Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tarix fakulteti

O‘zgarishlarga ko‘rsatilayotgan qarshiliklarga munosabat taktikasi

Taktika	Tavsiya qilinadi	Ijobiy tomoni	Salbiy tomoni
Axborotning vujudga keli- shi va uni uza- tish	Axborot yo‘q- ligiga, noto‘g‘ri axborotga va tahlilga asos- langan qarshi- lik	Odamlarning, ular ishonti- rilgandan so‘ng o‘zgarishlarga roziligini olishga yordam berishi mumkin	Bu jarayonga ko‘p odam jalb qi- lingan bo‘lsa, ko‘p vaqt talab qilishi mumkin
Xo dimlarni qaror qabul qilishga jalb etish	Tashabbuskor- lar yangilikni ishlab chiqish uchun zarur bar- cha ma’lumotlar- ga ega emaslar va boshqalar qar- shilik ko‘rsa- tish uchun katta imkoniyatga ega bo‘lgan vaziyat- larda	Odamlarga o‘z- garishlar o‘tka- zish zarurligi- ni va ularning bu ishga yordam berish maj- b uriyatini anglashga yor- dam berishi, innovatsiya re- jasini ishlab chiqish uchun mavjud axbo- rotni integra- siyalashi mum- kin	Ko‘p vaqt talab qilishi va xato- larga olib keli- shi mumkin
Engillashtirish	Shaxsiy mu-	Shaxsiy muam-	Ko‘p vaqt oladi,
va qo‘llab-quvvat-	ammo lar dan	molarni hal	qimmatga tusha-
lash	qo‘rqqanlikla-	qilish uchun	di va yordam ber-
	ri uchun qar-	optimal tak-	masligi mumkin
	shilik ko‘rsata-	tika
	digan odamlar
	bilan munosa-
	batga kirishgan
	hollarda

Muzokaralar	Kimdir yoki gu- ruh yangi- liklarni joriy qilishda yaqqol boy berayotgan- da va qarshilik ko‘rsatish uchun katta imkoniyat- larga ega bo‘lgan hollarda	Asosiy qar- shilikni chet- lab o‘tadigan, nisbatan yengil usul bo‘lishi mumkin	Ko‘p hollarda juda qimmat bo‘- lishi mumkin, boshqalarni rozi bo‘lishga ko‘ndi- rishga moyil qi- lishi mumkin
Kooptatsiya	Boshqa takti- ka juda katta sarf-harajat- lar bilan bog‘- liq bo‘lgan- da yoki butkul amalga oshirish mumkin bo‘lma- gan xususiyatli vaziyatlar uchun	O‘zgarishlar- ni o‘tkazishda madad topish (lekin mehnat- kashlar qaror chiqarishdagi ish tirokiga qaraganda oz)	Odamlar koop- tatsiyani bilib qolsalar, muam- molar yuzaga ke- lishi mumkin
Manyovr o‘tkazish	Boshqa taktika- lar samarasiz yoki o‘ta qimmat bo‘lgan hollarda qo‘llaniladi	Nisbatan tez ta’sir qila- digan va qar- shilik muam- mosini hal qilishning qimmat bo‘lma- gan yechimi bo‘- lishi mumkin	Tashabbuskorlar o‘zlariga bo‘lgan ishonchning bir qismidan mahrum bo‘lishlari mum- kin, bu boshqa muammolarni vu- judga keltirishi mumkin
Majburlash	Tezkorlik zarur bo‘lgan va o‘zga- rishlar tashab- buskorlari katta hokimiyatga ega bo‘lgan hollarda	Qarshilik - ning har qan- day turini tez yengib o‘tishi mumkin	Tavakkal qili- nadi: odamlar- da o‘zgarishlar tashabbuskorla- riga nisbatan g‘azabli munosa- batni yuzaga kel- tirishi mumkin

