan kommunal xizmatlar, oziq ovqat, 
uy- joy xaqini to‟lash uchun xarajatlar;
• Ishchilarga to‟lanadigan boshqa ko‟rinishdagi xarajatlar. 
Mahsulot tannarxi shakllanishida ta’sir etuvchi xarajatlardan