Majolis un-nafois

Mavlono Yahyo Sebak – go’zal fazilatlar egasi, badiiy san’atlar va aruzda mohir bo’lgan. “Shabistoni hayol”, “Ta’biri xob” nomli asarlari bor. Navoiy aruz fanida uning shogirdiman, deb yozadi. Uning “Dahnoma” masnaviysi oshiqlar dasturi hisoblangan, deyiladi. Xoji Abulhasan turkdir, deydi Navoiy. Tolibi ilm, she’r yozish bilan mashg’ul. Bayti:
Kelibtur ul gulu bir hafta turub boradur,
Bu o’t ko’ngulga tushub jonni kuydurub boradur. (MN.26)
Naimiy – turkiy nazmlarga moyil edi. Matla’i:
To adamdin bo’ldi paydo munchkaim husnu jamol,
Sen parivashdek yaratmabdur bashardin zuljalol. (MN.26)
Amiriy turk erdi, turkcha yaxshi she’rlar yozgan, “Dahnoma” asari ishqiy mavzudadir. “Devon”i va “Bang va chog’ir” munozarasi bor. Navoiy shoir “Dahnoma”sidan quyidagi baytni keltiradi:
Ne yemakdin,ne uyqudin solib so’z,
Yemakdin to’yub, uyqudin yumub ko’z. (MN.22)
Ashraf – darveshsifat tabiatli bo’lgan. “Xamsa” yaratishga kirishgan va tugatishga muvaffaq bo’lgan shoir: “Minhoj ul-abror”, “Riyoz ul-oshiqayni”, “Shirin va Xusrav”, “Layli va Majnun”, “Haft avrang” va “Zafarnoma” ko’rinadiki, shoir Nizomiy Ganjaviy izidan borib, oxirgi dostonini 2 qismdan iborat qilgan. “Majolis un-nafois”ning birinchi majlisidagi she’rlar orasida samarqandlik Bisotiy, Sayyid Ali Hoshimiy, Muhammad Olim Badahshiylar, buxorolik Hayoliy haqida ma’lumotlar bor. Bobo Savdoiy, Muhammad Jomiy, Shohiy, Masihiy va boshqa shoirlar haqidagi ma’lumotlar ham g’oyat maroqlidir.
Mavlono Alisher Navoiy avvalgi majlisga quyidagicha yakun yasaydi: “Bu valoyat osor guruh va bu fasohat shior anbuhlarning ruhlarinikim, xaloyiq ruhi alarning jonparvar nafaslaridin tozadur va ulus osoyishi alarning ruhbaxsh kalomlaridin beandoza. Haq subhonahu va taolo sahobi inoyatidin fayz yomg‘uri selobig‘a g‘ariq qilsun va mag‘firati soiqasidin ruh shu’lasi anvorig‘a hariq etsun. Va alarning ruhoniyatidin Sultoni Sohibqiron humoyun tab’ig‘akim, fasohat bahrining samin gavharidur, nur va safolar bersun, va balog‘at bo‘rjining munir axtaridur, surur va ziyolar yetkursun”. Majlis oxiridagi quyidagi ruboiy esa shoirning yuksak mahoratidan baho beradi desak mubolag’a bo’lmaydi: