Махсус қисм б и р и н ч и б ў л и м шахсга қарши жиноятлар I боб. ҲАётга қарши жиноятлар 97 м о д д а. Қасддан одам ўлдириш

Уятсиз шаклда деганда, ҳар бир муайян ҳолатда суд томо­нидан белгиланадиган, кишилар ўртасидаги умумэътироф этилган хулқ-атвор қоидаларига зид равишда, бузуқ кўринишда ифодаланган шахсга салбий баҳо бериш тушунилади.
5. Шахснинг шаъни ва қадр-қимматини таҳқирлашга қаратил­ган уятсиз ҳаракатларни содир этиш вақтидан бошлаб жиноят ту­галланган деб топилади.
6. Ҳақорат қилиш шахснинг соғлиғига зарар етказиш билан боғлиқ бўлган ҳолатларда содир этилганда, айбдорнинг ҳаракат­лари жиноятлар мажмуи бўйича квалификация қилинади.
7. Нашр қилиш ёки бошқача усулда кўпайтирилган мат­нда ёхуд оммавий ахборот воситалари орқали ҳақорат қилиш ЖК 140-моддасининг 2-қисми бўйича жиноий жазога тортилади (ЖК 139-моддасининг шарҳига қаранг).
8. Ҳақорат қилиш жабрланувчининг ўз хизмат ёхуд фуқа­ролик бурчини бажариши билан боғлиқ бўлса, ЖК 140-мод­даси 3-қисмининг “а” банди бўйича квалификация қилинади (ЖК 37-моддасининг шарҳига қаранг).
9. Ҳақорат қилиш хавфли рецидивист, яъни илгари ҳақо­рат учун судланган шахс томонидан содир этилганда, шунин­гдек, илгари туҳмат учун судланган шахс томонидан қилинган ҳақорат ЖК 140-моддаси 3-қисми “б” банди бўйича квалифика­ция қилиниши керак.
10. Субъектив томондан жиноят тўғри қасддан содир эти­лади.
11. Жиноят субъекти 16 ёшга тўлган шахс ҳисобланади.
VII боб. ФУҚАРОЛАРНИНГ КОНСТИТУЦИЯВИЙ ҲУҚУҚ ВА ЭРКИНЛИКЛАРИГА ҚАРШИ ЖИНОЯТЛАР
141 - м о д д а. Фуқароларнинг тенг ҳуқуқлилигини бузиш
Жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахсий ёки ижтимоий мавқеига қараб, фуқароларнинг ҳуқуқларини бевосита ёки билвосита бузиш ёки чеклаш ёхуд фуқароларга бевосита ёки билвосита афзалликлар бериш -
энг кам ойлик иш ҳақининг эллик бараваригача миқдорда жа­рима ёки уч йилгача муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш ёхуд икки йилгача ахлоқ тузатиш ишлари билан жазоланади.
Ўша ҳаракатлар зўрлик ишлатиб содир этилган бўлса, -
икки йилдан уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки олти ойга­ча қамоқ ёхуд уч йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазо­ланади.
1. Конституциянинг 18-моддасида Ўзбекистон Республикаси­да барча фуқаролар бир хил ҳуқуқ ва эркинликларга эга бўлиб, жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахси ва ижтимоий мавқеидан қатьи назар, қонун ол­дида тенглиги белгиланган.
Жиноят қонунининг шарҳланаётган моддаси халқаро ҳуқуқий ҳужжатларга тўла мувофиқ келади. Хусусан, Фуқаролик ва сиё­сий ҳуқуқлар тўғрисидаги Халқаро Пактнинг 26-моддасида барча кишиларнинг қонун олдида тенглиги ва ҳар бир шахснинг ҳуқуқи қонун билан ҳимоя қилиниши ёзиб қўйилган. Шу муносабат би­лан ҳар қандай камситиш қонун билан тақиқланган бўлиб, қонун барча шахсларнинг ирқига, танасининг рангига, жинсига, тилига, динига сиёсий ёхуд бошқа эътиқодларига, миллий ёки ижтимоий келиб чиқишига, мулкий мавқеига, туғилиши ёхуд бошқа вазият­ларга кўра камситилишига қарши тенг ва самарали ҳимояни ка­фолатлаши лозим.
2. Жиноят объекти инсоннинг шахсий ҳуқуқ ва эркинликлари ҳисобланади.
3. Объектив томондан жиноят ҳуқуқни бевосита ёки билво­сита бузиш ёки уни чеклаш ёхуд бир фуқаронинг бевосита ёки билвосита имтиёзларини бошқасидан устун қўйиш муайян шахс­нинг давлат, жамоат ишларида, маданий ишлар ёхуд бошқа фао­лиятда иштирок этиши учун тўсиқ яратишда ифодаланади.
4. Ҳуқуқни бевосита ёки билвосита бузиш ёки уни чеклаш ёхуд бир фуқаронинг бевосита ёки билвосита имтиёзларини бошқасидан устун қўйиш муайян шахснинг давлат, жамоат иш­лари, маданий ишлар ёхуд бошқа фаолиятда иштирок этиши учун тўсиқ яратишда (масалан, жинси, ирқи, миллати ва бошқа белги­лари боис ишга, ўқишга, бирор-бир ижтимоий бирлашма аъзоли­гига қабул қилмаслиқда) ифодаланиши мумкин.
5. Жиноят фуқароларнинг ҳуқуқларини жинси, ирқи, миллати, тили, дини ва ҳоказоларга кўра бузиш ёхуд чеклаш бошланган вақтдан тугалланган ҳисобланади. Фуқароларнинг қонуний ҳуқуқлари ва манфаатларига зарар етказиш жиноятнинг зарурий белгиси ҳисобланади. Зарар фуқаронинг жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахсий ёки иж­тимоий ҳолатидан келиб чиққан ҳолда унинг муайян ҳуқуқ ва эр­кинлиги чеклаб қўйилишида ифодаланиши мумкин.
6. Тенг ҳуқуқлилик зўрлик ишлатиш билан бузилган бўлса, айбланувчининг ҳаракатлари ЖК 141-модаси 2-қисми бўйича квалификация қилинади.