Махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик-технология

7.3 Вақт параметрлари бўйича лойиҳани режалаштириш

Вақт параметрлари бўйича лойиҳа бошқаруви - бу алоҳида босқичлар ва

бутун лойиҳани ўз вақтида амалга оширишни таъминлайдиган вазифадир. Вақт параметрлари одатда вақт ёки ишларнинг бир қисми амалга ошириладиган даврларни, шунингдек, лойиҳани амалга ошириш жараёнини назорат қилиш вақтларини тушунади. Вақт, лойиҳани амалга ошириш самарадорлигига таъсир қилувчи асосий омиллардан биридир. Лойиҳанинг бутун муддати, унинг таркибий қисмлари ва индивидуал жараёнлар олдиндан режалаштирилган бўлиши керак. Лойиҳани амалга ошириш вақтини камайтириш учта табиий чекловга эга: техник имкониятлар, технологик талаблар ва иш сифати. Ушбу функсияларни бажаришда ушбу ва бошқа параметрларни ҳисобга олиш керак. Вақтни бошқариш лойиҳаларни бошқаришнинг асосий элементларидан биридир ва қуйидагиларни ўз ичига олади:

• 
  вақт параметрлари учун лойиҳани бошқариш консепсияси;
  
• 
  лойиҳани режалаштириш;
  
• 
  лойиҳани амалга оширишни мониторинг қилиш;
  
• 
  ишларни бажариш жараёнини таҳлил қилиш ва тартибга солиш;
  
• 
  лойиҳа бошқарувини ёпиш.
  

Вақт параметрлари одатда вақт ёки ишларнинг бир қисми амалга ошириладиган даврларни шунингдек, лойиҳани амалга ошириш жараёнини назорат қилиш вақтларини тушунади. Кўпинча лойиҳани вақтида бажариш жуда қийин. Муаммоларнинг барчаси биз бошқараётган нарсалар ҳақида тушунчанинг этишмаслигидан келиб чиқади. Кўпчилик муаммолар режалаштириш босқичида бошланади. Жадвал билан мос келмаслиги об-ҳаво шароитлари, материалларни етказиб беришдаги кечикишлар ва ҳоказоларга боғлиқ бўлиши мумкин, шунингдек, нуқсонни бартараф этиш учун этарли вақтли захиралар мавжуд эмас. Агар лойиҳа доираси ва мавзуси дастлаб нотўғри аниқланган бўлса, иш вақтида иш ва жадвалдаги ўзгаришлар талаб этилади.
Қайта такрорланувчи, одатдаги лойиҳаларда, вақт ва ишларнинг кетма-кетлигини аниқ аниқлаш учун ўтган тажрибалар натижасидан фойдаланишингиз мумкин, лекин лойиҳаларнинг кўпи такрорланмайди.
Лойиҳада вақт йўқотишининг асосий сабаблари - режалаштиришдаги хатолардир; сифатсиз сифатни бошқариш ва буджетлаштириш, ташқи муҳитнинг ноаниқлиги шароитида кутилмаган харажатлар режасининг мавжуд эмаслиги, лойиҳа иштирокчилари орасида хавфларнинг нотўғри тақсимланиши, структуравий бўлмаган алоқа тизими ва лойиҳанинг ҳақиқий бўлмаган ҳисобот тизими.
Вақтгача лойиҳани бошқаришнинг яна бир жиҳати - шахсий вақтни бошқариш. Бу савол барча иштирокчилар ва лойиҳа ижрочилари учун долзарбдир, лекин лойиҳа менежери учун жуда муҳимдир. Ушбу шахс лойиҳанинг муваффақияти учун жавобгардир ва барча зарур ишларни бажариши керак.
Шахсий вақт бошқарувини такомиллаштириш учун лойиҳа менежери шакллардан бирини қўллаши мумкин. Форма - бажарилиши керак бўлган ишларнинг рўйхати. Ушбу шаклни тўлдиргандан сўнг менежер қайси ишларни амалга ошириши кераклиги ва қандай кетма-кетликда қарор қабул қилиши керак. Кейинчалик энг юқори ўринда ишлаш кунлик режалаштириш тақвимининг вақтинчалик блокларига ўтказилади.
Тугалланмаган вақтинчалик блоклар режасиз воқеалар ёки камроқ устуворликларга эга бўлган иш жойларида қўлланилади. Агар иш ҳажми бўш вақт миқдоридан ошиб кетган бўлса, ушбу ишларни бир неча кун олдин режалаштиришингиз мумкин. Бироқ, бундай амалиётларни суиистеъмол қилиш, юқори устувор бўлган ишларни бажаришда кечикишга олиб келиши мумкин. Бугунги кунда амалга оширилмаган паст устувор иш, эртага ёки эртанги кундан кейинги энг устувор вазифа бўлиши эҳтимоли мавжуд. Шундай қилиб, лойиҳани бошқариш жараёнида ҳамма нарса ўз вақтида бажарилиши керак.
Кўпгина одамлар олдиндан ўз-ўзидан пайдо бўлгандан кўра, режалаштирилган иш билан яхши рағбатлантирилади. Вақтни самарали бошқариш учун, устуворликни белгилашингиз ва уларга қатъий риоя қилишингиз керак. Лойиҳа менежери кичик масалалар ва вақт сарфлайдиган ҳодисалар (фойдасиз телефон қўнғироқлари ва учрашувлар, аниқ бўлмаган мақсадлар ва вазифаларни аниқлаб олиш, режасиз ташриф буюрувчиларнинг келиши) билан чалғитилмаслиги, муҳим қарорларни қолдириб, унга бўйсунадиган ишларни бажармаслиги керак.
Ишнинг давомийлиги (узунлиги) уни амалга оширишга сарфлайдиган вақтни белгилайди. Ҳар бир батафсил ишнинг давомийлиги олдинги тажрибалар ва иш учун режалаштирилган ижрочилар сони асосида амалга оширилади. Ушбу амалиётни осонлаштириш, одатда элементар фаолиятлар бўлган батафсил лойиҳа ишлари учун баҳолашни амалга ошириш керак.
Ишнинг асосий турлари икки хил бўлади: белгиланган муддат билан ишлаш маълум муддатга эга, бу унга ажратилган ресурслар сонига боғлиқ эмас: масалан, икки марта кўп ижрочиларни тайинлаш орқали ишларнинг бажарилишини тезлаштириш мумкин эмас, чунки ишнинг давомийлигига таъсир қилувчи омиллар мавжуд, лекин ижрочилар сонига боғлиқ эмас;
белгиланган ҳажм билан ишлаш тайинланган ижрочилар (ресурслар) сонига боғлиқ бўлган муддатга эга. Шундай қилиб, муддати мавжуд ресурслар миқдорига боғлиқ бўлган иш учун талаб қилинадиган иш ҳажми (масалан, инсон кунларида) ва мавжуд ресурслар миқдори ҳақидаги маТумотларга асосланиб, вақтни бевосита ҳисоблаб чиқиш мумкин. Бундай ҳолда ижрочилар сонининг кўпайиши ишнинг бажарилиш вақтини пасайишига олиб келади.
Ўз-ўзини назорат қилиш учун саволлар

1. 
   Лойиҳани вақт кўрсаткичлари бўйича бошқаришнинг мақсади нима?
   
2. 
   Вақт кўрсаткичлари учун лойиҳа бошқарувининг талабларини санаб ўтинг.
   
3. 
   Гантт графикаси тизимини яратишнинг асосий принсиплари қандай?