Махсус қисм б и р и н ч и б ў л и м шахсга қарши жиноятлар I боб. ҲАётга қарши жиноятлар 97 м о д д а. Қасддан одам ўлдириш
Download 1.53 Mb.
|
jinoyat kodeksiga sharx maxsus qism qo`l bola
- Bu sahifa navigatsiya:
- Субъектив томондан
- объекти
- Субъектив томондан
Зўрлик ишлатиш деганда, жабрланувчини итариб юбориш, қўлини қайириш, калтаклаш, дўппослаш, унинг баданига енгил ва ўртача оғир шикаст етказиш тарзидаги жисмоний ҳаракатни тушуниш лозим. Бундай ҳолатларда айбдорнинг ҳаракатларини жиноятлар мажмуи бўйича ЖКнинг шахсга қарши жиноятлар учун жавобгарликни назарда тутадиган моддалари бўйича жазолаб бўлмайди. Бироқ, айбланувчи томонидан жабрланувчига оғир тан жароҳати етказилган ҳолларда, айбланувчининг ҳаракатлари жиноятлар мажмуи тариқасида ЖК 142 ва 104-моддалари бўйича квалификация қилиниши лозим.
6. Турар жойга унда яшовчиларнинг эркига хилоф равишда зўрлик ишлатиб ғайриқонуний равишда бостириб кириш мансабдор шахс томонидан содир этилса, унинг ҳаракатлари ЖК 206-моддаси бўйича квалификация қилинади ва бундай ҳолларда ЖК 142-моддаси бўйича квалификация талаб қилинмайди. 7. Жиноят зўрлик ишлатиб турар жойга бостириб кириш вақтидан бошлаб, вужудга келган оқибатлардан қатьи назар, тугалланган ҳисобланади. 8. (Турар жой тушунчаси тўғрисида ЖК 164-моддасининг шарҳига қаранг). Бировнинг мол-мулкини ўғирлаш мақсадида турар жойга кириш ўзгалар мол-мулкини ўғирлаганлик учун жавобгарликни назарда тутадиган тегишли моддалар доирасига киради ва ЖК 142-моддаси билан қўшимча квалификация қилишни талаб қилмайди. 9. Субъектив томондан жиноят тўғри қасддан содир этилади. 10. Жиноят субъекти 16 ёшга тўлган ҳар қандай шахс ҳисобланади. 143 - м о д д а. Хат-ёзишмалар, телефонда сўзлашув, телеграф хабарлари ёки бошқа хабарларнинг сир сақланиши тартибини бузиш Хат-ёзишмалар, телефонда сўзлашув, телеграф хабарлари ёки бошқа хабарларнинг сир сақланиши тартибини қасддан бузиш, шундай ҳаракатлар учун маъмурий жазо қўлланилгандан кейин содир этилган бўлса, - энг кам ойлик иш ҳақининг йигирма беш бараваригача миқдорда жарима ёки уч йилгача муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш ёки уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёхуд олти ойгача қамоқ билан жазоланади. 1. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 27-моддаси-да фуқароларнинг хат-ёзишмалари ва телефонда сўзлашувлари ҳимояланиши ҳуқуқи, шунингдек, шахсий ҳаётга аралашишдан ҳимояланиш ҳуқуқи мустаҳкамланган. Конституциянинг мазкур қоидалари Фуқаролик ва сиёсий ҳу-қуқлар тўғрисидаги Халқаро Пактнинг 17-моддасига ва Инсон ҳу-қуқлари умумжаҳон декларациясининг 12-моддасига асосланади. 2. Жиноят объекти фуқароларнинг хат-ёзишмалари, телефон, телеграф сўзлашувлари ёки бошқа маълумотларнинг сир сақланишига бўлган конституциявий ҳуқуқлари ҳисобланади. 3. Объектив томондан жиноят фуқароларнинг почта-телеграф хабарлари ёхуд телефонда сўзлашувлари мазмуни билан бегона шахсларнинг ғайриқонуний равишда танишуви ёки уларнинг хат-ёзишмаларда, телеграммаларда, телефаксда, телефонда, электрон почта орқали ва ҳоказоларда жўнатилган маълумотларни ошкор этишда ифодаланади. Ушбу модда маъмурий преюдиция (олдинги маъмурий ечимнинг зарурлиги)га эга. Жиноий жавобгарлик суд томонидан ушбу ҳаракатларга нисбатан маъмурий жазо чоралари қўлланилгандан кейин бошланади. 4. Жиноят фуқароларнинг почта-телеграф хабарлари ёхуд телефонда сўзлашувлари мазмуни билан бегона шахсларнинг ғай-риқонуний равишда танишуви ёки уларнинг хат-ёзишмаларда, телеграммаларда, телефаксда, телефонда ва ҳоказоларда жўната-диган маълумотларни ошкор этишида ифодаланади. 5. Хат-ёзишмалар, телефон, телеграф сўзлашувлари ёки бошқа хабарларнинг эгасининг рухсатисиз танишиш ёки уларни битта бегона шахсга ошкор этилиши вақтидан бошлаб жиноят тугалланган ҳисобланади. 6. Хат-ёзишмалар, телефон, телеграф сўзлашувлари ёки бошқа хабарларнинг сири жиноятни очиш, жиноятни аниқлаш ва жиноятчини ушлаш мақсадида қонунда белгиланган тартибда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи орган ходимлари томонидан бузилган ҳолларда шахсларнинг ҳаракатлари жиноий жазоланмайдиган қилмиш деб топилади. 7. Мансабдор шахсларнинг ғайриқонуний ҳаракатлари, тегиш-ли белгилар мавжуд бўлган ҳолатда, ЖК 205 ёки 206-моддалари-да назарда тутилган мансаб ваколатини суиистеъмол қилиш жиноятини вужудга келтириши мумкин. 8. Субъектив томондан ушбу жиноят тўғри қасддан содир этилади. 9. Жиноят субъекти 16 ёшга тўлган шахс ҳисобланади. 144 - м о д д а. Фуқароларнинг мурожаатлари тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузиш Мурожаат кўриб чиқилишини асоссиз рад этиш, мурожаатни кўриб чиқиш муддатларини узрли сабабларсиз бузиш, асоссиз, қонунга зид қарор қабул қилиш ёхуд фуқароларнинг шахсий ҳаётига доир маълумотларни ошкор этиш, шунингдек, фуқароларнинг мурожаатлари тўғрисидаги қонун ҳужжатларини фуқароларнинг ҳуқуқлари ёки фуқаролар, жамият ва давлатнинг қонун билан қўриқланадиган манфаатларига жиддий зарар етказадиган ҳолда бузиш - энг кам ойлик иш ҳақининг йигирма беш бараваригача миқдорда жарима ёки икки йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёхуд олти ойгача қамоқ билан жазоланади. Фуқарони давлат органига, корхона, муассаса, ташкилот ёки жамоат бирлашмасига мурожаат қилганлиги ёки мурожаатда баён этилган танқид, шунингдек, бошқача шаклда танқид қилганлиги учун мансабдор шахс томонидан таъқиб қилиш - энг кам ойлик иш ҳақининг йигирма беш бараваридан эллик бараваригача миқдорда жарима ёки икки йилдан уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари, ёхуд уч йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади. 1. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 35-моддасида: “Ҳар бир шахс бевосита ўзи ва бошқалар билан биргаликда ваколатли давлат органларига, муассасаларига ёки халқ вакилларига ариза, таклиф ва шикоятлар билан мурожаат қилиш ҳуқуқига эга”лиги мустаҳкамлаб қўйилган. 2. Жиноят объекти жисмоний шахсларнинг шахслар ваколатли давлат органларига, муассасаларига ёки халқ вакилларига ариза, таклиф ва шикоятлар билан конституциявий мурожаат қилиш ҳуқуқи ҳисобланади. 3. Жиноят кодекси 144-моддасининг 1-қисмида кўзда тутилган жиноятнинг объектив томони фуқароларнинг мурожаатлари тўғрисидаги қонунни бузишга қаратилган ҳар хил ҳаракатлар бўлиб, у фуқароларнинг, жамиятнинг ва давлатнинг қонун билан муҳофаза этиладиган ҳуқуқларига жиддий зарар етказишда ифодаланади. 4. Фуқаролар, жамият ва давлатнинг қонун билан муҳофаза этиладиган ҳуқуқларига етказилган зарарнинг жиддийлиги тўғрисидаги масалани ҳал қилиш жараёнида келиб чиққан оқибатлар хусусиятини ҳамда маънавий зарарнинг аҳамиятини, моддий зарар ҳажмини, фуқаронинг меҳнати, шахсий ва мулкий бўлмаган ҳуқуқ ва манфаатларининг чекланиш даражаси инобатга олиниши керак. Шахслар ваколатли давлат органларига, муассасаларига ёки халқ вакилларига ариза, таклиф ва шикоятлар билан конституциявий мурожаат қилиш ҳуқуқини таъминлаш соҳасидаги муносабатлар[45] Ўзбекистон Республикасининг 2002 йил 13 декабрдаги “Фуқаролар мурожаатлари тўғрисида”ги Қонуни (янги таҳрири) билан тартибга солинади. 5. Мурожаатларни кўриб чиқишни қонунга хилоф равишда рад этиш мурожаатларни кўриб чиқиш мажбурияти юкланган шахс ёки органнинг қонунда кўрсатилмаган асосларга кўра мурожаатни қабул қилмаслигидир. Мурожаатлар мансабдор шахс томонидан қабул қилинмаслиги қуйидаги ҳолларда қонуний деб топилади: ¨ ёзма мурожаатларда имзо қўйилмаган ва фуқароларнинг исми-шарифи, турар жойи тўғрисида маълумотлар кўрсатилмаган ёки ёлғон маълумотлар кўрсатилган ҳолларда[46]; ¨ оғзаки мурожаатлар – мурожаат қилувчи шахсини тасдиқловчи гувоҳномани тақдим этмаган ёки унинг мурожаатлари асоссиз бўлган ҳолларда[47]. Мурожаатда тегишли органларга жўнатиш учун маълумотлар мавжуд бўлмаса, шунингдек, мурожаат этиш муддати ўтказиб юборилган бўлса, у фуқарога қайтарилиб берилиши мумкин. 6. Фуқароларнинг мурожаатлари тўғрисидаги қонуннинг бузилиши борасидаги ишлар бўйича ҳар бир алоҳида олинган ҳолатда айбдорнинг қилмишлари ва келиб чиққан оқибатлар ўртасидаги сабабий боғланиш аниқланиши керак. Download 1.53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling