Makroekonomikalıq turaqlılıq hám rawajlanıwdı támiyinlewde pul-kredit siyasatınıń ornı

Joba:
Makroekonomikalıq turaqlılıq hám rawajlanıwdı támiyinlewde pul-kredit siyasatınıń ornı

Kirisiw
Pul-kredit siyasatı - húkimettiń pul mámilesi hám kredit salasında júrgizetuǵın bas jolı hám mámleket ekonomikası turaqlılıǵında jáne onıń nátiyjeli iskerligin támiyinlewge, pul sistemasın kerek dárejede bekkem saqlap turıwǵa qaratılǵan ilajları. Pul-kredit siyasati mámleket ekonomikalıq siyasatınıń strukturalıq bólegi bolıp, ádetde, onı Oraylıq bank ámelge asıradı. P.-k. s. arqalı mámiledegi artıqsha pul massası qısqartiriladi yamasa kóbeytiriledi, inflyasiyani tómenletiw ilajları kóriledi. Oraylıq bank P.-k. s. in aparıwda pul bazarina tuwrıdan-tuwrı — óziniń basqarıw kepillikleri járdeminde hám pul emissiyasi arqalı tásir ótkiziwi múmkin.
P.-k. s. tikkeley hám tikkeley bolmaǵan qurallar arqalı ámelge asıriladı. Tikkeley qurallar — finanslıq institutlardaǵı finanslıq aktivler bahaları (procent stavkaları) ni yamasa olar kólemin tuwrıdan tuwri basqarıw arqalı alıp barıladı. Oraylıq bank tárepinen kommerciya banklerindegi ámeldegi depozit kórinisindegi pullardı hám de olar tárepinen beriletuǵın kreditler bahaları hám kólemi qadaǵalaw qilinadi. Tikkeley bolmaǵan qurallar — Oraylıq bank tárepinen finanslıq institutlar resursları bazar mexanizmleri (májburiy rezerv talaplari, ashıq bazardaǵı operatsiyalar, kommerciya banklerin qayta finanslaw hám Oraylıq banktiń esap stavkası, kommerciya banklerinen depozitlerdi qabıllaw hám basqalar) arqalı ekonomikadaǵı pul massasına tásir etiledi.
Oraylıq bank paydalanatuǵın qurallardıń hár biri procent stavkalarınıń ósiwine, kreditlaw hám qarız alıw kólemin kemeytiwge, kerek bolǵanda procent stavkaların asırıwǵa yamasa, kerisinshe, túsiriwge xızmet etedi. Ashıq bazardaǵı operatsiyalar, májburiy eń kem rezervlerdiń bolıwı, esapqa alıw siyasatı, valyuta siyasatı P.-k. s. nıń tiykarǵı strukturalıq bólimlerin quraydı.

Makroekonomikalıq turaqlılıq hám rawajlanıwdı támiyinlewde pul-kredit siyasatınıń ornı
Mámlekette ishki bahalar turaqlılıǵın támiyinleniwi makroekonomikalıq jáne social párawanlıqtıń kepilligi bolıp, ekonomikalıq reformalardı jedellestiriw hám rawajlandırıw programmaların tabıslı ámelge asırıwda zárúrli sharayat esaplanadı.
Bunda inflyatsiyaning tómen hám turaqlı kórsetkishleri teń salmaqlılıqlı ekonomikalıq ósiwdi támiyinlew, islep shıǵarıw básekige shıdamlılıǵı hám xalıqtı jasaw dárejesin asırıwdıń zárúrli faktorı esaplanadi. Sol kózqarastan, bahalar ósiw pátleriniń tómenlewi hám turaqlılasıwı mámleket ekonomikalıq siyasatınıń tiykarǵı maqsetlerinen biri bolıwı kerek.

Inflyatsiyaning tómen hám turaqlı dárejesi xalıq hám de yuridikalıq shaxslar amanatların uzaq múddetli investitsiyalarǵa aylanıwı ushın kerekli sharayat jaratadı hám de ishki bazar daǵı bahalar nomutanosibligini kemeytirip ámeldegi ekonomikalıq resurslarınıń nátiyjeli bólistiriliwine xızmet etedi.

Rawajlanǵan hám rawajlanıp atırǵan mámleketlerdiń oraylıq bankleri tájiriybeleri hám de xalıq aralıq finans institutları izertlewleri nátiyjeleri pul-kredit siyasatın ámelge asırıwda bahalar turaqlılıǵındı támiyinlew maqsetiniń buljıtpastan ústinligin kórsetip atır.
Usınıń menen birge, pul-kredit siyasatın ámelge asırıw tártibi hám izbe-izligi túrli mámleketlerde ekonomikanıń qásiyetleri hám de strukturalıq dúzilisine qaray parıq etedi.

Ámeldegi Ózbekstan Respublikasınıń “Ózbekstan Respublikasınıń Oraylıq banki tuwrısında”gi Nızamına kóre, Oraylıq banktiń bas maqseti milliy valyuta turaqlılıǵındı támiyinlew esaplanadı. Bunda “milliy valyuta turaqlılıǵın” túsinigin eki qıylı, yaǵnıy almasıw stuldıń shet el valyutalarǵa salıstırǵanda turaqlılıǵın yamasa onıń ishki satıp alınǵan zat qábileti turaqlılıǵın dep aytıw múmkin.

Almasıw kursiniń erkin qáliplesiwi sharayatında milliy valyutanıń turaqlılıǵın onıń ishki harid qábiletin saqlaw arqalı eriwiladi.

Bunda, erkin júzip juretuǵın almasıw stul ekonomikanı ishki turaqlılastırıwshı funksiyasın atqaradı. Basqasha etip aytqanda, tólew balansı menen baylanıslı sırtqı shok hám qıyınshılıqlar baqlanǵanda almasıw stuldıń uyqas túrde ózgeriwi ekportyorlar hám import almastırıwshı ónimler óndiriwshi kárxanalardı xoshametlewge xızmet etedi.
Usı waqıtta Oraylıq bank pul-kredit siyasatınıń tiykarǵı maqsetin eki qıylı tushunilishini aldın alıw jáne onıń iskerligi tiykarǵı baǵdarın anıq belgilep alıw maqsetinde nızamshılıqqa tiyisli ózgertiwler kiritiliwi názerde tutılǵan.

Atap ótiw kerekki, bahalar turaqlılıǵın delingende nol dárejedegi yamasa unamsız inflyatsiya kórsetkishleri názerde shaqqandı. Bahalar turaqlılıǵın delingende bahalardıń turaqlı jaǵdayda turıwı emes, bálki olardıń tómen dárejede ósiwi túsiniledi. Bir qarawda bahalardıń turaqlı turıwı maqul túsetuǵın ko'rinsa-de, bahalardıń tómen hám turaqlı ózgeriwi ekonomikanıń nátiyjeli iskerligi ushın eń qolay sharayat esaplanadı.