Махсус қисм б и р и н ч и б ў л и м шахсга қарши жиноятлар I боб. ҲАётга қарши жиноятлар 97 м о д д а. Қасддан одам ўлдириш

Олдиндан билиш айбдор шахс аёлнинг ҳомиладорлигидан хабардорлигини назарда тутади. Айбдорнинг хабардорлиги шах-сий кузатишларига (ҳомила муддати катталигида), даволаш муас-сасаси томонидан берилган ҳомиладорликни тасдиқловчи расмий ҳужжат билан танишганлигига асосланган бўлиши ёки жабрла­нувчининг ўзи, унинг ота-онаси, дўстлари, танишлари берган маълумотлардан келиб чиқиши мумкин.
Айбдор тахмин асосида ҳомиладорлик мавжуд эмас деб янглиш ўйлаган, аслида жабрланувчи эса ҳомиладор бўлиб чиқса (ҳомиладорлик муддати кичик бўлган бўлса), ЖК 97-моддасининг 2-қисмида кўрсатиб ўтилган жавобгарликни оғирлаштирувчи бошқа ҳолатлар мавжуд бўлмаса, ЖК 97-моддасининг 1-қисми бўйича квалификация қилинади^[8].
Ҳомиладорлик муддати ва ҳомиланинг яшаш қобилияти қилмишни квалификация қилишга таъсир кўрсатмайди.
18. Айбдорга аён бўлган ожиз аҳволдаги шахсни қасддан ўлдириш ЖК 97-моддасининг 2-қисми “в” банди билан квалификация қилинади.
Ожиз аҳволдаги деганда, жабрланувчининг шундай жисмоний ёки руҳий ҳолатини тушуниш керакки, бундай ҳолат уни ўз ҳаётига қилинаётган суиқасдга қарши ҳаракат қилиш имконияти-дан маҳрум қилади. Мазкур ҳолат вояга етмаганликка ёки кекса-ликка, оғир хасталикка, уйқу ҳолатига, кучли даражадаги маст-ликка ва бошқа омилларга боғлиқ бўлиши мумкин.
Ожиз аҳвол деганда, жабрланувчининг физиологик, жисмоний ёки руҳий жиҳатдан (жисмоний нуқсонлари, руҳияти бузилганли-ги, жуда ёш ёки кексалиги, қаттиқ оғриқ ёки бехуш ҳолатда ёхуд уйқуда бўлганлиги, алкогол, гиёҳвандлик воситаси ёки психотроп модда таъсирида оғир даражада мастлик туфайли) ўзини ҳимоя қилишга, айбдорга фаол қаршилик кўрсатишга қодир эмаслик ёки ўзига нисбатан содир этилаётган ҳаракатларнинг хусусиятини ва моҳиятини тушуна олмаслик ёхуд ўз ҳаракатларини бошқара ол-маслик ҳолати тушунилиши керак. Бунда айбдор жабрланувчи ожиз аҳволда эканлигини англаган бўлиши шарт.
Жабрланувчининг алкоголли ичимлик, гиёҳвандлик воситаси ёки психотроп модда таъсирида атрофдаги вазиятни англай ол­майдиган даражада мастлиги, унинг ожиз аҳволда бўлган, деб тан олинишига асос бўлиши мумкин. Бунда жабрланувчини ким бу аҳволга солганлиги аҳамиятга эга эмас^[9].
Чақалоқни ожиз аҳволдаги одам деб эътироф этиш зарурли­гига қарамасдан, унинг туғилиши чоғида ёки ундан кейин онаси томонидан ўлдирилиши ЖК 99-моддасида кўзда тутилган жиноят таркибини келтириб чиқарганлиги сабабли ЖК 97-моддасининг 2-қисми “в” банди бўйича квалификация қилинмайди.
19. Ўз хизмат ёки фуқаролик бурчини бажариши муноса­бати билан шахсни ёки унинг яқин қариндошларини қасддан ўлдириши (ЖК 97-моддаси 2-қисми “г” банди) ўч олиш мақсадида жабрланувчининг ўз хизмат ёки фуқаролик бурчини бажариши оқибатида келиб чиққан қасддан одам ўлдириш сифатида квалификация қилиниши лозим. Сабаблари аниқланмаган ҳолда ҳам, яъни одам ўлдириш жабрланувчининг ўз қонуний фаолиятига қаршилик кўрсатиш мақсадида ёхуд унинг бундан кейинги айбдор учун ножоиз хизмат ёки фуқаролик фаолияти билан боғлиқ ҳолларда содир этилганда ҳам шундай квалификацияга йўл қўйилиши мумкин.
Қариндош ёки қуда-анда бўлганлар, яъни ота-оналар, ака-укалар, опа-сингиллар, эр-хотинлар, болалар, шу жумладан фарзанд­ликка олинганлар, шунингдек, эр-хотиннинг ота-оналари, ака-укалари, опа-сингиллари яқин қариндошларга киради.
Муассаса, корхона, ташкилотда ишлайдиган ўз зиммасига юклатилган хизмат (меҳнат) мажбуриятларини бажараётган ҳар қан­дай шахснинг фаолияти ўз хизмат бурчини бажариш деб тушу­ниш зарур. Булар ҳокимият вакиллари, ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари ходимлари, шунингдек, ўз хизмат бурчини бажараёт­ган ҳар қандай шахс бўлиши мумкин.
Ўз хизмат бурчини қонуний бажараётганлиги туфайли содир этилган қотиллик ЖК 97-моддаси 2-қисми “г” банди бўйича квалификация қилинади. Хизмат бурчини бажараётган шахснинг хатти-ҳаракати қонуний бўлмаса ва айбдор муайян жавоб ҳаракати кўрсатиб, уни ўлдирган бўлса, унга ЖК 97-моддасининг 2 қисми “г” бандида кўзда тутилган белгини айб сифатида қўйиб бўлмайди.
Одам ўлдиришни ЖК 97-моддасининг 2-қисми “г” банди бўйича квалификация қилишда жиноятнинг жабрланувчи ўз хизмат вазифасини бажараётган пайтда ёки бошқа вақтда содир этил­ганлиги аҳамиятга эга эмас. Шу ўринда қасддан одам ўлдириш жабрланувчи ёки унинг яқин қариндоши ўз хизмат вазифасини бажаргани ёки шундай фаолияти учун қасд олиш мақсади билан боғлиқ ҳолда содир этилганлигини аниқлаш муҳим^[10].
Фуқаролик бурчини бажариш деганда, ҳар қандай кишининг Ўзбекистон Республикаси Конституциясида ёки бошқа қонунларда белгилаб қўйилган ҳуқуқ ва мажбуриятларини амалга оширишига ҳам, бошқа ижтимоий фойдали фаолиятни амалга оширишига ҳам йўналтирилган ижтимоий фойдали ва ҳуқуқий фаолиятини тушуниш лозим. Масалан, бу ҳуқуқбузарликнинг олдини олиш, содир этилган ёки тайёрланаётган жиноят тўғрисида ёхуд ҳуқуқбузарлик содир этилганлиги учун қидирилаётган шахс турган жой ҳақида ҳокимият органларига хабар бериш, гувоҳ ёки жабрланувчи сифатида шахснинг жиноят содир этганлигини фош этувчи кўрсатмалар бериши ва ҳоказо бўлиши мумкин^[11].
20. Хизмат вазифасини бажараётган ҳокимият вакилига ёки фуқаролик бурчини бажараётган шахсга қаршилик кўрсатиш билан боғлиқ ҳолда уни қасддан ўлдириш ЖК 219-моддасининг те­гишли қисмида ҳамда ЖК 97-моддаси 2-қисми “г” бандида назарда тутилган жиноятлар мажмуи бўйича квалификация қилинади^[12].
Давлат ёки жамоат арбобини ёхуд ҳокимият вакилини уларнинг давлат ёки жамоат ишига оид фаолиятлари билан боғлиқ ҳолда ўлдириш, вазиятни издан чиқариш ёхуд давлат идораларининг қарор қабул қилишларига таъсир кўрсатиш ёки уларнинг сиёсий ёки бошқа ижтимоий фаолиятига қаршилик кўрсатиш мақсадида содир этилганда, бу қилмиш ЖК 155-моддаси 3-қисмининг “а” бандида назарда тутилган терроризм жиноятини ташкил этди ва ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “г” банди бўйича қўшимча тарзда квалификация қилишни талаб этмайди.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг ўлдирилиши ёки унинг ҳаётига тажовуз қилиш ЖК 158-моддасининг 1-қисми бўйича жавобгарликни келтириб чиқаради.
Ўз хизмат ёки фуқаролик бурчини бажараётган шахсни ёки унинг яқин қариндошларини ўлдирганлик учун жавобгарлик, жабрланувчининг у ёки бу хизмат ёки фуқаролик бурчини бажариш бўйича ижтимоий фойдали ҳаракатлари қачон содир этил­ганлигидан қатъи назар вужудга келади.
21. Одам ўлдиришнинг оғирлаштирувчи таркибини вужудга келтирадиган бошқа шахслар ҳаёти учун хавфли бўлган усулда (ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “д” банди) жиноят содир этиш деганда, муайян вазиятда нафақат аниқ бир жабрланувчининг, балки бошқаларнинг ҳаёти учун ҳам хавфли бўлган усуллардан фойдаланишни тушуниш лозим. Бунга одамлар гавжум жойда тартибсиз равишда ўқ отиш, кўп кишилик хонадонда, жа­моат транспортида ўқ отиш ҳолатини, шунингдек, портлатиш, ўт қўйиш, сувни ёки озиқ-овқатларни заҳарлашни киритиш лозим. Айни пайтда одам ўлдириш услубининг хавфлилиги жиноят со­дир этилган муайян вазиятга кўра баҳоланади. Масалан, жабрла­нувчидан бошқа одам бўлмаган жойда автомашинани портлатиб ёки машина билан уни босиб жиноят содир этилган бўлса, мазкур ҳодисани ЖК 97­­-моддаси 2-қисмининг “д” банди билан квалифи­кация қилиб бўлмайди, чунки бундай ҳолатларда айбдорнинг қилмиши бошқа кишиларнинг ҳаёти учун реал хавф туғдирмайди.
Одам ўлдириш усулининг бошқалар ҳаёти учун хавфи сохта ёки тахминий эмас, балки ҳақиқий бўлиши лозим. Аниқ шароитда бошқалар ҳаётига хавф туғдириш мумкинлиги аён бўлиши керак.
Одам ўлдириш бошқалар ҳаёти учун хавфли ҳолатда содир этилган деб эътироф этиш учун муайян шахсни ҳаётидан маҳрум қилиш билан айбдор бундай ўлдириш усули фақат жабрланувчи учунгина эмас, балки бошқалар учун ҳам хавфли эканлигини, танланган жабрланувчи билан бирга бошқа шахсларни ҳам ҳаёт­дан маҳрум қилиш имконини яратишини англаганини аниқлаш лозим. “Усулнинг чинакам хавфлилиги, ҳар бир муайян вазиятда ишнинг барча ҳолатларидан, чунончи, айбдор ишлатган жиноят қуролининг шикаст етказиш хусусияти, воқеа жойида жабрланув­чидан ташқари ўзга шахслар ҳам бўлганлиги ва шу кабилардан келиб чиққан ҳолда аниқланиши зарур”^[13].
Агар кўпчилик кишилар ҳаёти учун хавфли бўлган усулда одам ўлдирилса ёки ўзга шахсларга тан жароҳати етказилса ёхуд ўзга шахсларнинг ўлими келиб чиқса, айбдорнинг қилмиши Жи­ноят кодексининг тегишли моддаларига мувофиқ жиноятлар мажмуи бўйича квалификация қилиниши лозим.
22. Оммавий тартибсизликлар жараёнида содир этилган одам ўлдиришни ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “е” банди бўйича квалификация қилиш зарур. Қотил оммавий тартибсизликларнинг ташкилотчиси ёхуд фаол иштирокчиси бўлган ҳолларда, унинг ҳаракатлари ЖКнинг 244-моддаси ва 97-моддаси 2-қисмининг “е” банди бўйича жиноятлар мажмуи тариқасида квалификация қи­линиши лозим. Айбдор томонидан оммавий тартибсизликлар жа­раёнида қасддан одам ўлдиришдан ташқари, қирғин солиш, вай­рон қилиш, ўт қўйиш ва бошқа жиноятлар ҳам содир этилганда, башарти оммавий тартибсизликлар иштирокчиси уларнинг фаол иштирок­чиси ёки ташкилотчиси бўлмаса, унинг қилмиши шахсга ҳамда, мулкка қарши жиноятлар учун жавобгарликни кўзда тутувчи жино­ятлар мажмуи бўйича квалификация қилиниши керак.
23. Жабрланувчини алоҳида қийноқлар йўли билан ўлдириш ўта шафқатсизлик билан одам ўлдириш (ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “ж” банди) деб тушунилиши зарур. Ушбу ҳолатда суд-тергов органлари ўта шафқатсизлик тушунчаси одам ўлдириш усули билан ҳам, айбдор ўта шафқатсизликни намоён этишидан гувоҳлик берувчи бошқа ҳолатлар билан ҳам боғлани­шини назарда тутишлари лозим. Қилмишнинг шарҳланаётган модданинг ушбу банди билан квалификация қилинишига фақат айбланувчида ўта шафқатсизлик билан одам ўлдириш қасди мав­жуд бўлгандагина йўл қуйилади^[14].
Жабрланувчини ўлдириш олдидан ёки бевосита ўлдириш жа­раёнида қийноққа солиш, унга азоб бериш, унинг баданига дам-бадам кўп миқдорда жароҳат етказиш, уни ўлимга олиб келадиган даражада озиқ-овқатдан, иссиқликдан маҳрум қилиш, кучли оғриқ берувчи заҳардан фойдаланиш, тириклайин ёқиб юбориш ва ҳоказоларни қўллаб азоб беришни ўта шафқат­сизлик деб эътироф этиш керак. Айни пайтда жабрланувчига кўплаб тан жароҳати етказишнинг ўзи қотиллик ўта шафқатсиз­лик билан содир этилган дейишга асос бўла ол­майди, чунки мазкур белги мавжуд бўлиши учун қотиллик жабр­ланувчига алоҳида қийноқлар ёки ўта азоб етказиш қасди билан содир этганлигини аниқлаш лозим.
Ҳаётдан маҳрум қилиш жабрланувчининг яқинлари кўз олди­да амалга оширилган, айбдор ўз хатти-ҳаракати билан уларга алоҳида азоб етказаётганлигини англаган бўлса, одам ўлдириш ўта шафқатсизлик билан содир этилган деб топилиши лозим. “Жабрланувчининг яқин кишилари қаторига, унинг яқин қариндошларидан ташқари, жабрланувчи билан алоҳида шахсий дўстона муносабатда бўлган шахслар ҳам кириши мумкин”^[15].
Мурдани таҳқирлаш, уни йўқ қилиш ёки қисмларга ажратиш ўта шафқатсизлик билан содир этилган қотиллик сифатида баҳо­ланиши мумкин эмас. Бундай ҳаракатлар Жиноят кодексининг мурдани таҳқирлаш учун жавобгарликни назарда тутувчи 134-моддаси билан қўшимча квалификация қилинади^[16].
Бир гуруҳ шахслар томонидан ўта шафқатсизлик билан қасддан одам ўлдирилган ҳолларда, ЖК 97-моддаси “ж” банди бўйича квалификация қилиш фақат қотилликни амалга оширувчи шахс­нинг ҳаракатларига нисбатан қўлланишини таъкидлаш зарур. бошқа иштирокчиларнинг ҳаракати эса ЖК 97-моддасининг тегишли қисмлари бўйича квалификация қилинади, ЖК 97-моддаси “ж” бандига кўра ўта шафқатсизлик билан одам ўлдириш тўғрисида улар ўртасида дастлабки тил бирикти­рув бўлмаган ҳолатлар бундан мустасно ҳисобланади^[17].
Жабрланувчи томонидан қилинган ҳуқуққа хилоф зўрлик ёки оғир ҳақорат туфайли тўсатдан юз берган кучли руҳий ҳаяжонла­ниш ёхуд зарурий мудофаа чегарасидан чиқиб содир этилган одам ўлдириш, гарчи кўп миқдорда тан жароҳати етказиш ёки жабрланувчини яқин кишилари кўз олдида ўлдириш сингари ўта шафқатсизлик аломатларига эга бўлса ҳам, ЖКнинг 98-моддаси ёки 100-моддаси билан квалификация қилиниши назарда тути­лиши лозим.
24. Номусга тегиш ёки жинсий эҳтиёжни зўрлик ишлатиб ғайритабиий усулда қондириш билан боғлиқ ҳолда қасддан одам ўлдириш учун жавобгарлик ЖК 97-моддасининг 2-қисми “з” бандида назарда тутилган. Қасддан одам ўлдириш билан бирга номусга тегиш ёки жинсий эҳтиёжни зўрлик ишлатиб ғай­ритабиий усулда қондириш ҳаракати амалга оширилганда ушбу банд бўйича квалификация қилиниши лозим.
Номусга тегиш ёки жинсий эҳтиёжни зўрлик ишлатиб ғайри­табиий усулда қондириш билан боғлиқ қасддан одам ўлдириш номусга тегиш ёки жинсий эҳтиёжни зўрлик ишлатиб ғайрита­биий усулда қондириш жараёнида амалга ошириладиган қасддан одам ўлдиришдан иборат бўлади. Бунда иккита мустақил жиноят содир этилганлигини инобатга олган ҳолда, айбдорнинг қилмиш­лари ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “з” банди ва ЖК 118-моддаси ёки ЖК 119-моддасининг тегишли қисмлари бўйича квалифика­ция қилинади.
Номусга тегиш ёхуд жинсий эҳтиёжни зўрлик ишлатиб ғайри­табиий усулда қондиришни яшириш ниятида содир этилган одам ўлдириш, ёки жабрланувчи шахсларнинг жинсий эркинлиги ёки жинсий дахлсизлигига қилинган тажовузга қаршилик кўрсатгани учун ўч олиш ҳисси билан одам ўлдириш жиноятлар мажмуи бўйича ЖК 118 ёки 119-моддалари ва 97-моддаси 2-қисмининг “о” банди бўйича квалификация қилиниши лозим^[18].
25. Тамагирлик ниятида қасддан одам ўлдириш (ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “и” банди) ҳар хил моддий фойда олиш (пул, мулк, мулк ҳуқуқи, турар жойга эгалик ҳуқуқи, одам ўлдирганлик учун мукофот олиш ва бошқалар)га қаратилган, ёхуд моддий харажатлар (қарзни тўлаш, алимент тўлови ва ҳоказо­лар)дан қутулиш нияти билан одам ўлдиришдан иборат.
Одам ўлдиришни тамагирлик ниятида содир этилган, деб топиш учун жабрланувчининг мулк ёки бошқа бойликлар эгаси бўлган-бўлмаганлиги, бойликлар унинг қонуний ёки ҳуқуққа хилоф та­сарруфида бўлганлигининг аҳамияти йўқ. Бунда жабрланувчининг ўлими натижасида айбдор моддий бойликларни ёки бошқа мулкий ҳуқуқларни қўлга киритишга умид боғлаган бўлиши муҳимдир.
Одам ўлдириш қотил томонидан ўзининг ёки бошқаларнинг манфаати йўлида моддий фойда олингани ёки моддий харажатлардан холис бўлинганидан қатъи назар, уни тамагирлик ниятида содир этилган деб эътироф этиш лозим.
Қотиллик учун ҳақ ваъда қилган ташкилотчи (буюр­тмачи)нинг ҳаракатлари, у қайси сабабларга кўра шундай қилган­лигидан келиб чиққан ҳолда, ЖК 28-моддаси ва 97-моддасининг тегишли қисми билан квалификация қилиниши лозим.
Босқинчилик, товламачилик билан боғлиқ ҳолда қасддан одам ўлдириш ҳаракатлари ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “и” банди ҳамда Жиноят кодексининг босқинчилик ва товламачилик учун жавобгарликни назарда тутувчи моддалари билан квалификация қилинади^[19].
Қотилликка сабаб бўлган тамагирлик қотилликдан олдин юзага келган бўлиши лозим. Агар айбдор қотилликни бошқа сабаб­лар билан, масалан, қасд олиш учун, рашк туфайли содир этиб, кейин жабрланувчининг мулкини эгалласа, унинг ҳаракатлари ЖК 97-моддасининг 1-қисми ва 169-моддаси бўйича квалифика­ция қилиниши лозим.
Айбдор қотиллик содир этиб, ўзи хоҳлаган моддий бойлик­ларга ёки бошқа қимматликларга эга бўлган ёки бўлмаганлигидан қатъи назар, жиноят тамагирлик ниятида содир этилган деб эъти­роф этилиши даркор.
26. Тамагирлик ниятида қотиллик бир гуруҳ шахслар томони­дан содир этилган ҳолларда фақат бажарувчининг ҳаракатларини, ушбу жиноятнинг бошқа иштирокчилари билан олдиндан тил би­риктирилмаган тақдирда, ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “и” банди билан квалификация қилиш лозим. Бошқа иштирокчиларнинг ҳа­ракатлари, ушбу модда 2-қисмининг “и” бандини истисно этган ҳолда, ЖК 97-моддасининг тегишли қисмлари бўйича квалифи­кация қилиниши керак.
Тамагирлик ниятида содир этилган қотилликнинг ташкилот­чиси, далолатчиси ёки ёрдамчисининг ҳаракатларини, қандай мақсадни кўзлаганларидан қатъи назар, ЖКнинг 30-моддаси ва 97-моддаси 2-қисмининг “и” банди билан квалификация қилиш лозим.
27. Жабрланувчининг у ёки бу миллатга, ирққа ёки элатга мансублиги боис, у ёки бу ирқ, миллат ёхуд элатнинг ҳаёт тар­зига, турмушига, маданиятига, урф-одатига, оилавий тутумига адоват ёки нафрат туфайли содир этиладиган қотиллик миллий ёки ирқий адоват замирида содир этилган қасддан одам ўлдириш (ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “к” банди) сифатида кўрилиши зарур^[20].
Бошқа миллат, ирқ ёхуд элат вакилини тамагирлик, рашк, ўч ва ҳоказо сабаблар билан ўлдириш ЖК 97-моддаси 2-қисми “к” банди бўйича квалификация қилинмайди. Айни пайтда айбдорда ушбу сабаблар билан бирга мустақил квалификация қилинадиган белгиларни вужудга келтирадиган бошқа ҳолатлар ҳам аниқланган бўлса, бу квалификация қилишда ўз аксини топиши шарт.
28. Безорилик оқибатида қасддан одам ўлдириш ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “л” банди билан квалификация қилинади.
Жамиятга ва умумэътироф этилган ахлоқ нормаларига нисба­тан ошкора ҳурматсизлик, жамоат тартибига ошкора бўйсун­маслик, ўзини атрофдагиларга нисбатан қарши қўйиш, уларга бе­писанд муносабатни намойиш этиш истаги асосида содир этилган қасддан одам ўлдириш “л” банди бўйича квалификация қилинади.
Безорилик оқибатида одам ўлдириш кўпинча ҳеч қандай са­бабсиз ёки ўлдириш учун арзимаган сабабдан келиб чиқиши мум­кин. Қотилликда безорилик шу билан тавсифланадики, субъект кўзга ташланадиган сабабларсиз одам ўлдиради ва бундан қо­ниқиш ҳосил қилади, ёки жамиятда ўрнатилган хулқ-атвор қоида­ларини қасддан менсимаслик жараёнида жабрланувчини ўлдир­ади. Бундай ҳолда айбдорнинг ҳаракатлари ЖК 277-моддаси бўйича қўшимча квалификация қилишни талаб этмайди^[21].
Агар айбдор томонидан безорилик оқибатида одам ўлди­рилгандан сўнг жамоат тартибини қўпол равишда бузиш ва жа­миятга нисбатан очиқдан-очиқ ҳурматсизлик кўрсатиш, шунин­гдек, ўзганинг мол-мулкини йўқ қилиш ёки унга шикаст етказиш билан боғлиқ ҳаракатлар қасддан содир этилган бўлса, қилмиш ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “л” банди ҳамда ЖК 277-моддаси­нинг тегишли қисмлари билан квалификация қилиниши лозим^[22].
Безорилик оқибатида қотиллик содир этилган жой қилмишни ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “л” банди бўйича квалификация қи­лишда аҳамиятга эга эмас.
Ўзаро жанжал, шахсий адоват билан боғлиқ муносабатлар оқибатида содир этилган қотилликни, жамоат тартиби бу­зилган бўлсада, безорилик оқибатида содир этилган қотиллик деб қарамаслик лозим. “Безорилик оқибатида қасддан одам ўлдириш жиноятини ўзаро жанжал ёки урушиш оқибатида содир этилган қотилликдан (ЖК 97-моддасининг биринчи қисми) фарқ­лаш учун уруш-жанжал ташаббускори ким эканлиги, низо одам ўлдиришда баҳона сифатида фойдаланиш айбдор томонидан атайлаб уюштирилган-уюштирилмаганлигини аниқлаш лозим. Агар уруш ёки жанжал жабрланувчи томонидан бошланган бўлса ёки низога унинг ғайриҳуқуқий хулқ-атвори сабаб бўлган бўлса, айбдор безорилик оқибатида одам ўлдириш жинояти учун жавоб­гар бўлмайди”^[23].
29. Диний таассублар замирида қасддан одам ўлдириш учун жавобгарлик ЖК 97-моддаси 2-қисмининг “м” бандида кўзда тутилган.