Makroekonomikalıq turaqlılıq hám rawajlanıwdı támiyinlewde pul-kredit siyasatınıń ornı 3

I-bap. Pul-kredit siyasatın ámelge asırıw Konsepsiyası

1.1 Makroekonomikalıq turaqlılıq hám rawajlanıwdı támiyinlewde pul-kredit siyasatınıń ornı

Mámlekette ishki baxalar turaqlılıǵın támiyinleniwi makroekonomikalıq jáne social párawanlıqtıń kepilligi bolıp, ekonomikalıq reformalardı jedellestiriw hám rawajlandırıw programmaların tabıslı ámelge asırıwda zárúrli sharayat esaplanadı. Bunda inflyatsiyaning tómen hám turaqlı kórsetkishleri teń salmaqlılıqlı ekonomikalıq ósiwdi támiyinlew, islep shıǵarıw básekige shıdamlılıǵı hám xalıqtı jasaw dárejesin asırıwdıń zárúrli faktorı esaplanadi. Sol kózqarastan, baxalar ósiw pátleriniń tómenlewi hám turaqlılasıwı mámleket ekonomikalıq siyasatınıń tiykarǵı maqsetlerinen biri bolıwı kerek.

Inflyatsiyaning tómen hám turaqlı dárejesi xalıq hám de yuridikalıq shaxslar amanatların uzaq múddetli investitsiyalarǵa aylanıwı ushın kerekli sharayat jaratadı hám de ishki bazar daǵı baxalar nomutanosibligini kemeytirip ámeldegi ekonomikalıq resurslarınıń nátiyjeli bólistiriliwine xızmet etedi.

Rawajlanǵan hám rawajlanıp atırǵan mámleketlerdiń oraylıq bankleri tájiriybeleri hám de xalıq aralıq finans institutları izertlewleri nátiyjeleri pul-kredit siyasatın ámelge asırıwda baxalar turaqlılıǵındı támiyinlew maqsetiniń buljıtpastan ústinligin kórsetip atır.

Usınıń menen birge, pul-kredit siyasatın ámelge asırıw tártibi hám izbe-izligi túrli mámleketlerde ekonomikanıń qásiyetleri hám de strukturalıq dúzilisine qaray parıq etedi.

Ámeldegi Ózbekstan Respublikasınıń “Ózbekstan Respublikasınıń Oraylıq banki tuwrısında”gi Nızamına kóre, Oraylıq banktiń bas maqseti milliy valyuta turaqlılıǵındı támiyinlew esaplanadı. Bunda “milliy valyuta turaqlılıǵın” túsinigin eki qıylı, yaǵnıy almasıw kursinń shet el valyutalarǵa salıstırǵanda turaqlılıǵın yamasa onıń ishki satıp alınǵan zat qábileti turaqlılıǵın dep aytıw múmkin.

Almasıw kursinń erkin qáliplesiwi sharayatında milliy valyutanıń turaqlılıǵın onıń ishki harid qábiletin saqlaw arqalı eriwiladi.

Bunda, erkin júzip juretuǵın almasıw kursin ekonomikanı ishki turaqlılastırıwshı funksiyasın atqaradı. Basqasha etip aytqanda, tólew balansı menen baylanıslı sırtqı shok hám qıyınshılıqlar gúzetilgende almasıw kursinń uyqas túrde ózgeriwi ekportyorlar hám import almastırıwshı ónimler óndiriwshi kárxanalardı xoshametlewge xızmet etedi.

Usı waqıtta Oraylıq bank pul-kredit siyasatınıń tiykarǵı maqsetin eki qıylı tushunilishini aldın alıw jáne onıń iskerligi tiykarǵı baǵdarın anıq belgilep alıw maqsetinde nızamshılıqqa tiyisli ózgertiwler kiritiliwi názerde tutılǵan.

Atap ótiw kerekki, baxalar turaqlılıǵın delingende nol dárejedegi yamasa unamsız inflyatsiya kórsetkishleri názerde shaqqandı. Baxalar turaqlılıǵın delingende baxalardıń turaqlı jaǵdayda turıwı emes, bálki olardıń tómen dárejede ósiwi túsiniledi. Bir qarawda baxalardıń turaqlı turıwı maqul túsetuǵın ko'rinsa-de, baxalardıń tómen hám turaqlı ózgeriwi ekonomikanıń nátiyjeli iskerligi ushın eń qolay sharayat esaplanadı.