uslublari, ta’lim texnologiyalarini qo‘llashda boshqa o‘qituvchi- larga namuna ko‘rsatishi;
izlanuvchan, yangilikka intiluvchi, ilg‘or o‘qituvchilar tajriba- larini o‘rganib, pedagogik jamoa a’zolariga ham o‘rgata olishi;
dunyoqarashi keng bo‘lishi, o‘zining siyosiy-mafkuraviy, il- miy-metodik va rahbarlik malakasini muntazam oshirib borishi;
maktab jamoasi, ota-onalar, mahalla va jamoatchilik o‘rta- sida yetarlicha obro‘ga ega bo‘lishi;
sezgir, kishilarga e’tibor bilan yaxshi muomala va munosa- batda bo‘ladigan, ularning mehnatini to‘g‘ri qadrlay oladigan adolatli va qat’iyatli bo‘lishi;
maktab doirasida barcha sohalardagi ishlarni chuqur o‘rganishi, tanqidiy tahlil etib, uni yaxshilash uchun aniq chora-tadbirlar bel- gilay olishi va amalga oshirishni ta’minlashi;
fidoyilik, mas’uliyatlilik, poklik, qat’iylik, jur’at- lilik, jamoasi manfaati yo‘lida jonkuyarlik, mehnatsevarlik, adolatli, o‘ziga va o‘zgalarga talabchanlik ko‘rsatib, barchaga na- muna bo‘lishi;
shaxsiy ma’lumoti va uslubiy bilim doirasini doimiy ra- vishda boyitib borishi, vaqti-vaqti bilan bu haqida o‘ziga hiso- bot berishi, ya’ni o‘z-o‘zini nazorat qila olishi;
individual xususiyatlariga ko‘ra shaxsiy rivojlanish tizi- mini yuzaga keltirish: kasbiy qobiliyat va mahoratini takomil- lashtirishi, o‘z malakasini muntazam oshirib borishni shaxsiy reja asosida tashkil etishi;
zamonaviy rusumdagi kompyuter vositalari bilan muomala qila olishi, ya’ni unda ishlay olish malakasini egallagan bo‘lishi, internet tizimi orqali axborotlarni olish va maktab jamoasi ora- sida ommalashtirish ko‘nikmasiga ega bo‘lishi;
xodimlarning yoshi, jinsi, milliy va individual-psixolo- gik xususiyatlarini hisobga olgan holda, ular bilan ishchan mu- loqot o‘rnata olishi;
maktab jamoasi sha’ni, obro‘sini o‘ylashi, joylardagi xalq ta’limini boshqaruvchi organlar vakillari oldida uning obro‘yi
va sha’niga putur yetkazishga yo‘l qo‘ymasligi, maktab jamoasi- ni himoya qilishi, biroq zarur hollarda intizomsiz xodimlarga nisbatan ayrim intizomiy choralarni qo‘llay olishi;
o‘z faoliyatida kamchilikka yo‘l qo‘ygan pedagoglar bilan imkon qadar yakkama-yakka suhbat o‘tkazishi, tanqid qilinganda ham xodim- ning shaxsiga emas, balki uning noto‘g‘ri faoliyatiga nisbatan muno- sabat bildirishi, shu bilan birga o‘zi tanqid qilayotgan xodimining ijobiy salohiyat imkoniyatlarini ham eslatib o‘tishi;
pedagoglarga ko‘proq erkinlik va mustaqillik berishi, ular- ning har bir qadamini nazorat qilishdan saqlanishi, yangili- klarni joriy qilayotganda yo‘l qo‘ygan xatolarini kechirishi, ularni o‘zlari to‘g‘rilashi uchun vaqt va imkoniyat berishi;
pedagog xodimlarga sust, shijoatsiz, mujmal topshiriqlar bermasligi;
nutqida nuqsoni bo‘lgan, muomala madaniyatidan bexabar, mijg‘ov, orastalikni yoqtirmaydigan va o‘zi ham didsiz, tartibsiz kiyinib yuradigan shaxslarni maktab rahbari lavozimiga tayinla- maslik;
dunyoda hech narsa abadiy bo‘lmagani kabi rahbarlik ham aba- diy bo‘lmasligi, uni faqatgina o‘z farovonligini ta’minlash manbai deb tushunmasligi, bunday kayfiyatga qarshi unda ma’mu- riy-ijtimoiy, axloqiy, huquqiy immunitet bo‘lishi;
so‘zi bilan faoliyati orasida mutanosiblik bo‘lishi, doimo axloqiy, huquqiy, ijtimoiy adolat me’yorlariga rioya qilishi, o‘z vijdoni oldida mas’uliyatni his qilishi zarur.
Camarali rahbarlikka xos xislatlar qatoriga:
Strategik rejalashtirishga moyillikning kuchliligi;
Ishchilarni, mehnat resurslarini taqsimlash bo‘yicha maqbul va o‘z vaqtida qaror qabul qilish;
faoliyat doirasini kengaytirish yoki yuksak tartibda mehnat qilish evaziga o‘z mas’uliyatini oshirishga intilish;
favqulodda sharoitda ijodiy va ratsional qaror qabul qila olish;
o‘z kuchiga ishonch;
o‘z huquqlarini anglash va mas’uliyatni his qilish;
kezi kelganda qurbon berishga ham tayyor turish;
muloqot malakalarini mukammallashtirishga intilish;
murakkab va inqirozli vaziyatdagi jarayonlarni tahlil etish va muammolarning yechimlarini topa olish
mehnatga yuksak qadriyat sifatida qarash va unga butun kuch-g‘ayratni safarbar etish;
aybdorni izlash emas, balki muammoni hal etishga intilish, tavakkaldan qo‘rqmaydigan va mustaqil fikrdagi xodimlar bi- lan ishlash xohishi;
amalga oshirilayotgan g‘oya va natijalarni ishlab chiqarishga, joriy etishga xuddi shaxsiy mulkdek qarashlarni kiritish mumkin. Maktabda ta’lim-tarbiya jarayonining metodik ta’minotini belgilovchi uzluksiz metodik xizmat – fan o‘qituvchilari va barcha pedagog xodimlarning bilim, ko‘nikma, malaka, kasbiy mahorat- lari zamon talablari darajasida bo‘lishi, pedagogika fanining eng so‘nggi yutuqlaridan o‘z faoliyatlarida foydalana olishlari,
metodik yordamni uyushtirish va uni amalga oshirishi zarur.
Uzluksiz metodik xizmat – o‘zaro bog‘langan va maqsad – mohi- yati jihatidan o‘qituvchilarning DTSda belgilab berilgan ta- lablar darajasida faoliyat ko‘rsatishlarini metodik asosda to‘- liq ta’minlashdan iborat bo‘lgan yaxlit tizimdir.
Umumiy o‘rta ta’lim maktablari hozirga kelib o‘z faoliyatla- rini mustaqil boshqarish tizimiga o‘tmoqda.
Ma’lumki, O‘zbekistonda davlat va uni boshqarish ishlari av- loddan-avlodga o‘tib sayqallanib, takomillashib kelgan. Buyuk allomalar, davlat rahbarlarining boshqaruv haqidagi o‘gitlari hozirgi mustaqillik davrida ham barcha rahbarlarga boshqaruv ishlarida dasturilamal bo‘lib kelmoqda.