Majburiy kurs ekanligi

Jismoniy tarbiya darsida o’quvchilar faoliyatini tashkil etish usullari
Umumiy ta`lim maktablari, kasb-unar va akademik litseylar, gimnaziyalar, 
kollejdlar, oliy o`quv yurtlari va boshqa ta`lim muassasalarida o`tkaziladigan 
jismoniy tarbiya dasrlarida jismoniy mashqlar bilan shug`ullanish mashg`ulotlarida 
ishtirok etaetgan o`quvchilarning aoliyati boshariladi. 
O`quvchilar faoliyatini boshqarish deganda mashg`ulot davomida o`qituvchi 
rejasiga muvofiq jismoniy mashqlarni bajarishni tashkillash uslubiyatini 
tushunamiz. 
Ta`lim-tarbiya jaraenida jismoniy tarbiya o`qituvchilari, o`quvchilar 
faoliyatini jismoniy tarbiya darslarida birvarakayiga (frontal), uzluksiz-ulab, 
guruo`chalarga ajratib, yakkama-yakka va aylanib yurib mashq bajarish 
uslubiyatlari orali tashkillaydilar. 
1. O`quvchi faoliyatini tashkillashning frontal usuliyati deganda guruhdagi 
barcha o`quvchilarni birvarakayga o`qituvchi bilan birgalikda bir hil vazifani hal 
qilish uchun mashqni eppasiga bajarishi tushuniladi. Bu uslubiyatning azalligi 
mashqni bajarish uchun barcha o`quvchilarni teng qamrab olinishidir va ularni 
birvarakayiga band qilishi bulib, dars (mashg`ulot)da yuqori zichlikka erishiladi 
hamda yuklamani sur`ati, intensivligi va me`eri barcha uchun bir bulish-ligidadir. 
Bu uslubiyatdan asosan darsning tayerlov va yakunlov qism-larida, yangi
materialni uzlashtirish, takomillashtirish darslarida, ko`proq kichik eshdagi 
o`quvchilar bilan mashg`ulotlarda foydalaniladi. 
2. O`quvchi faoliyatini uzluksiz-ulab tashkillash usuliyati. Mashqni bajarish 
navbatini tushuntirishlarsiz, uslubiy kursatma-larni harakatni bajarish ritmiga 
moslab, xatolarni tuzatish uchun guruhni to`xtatmay, yuqori zichlikka erishish 
maqsadida harakat faoliyatini to`la bajarish tarzida naomen buladi. Bu 
uslubiyatning afzalligi yuklama me`erini, uni xajmini, intensivligini guruhdagi 
barcha o`quvchi uchun (jismoniy tayergarligidan qat`iy nazar) bi hildi bulishligiga 
erishishdir. Bu bilan sinf, guruh o`quvchilari umumiy jismoniy tayergarligini
baholash, ayniqsa o`quvchilarning uzlari uchun tengdoshlariga nisbatan uz harakat 
imkoniyatlari darajasini taqqoslash, solishtirish imkoniyati yaratiladi. Asosan 
darsning tayerlov, yakunlov qismlari hamda yangi materiani uzlashtirish 
boshlangan darsning asosiy qismida kүproq foydalaniladi. 
3. O`quv guruhi (sin)ni guruhlarga ajratish usuliyatining mazmuni jismoniy 
rivojlanganligi, jismoniy tayergarligi, darsda qo`yilgan vazifalarni turli-tumanligi, 
uni hal qilish uchun lozim bulgan jixozlarni xisobga olish bilan, ko`p sonli 
o`quvchilar guruhini mayda, kichik guruhlarga ajratishdir. U uslubiyatdan asosan 
darsning asosiy qismida oydalaniladi. O`quvchi faoliyatini tashkillash, 
guruhchalarga ajratish uslubiyati ta`lim jaraenida jismoniy rivojlanganligi, 
jismoniy tayergarligini hisobga olib shug`ullanish imkoniyatini yaratadi. Bu uz 
navbatida o`qitish jaraenini kuchiga yarasha, jismoniy imkoniyatini hisobga 
olishdek afzalliklarni vujudga keltiradi va ta`lim jaraeni uchun sarflanaetgan vaqtni 
tejaydi. Har bir guruh o`qituvchi topshirig`i bian mustaqil, alohida vazifani hal 
qilishga yunaltiriladi. Bu uslubiyat har bir guruh uchun rahbarlik vazifasini bajara 
oladigan, oldindan tayerlangan, mavzuni texnikasidan xabardor, guruhcha faolini 
tayerlashni o`qituvchi zimmasiga yuklaydi. 
4. O`quvchi faoliyatini yakkama-yakka tashkillash uslubiyatidan asosan o`quv 
yilining, o`quv choragining, Davlat standarti dasturidagi bulimlarning o`qitib 
bulingan mavzularini takrorlash darslarida oydalanida. O`quvchilar faoliyatini 
yakkama-yakka tashkillash o`quvchi-lardan texnik jihatdan ma`lum nazariy va 
amaliy bilimlarga ega bulishni, uz-uzini va guruhdoshini hafvsizligini ta`minlay 
bilish, mashqni kursata olish va eng asosiysi uzlashtirilaetgan, tanishti-rilaetgan, 
mustakamlanaetgan va takomillashtirilaetgan o`quv materiali, o`quvchilar uchun 
oldindan urgatilgan mashq texnikasi tanish material bulishi shart. Qolaversa, ayrim 
darslarda har bir o`quvchi uchun o`quv yilida uzlashtirib ulgurmagan mavzular eki 
mashqlaridan vazifalar beriladi. Bu usuliyatdan asosan urta va katta maktab 
eshdagi o`quvchilar bilan o`tkazilgan darslarda foydalanish tavsiya qilinadi.