Махсус дори турлари технологияси кафедраси

Минерал моддалар кимёвий бирикмаларни.
Суюлтириш технологияси.
Сувли эритмалар: 
Сувли эритмалар В. Швабе қўлланмасининг 5ғбанди бўйича тайёрланади [1]. "5 а" банд бўйича эритмаларни тайёрлаш учун 1г модда 9г тозаланган сувда 10 марта чайқатилиб, эритилиб фильтрланади.
Бундай суюлтириш биринчи ўнлик деб юритилади ва доривор модданинг сувдаги нисбати 1/10 ташкил қилади. "5 б" банд бўйича бир оҒирлик қисм доривор моддани 99 оҒирлик қисм сувда ўн марта чайқатиб, эритиб фильтрланади. Бундай суюлтириш биринчи юзлик деб юритилади ва доривор модданинг сувдаги нисбати 1/ 100 ташкил қилади. 5ғбанд бўйича кислоталарнинг эритмасини тайёрлаш учун бирламчи эритмадаги соф кислотанинг массаси ва фоизи шартли бирликка қабул қилинади. Кислоталар ДФ ёки НТХ талабларига жавоб беришлари керак. Швабе қўлланмасида 13 хил кислоталар келтирилган бўлиб, улардан дори турини тайёрлашда нафақат сув билан, балки турли фоизли спиртлар билан ғам суюлтирилиши кўрсатилган.
Ганеман ўзининг даволаш усули билан бир қаторда гомеопатик дориларни тайёрлаш усулларини ғам яратган.
Гомеопатик дори турлари янги йиҒиб олинган ва қуритилган ўсимликлар, ғайвонот оламидан олинган ва минерал моддалар ёки кимёвий бирикмалардан тайёрланади. Дорихоналарда эссенци, настойка, эритма, тритурациялар тайёрланиб, улар аниқ доривор модда сақлайди, улардан кейинчалик қонунғқоидалар асосида суюлтиришлар оборилади.
Эссенциялар ғ бу янги узиб олинган доривор ўсимликлардан, уларнинг таркибидаги шарбатини миқдорига боҒлиқ бўлган холда Швабе фармакопеяси асосида 3 та /1,2,3/ параграфлар бўйича тайёрланади. ўсимлик таркибидаги шарбат миқдори бир неча омилларга, яъни:
ғ ўсимликни ўсаётган жойи;
ғ йиҒибғтериб олинган йилнинг фасли;
ғ ёмҒиргарчилик бўлгани ёки йўқлиги ва бошқаларга боҒлиқлиги аниқдир.
Шунинг учун гомеопатия амалиётида доривор бирлик деб ўсимликдан сиқиб олинган шарбат олинади.
1ғнчи параграф бўйича ўсимликдан шарбат миқдори 60% ёки ундан кўп бўлса эссенциялар қуйидагича тайёрланади.
Бундай ўсимликлар ўз таркибида смола, эфир мойлари ва камфора бирикмаларини сақламайди ва майдалаб пресс орқали сиққанда 60% ва ундан ғам кўпроқ шарбат беради. Эссенция тайёрлаш учун: майда қилиб майдаланган ва бўтқага айлантирилган ўсимликни пресс ёрдамида эзилади ва шарбати олинади. Олинган шарбатга 90% этил спирти қўшилади ва қаттиқ аралаштирилиб, чўкиш учун қўйиб қўйилади. 8 кун ўтгандан сўнг эссенция фильтрланади ва тиниқ бўлиши керак. Ундан спиртли настойка тайёрлаш учун 2 қисм эссенцияга 8 қисм 45%ли спирт қўшиб аралаштирилади. Олинган тинктура бирламчи ўнлик шкаласи 1х га тенг.
2ғнчи параграф бўйича ўсимликдаги шарбат миқдори 60%дан кам бўлса эссенция қуйидагича тайёрланади .
Бундай ўсимликда ғам смола, эфир мойлари ва камфора бирикмаларини сақламайди. Майдалаб пресс орқали сиққанда 60%дан кам шарбат беради. Шунинг учун олдин ўсимликдаги шарбат миқдори аниқланади. Шарбат миқдорини аниқлаш учун биринчи қилиб 100 50 0С хароратдаги майдаланган ўсимлик массасини намлик даражаси аниқланади /а/. Иккинчи қилиб ўсимликдан сиқиб олинган шарбатни фильтрлаб 100 50 0С хароратдаги қуруқ қолдиҒи топилади /б/. Топилган кўрсаткичлар формулага қўйилади ва шарбатни миқдори аниқланади.

Демак,
100 х а

Х қ ғғғғғғғғғғ ;
100 ғ б

Айрим ўсимликларнинг майдаланган массасида шилимшиқ кўп ва чиққан шарбат миқдори жуда кам бўлса, аниқланаётган ўсимлик миқдорига тенг қилиб сув қўшилади ва тез, қаттиқ чайқатилиб 24 соатга қолдирилади, кейин фильтрланади. Фильтрланган шарбатида 100 50 0С харорат бўйича қуруқ қолдиқ аниқланиб /с/, шарбат миқдори қуйидаги формула орқали бўлади;

100 х (ағс)
Х қ ғғғғғғғғғғғғғғ ;
100 ғ с

Энди майдалаб олинган ўсимлик тортилади ва унинг ярмича 90%ли спирт билан намлаб, яна майдаланилади ва қуйуқ бўтқага айлантирилади. Кейин шарбат массасигатенг миқдорда 90%ли спирт қўшиб аралаштирилади ва 8ғ14 кунга мацерация учун қўйилади. Массани сиқиб оҒзи яхши жипс бекиладиган идишга солинади ва 8 кунга салқин жойга тиндириш учун қўйилади, кейин фильтрланади. Доривор модданинг миқдори 1/2 га бўлади.

Спиртли настойкани эссенциядан тайёрлаш учун 2 қисм эссенция ва 8 қисм 45%ли спирт олиб аралаштирилади. Бу 1ғнчи ўнлик суюлтириш шкаласига тўҒри келади.
ўсимликдаги шарбат 60%дан кам ва шарбат смола, эфир мойи ва камфора бирикмаларини сақласа, эссенция қуйидагича тайёрланади.
Майдаланган ўсимликни қуйқасимон массага айлантириб тортилади унга 90%ли спирт миқдорининг ярмича солинади ва яхшилаб аралаштириб бўтқа хосил қилинади. Шарбатнинг миқдори аниқлангандан сўнг, унинг миқдорига икки баробар кўп 90%ли спирт солинади, аралашириб уни 8ғ14 кунга мацерация учун қўйиб қўйилади. Кейин суюқлик жойи қуйилиб олинади,масса эса яна пресс ёрдамида сиқилади ва бу иккала уюқликлар қўшилиб 8 кунга салқин жойда тиндирилади ва фильтрланади. Эссенция тиниқ бўлиши керак. Спиртли настойка олиш учун эссенциядан 3 қисм ва 7 қисм 60% ли спирт қўшилади ва тинктура 1ғнчи ўнлик суюлтириш шкаласига тўҒри келади.
Параграф 4 бўйича спиртли настойкаларни қуритилган ўсимлик ва янги хайвонот тўқималаридан тайёрланиши. 2 кунлик мацерация йўли билан ва кейинги перколяция усулини қўллаб тайёрланади. Бунинг учун қуритилган ўсимликлар даҒал порошок холатигача майдаланади. Ундан, 1 қисм олиб устига 10 қисм этил спирти /концентрацияси ўсимликка боҒлиқ фармакопеяда кўрсатилган/ солинади.
1 қисм ўсимлик порошоги спиртнинг ярми билан аралаштирилади ва икки кунга қолдирилади /усти яхши берк бўлиши керак/. Вақтиғвақти билан чайқатилиб турилади. Икки кун ўтгач масса перколяторда ўтқазилади ва устидан спирт қуйилади. 1минут 20 томчи перколятордан ўтиши керак ва керакли спирт доимо 1/10 атрофида сақлаб туриш учун солиниб туради.
Мацерация усули билан олиш керак бўлса: 1 қисм майдаланган ўсимлик 10 қисм спирт билан намланади ва 8 суткага 16 50 +С хароратда сақланади. Хар куни чайқатиб турилади. Кейин суюқлик қуйиб олиниб, масса сиқилади ва иккала суюқлик қўшилиб 8 кун индирилади ва фиьтрланади. Хайвон тўқимасидан параграф N4 бўйича тинктура тайёрлаш учун, у ступкага майдаланади /1қ/ ғ 10қисм спирт қўшилади ва 14 кун давомида чайқатиб турган холда дамланади.
Настойка қуйилиб, масса сиқилади, иккала суюқлик қўшилиб 8 кун тиндирилади ва фильтрланади. Доривор модданинг миқдори 1:10 ва бу 10нчи ўнлик суюлтиришга тўҒри келади. "Гомеопатик тинктуралар, сувли ва спиртли эритмалар".
Настойкалар тиниқ рангли суюқликлар бўлиб, спирт ва сув ёки спирт билан эфир аралашмаси ёрдамида ўсимлик, камроқ хайвон хом ашёларидан олинади. Бу гомеопатик тинктураларни олиш учун хом ашёларни махсус ишлаш йўли билан ажратмалар тайёрланиб, тиндирилади. Тинктуралар таркибида доривор модданинг миқдори 1:10 га тенг. Гомеопатия фармакопеясининг параграф 4ғнчи бўйича. Бир қисм қуритилган ўсимлик ёки тирик тўқимага 10 қ спиртт қўшиб тинктура тайёрлаш. Бунинг учун 1 қ майдаланган махсулотга унинг ярим миқдорда спирт қўшиб, аралаштириб, оҒзи жипс беркиладиган идишда, тезғтез аралаштириб 2 кунга қолдирилади. Сўнг перколяторга жойлаб кераклигича спирт солиб, ғар минутда 20 томчидан туширилади ва тайёр махсулот 1/10 нисбатига тўҒри бўлгунча йиҒилади. Мабодо перколяторга тинктурани олишни иложи бўлмаса мацерация усулидан фойдаланамиз. Бунинг учун 1 қ майдаланган ўсимлик 10 қ билан аралаштириб 16 50 0С да 8 кунга қолдирилади, ғар куни аралаштириб турилади. Сўнг суюқ қисм ажратилади, қолдиқ сиқилади ғар икковини қўшиб 8 кунга тиндириш учун қолдирилади, сўнгра фильтрланади. Тинктураларни жонивор тўқималаридан олиш учун чинни ховончага янги сўйилган ўлдирилган жонивор махсулоти тозаланиб, эзилади. Унинг бир қисмига 10 қ спирт қўшиб, аралаштириб 14 кунга қолдирилади.
Сўнг суюқлик ажратилиб, қолдиқ сиқилиб, бирғбирига қўшилади ва яна 8 кунга қолдирилади, кейин фильтрланади. Тайёр тинктура 1:10ғбирламчи ўнликка тўҒри келади. Мисол: тинктура алоэ мацерация усули билан 60% ли спиртда тайёрланади. Асосан тўҒри ичакка таъсир қилиб, ичкетар, колит, проктит касаллигида ишлатилади.
Апис/60% спирт билан/
Арника/90%/ аллергия, антигистамин таъсир
Берберис /60%/ буйрак ва ўт безидаги тошларида
Календула/60% / куйган, гангрена, яраларни битишида
Контарис /90%/ шпанчивин, пиелонефрит, цистит, уретрий сийдик йўллари
Капсикум /90%/
Хина /60%/ анемия, оҒир касалдан кейин кучсизланишда
Цина /90%/ глиста гижжаларида
Циннамомум /60%/ йирингли колит
Коккулюс /60%/ нефроз, уйқусиз,бошоҒриқ, асабланишда
Калоцинт /90%/ мигрень, ишлас, тройничн нерв
Эвкалипум/90%/ тумов, томоқ, бурун
Гранатум /90%/ ич қотганда
Игнация /60%/ психика бузилиши, бир кулиб, бир йиҒлаб кайфият бузилиши
Ипекакуана /60%/ бронхит, гастрит, ифингит
Ледум /богульник/ /60%/ ревматизм, хашорат чаққанда
Нукус вомика /60%/ марказий вегетатив нерв системага, психик симптомлар холерип.