Makroekonomikalıq turaqlılıq hám rawajlanıwdı támiyinlewde pul-kredit siyasatınıń ornı 3

Valyuta kursin strategiyalaw rejimi

Valyuta kursin strategiyalaw rejimi milliy valyuta ayırbaslaw kursin tómen hám turaqlı inflyatsiya dárejesine iye rawajlanǵan mámleketlikler valyutasına bólewdi názerde tutadı.

Sonıń menen birge, valyuta kursin strategiyalawning milliy valyuta ayırbaslaw kursin shayqalıwı múmkin bolǵan gorizontal hám shártli koridorlarni ornatıw hám de real ayırbaslaw kursin tiykarǵı sawda sherik mámleketlikler valyutaları sebetchasiga salıstırǵanda strategiyalaw sıyaqlı túrleri de bar.

Valyuta kursin strategiyalaw rejimi ekonomikası kirip, ásirese, sheki onim tovarları kiripine baylanıslı bolǵan, sonıń menen birge, tutınıw sebetinde import tovarları joqarı úlesti shólkemlestirgen mámleketlerde aktiv qollanıladı.

Usı rejim ekonomikalıq krizis gúzetilgen dáwirlerde inflyatsiya dárejesin tez hám nátiyjeli tómenletiw imkaniyatın beredi. Bunda pul-kredit siyasatı tek ǵana ayırbaslaw kursinń maqsetli dárejesin támiyinlewge jóneltiriledi. Atap aytqanda, valyuta kursin qadrsizlanganda qatań pul-kredit siyasatı, valyutanıń qadri maqsetli dárejeden kóbirek asqanda jumsaq pul-kredit siyasatı júritiledi.

Valyuta kursin strategiyalaw rejimi anıqlıǵı hám ápiwayılıǵı sebepli xalıq, xojalıq jurgiziwshi sub'ektleri hám bazardıń basqa qatnasıwshıları tárepinen ańsat túsiniledi.

Usı rejimdiń taǵı bir unamlı tárepi finanslıq institutlar jaqsı rawajlanbaǵan sharayatlarda da ol óziniń natiyjeliligin saqlap qaladı. Bunday jaǵdayda valyuta kursinǵa pul-kredit siyasatı ilajları hám valyuta intervensiyalari arqalı tásir kórsetiledi.

Usınıń menen birge, kapital aǵısları kúshli bolǵan dáwirlerde bul rejimdi nátiyjeli qóllaw múmkinshiligi sheklenedi hám ekonomikalıq krizis dáwirinde oraylıq banktiń valyuta kursin turaqlılastırıw boyınsha wazıypasın qıyınlastıradı.

Valyuta kursin strategiyalaw rejimin qollanıwı tómendegi shárt sharayatlar menen bekkem baylanıslı :

• valyuta kursinń maqsetli kórsetkish sheńberinde bolıwın támiyinlewde oraylıq banklerdiń múmkinshiligi altın -valyuta rezervleriniń kólemine baylanıslı boladı. Rezervlerdiń jetkiliklishe bolmawi valyuta kursinń kadrsızlanishiga alıp keledi, bul bolsa keyingi dáwirlerde de devalvatsion hám inflyatsion kutilmalarni asıradı. Bul, óz gezeginde, import baxalarınıń asıwına hám de ishki valyuta bazarında sheklewlerdiń ornatılıwı nátiyjesinde ekonomikada xufyona valyuta bazarı hám túrli ayırbaslaw kurslarınıń júzege keliwine sebep boladı ;

• milliy valyuta ayırbaslaw kursinń bir neshe ret rejeli devalvatsiyasi ámelge asırılǵanda, devalvatsion hám inflyatsion kutilmalarning kusheytiwi áqibetinde inflyatsiya dárejesi asıwı xateri júzege keledi;

• nominal ayırbaslaw kursin qatań belgilenetuǵın sharayatta real ayırbaslaw kursinń asıwı tólew balansınıń jamanlasıwına hám ekonomikada devalvatsion xaterlerdiń artıwına alıp keledi;

• narxlar dárejesi hám ayırbaslaw kursinǵa bolǵan basımdıń kusheytiwi oraylıq banklerdiń finanslıq turaqlılıqtı támiyinlew degi múmkinshiligine salıstırǵanda isenimsizlikti keltirip shıǵaradı. Usı sharayatta turaqlılıqtı támiyinlewge procent stavkalarınıń asırılıwı arqalı eriwiladi. Bul bolsa óz gezeginde, ekonomikanıń real sektorı rawajlanıwına óziniń unamsız tásirin kórsetedi.

Shet el mámleketler, sonday-aq, ǵárezsiz Mámleketlerdiń Doslıq Awqamı mámleketleri tájiriybesi ayırbaslaw kursin strategiyalaw altın -valyuta rezervleriniń sezilerli dárejede azayıwı, kurstıń jasalma túrde ustap turıw áqibetinde jergilikli óndiriwshiler básekige shıdamlılıǵınıń tómenlewi, kirip sektorı rawajlanıwınıń páseyiwi hám ekonomikanıń sırtqı faktorlarǵa tásirliliginiń asıwı sıyaqlı qatar unamsız aqıbetlerdi keltirip shıǵarıwı múmkinligin kórsetip atır.