Majmua pdf

kufiy Yozuvi
mavjud bo’lgan.
“Qur'oni Karim”
dastlabki nusxalari shu Yozuvda ko’chirilgan.
Bu Yozuv 4 - xalifa Ali ibn Tolib tomonidan takomiliga etkazilgan. Arab grafikasidagi boshqa
xat turlari shu 
kufiy Yozuvi
asosida keyinchalik shakllangan xat turlaridir.
41

---

X asrga kelib arab Yozuvi yana islox qilingan. Bu islox 
Ali Muxammad ibn Ali ibn Muqla
(272 — 328) — (886 — 940) nomi bilan bog’liq. Bu kishi uch abbosiy xalifa qo’Iida vazirlik
lavozimida ishlagan. U kufiy xati asosida sharq olamida keyinchalik mashhur bo’lib ketgan
olti xat turini yaratgan olimdir: 
muxaqqaq, suls, riqo, nasx, tavqi' va rayhoniy xat
turlari. Ibn
Muqlaning bu ishini Eronlik olim Ali ibn Hiloi davom ettirgan. Uning taxallusi Ibn Bavvob
bo’lgan va u 413—1022 yilda vafot etgan. U Sherozdagi mashxur kutubxonada xodim bo’lib
ishlagan. Isloxot ishini undan keyin davotn ettirgan shaxs so’nggi abbosiy xalifa saroyida xattot
bo’lib ishlagan Yoqut Musta'simiydir (640-696)-(1242-1298 yy.) 
Ibn Muqlaning yaratgan sistemasi aniq mutematik hisob - kitobga asoslangan mutanosiblik
asosida qurilgan. Bunda harflarning shakli, diametri alif harfiga teng bo’lgan aylana ichiga
joylashtirilgan kvadrat, besh burcliakka qiyoslab yaratilgan. Bu xarflarning moduli esa,
qamishqalamning bir harakati bilan hosil qilingan rombik shaklidagi nuqtadir. Bu nuqtalarning
soni bilan xarflarning katta — kichikligi aniqlangan. Umuman Ibn Muqlaning bu tizimida
harflarning shakli va razmeri alifning uzunligiga teng bo’lgan rombik nuqtalarning soni bilan
aniqlangan. Natijada Ibn Muqla yaratgan olti xat turining xammasida xarflarning Yozuvdagi
o’rni, ularning hajmi ilmiy jihatdan aniqlab berilgan.
Umuman, xattotlar va qalam sohiblari orasida eng ko’p tarqalgan va eng e'tiborli sanalgan
xat turlari quyidagilardan iboratdir:
1.