«mamlakatning barqaror riojlanishida davlat budjetining ahamiyati» mavzusida yozgan kurs ishi «himoyaga ruxsat etildi»

2014yil 2013yll 2012yil 201 lyil 2010yil 2009yil 2008yil 2007yil 2006ytl 2005yil

8%

8%

10%

12%

13%

0%

2%

4%

6%

12%

14%

S ¹ .

10%

Bu soliq stavkasi yillar mobaynida kamayib i 2009 yilda 8%ni tashkil etgan bo’lsa, 2012 yilga kelib, har yili 1%dan kamayib sanoat ishlab chiqaruvchilariuchun 5%ni, umumiy sohada faoliyat yuritayotganlar uchun 6%ni tashkil etmoqda.

O’tgan yil yakunlari bo’yicha asosiy (soha) faoliyat turi savdo faoliyati va umumiy ovqatlanish sohasidagi faoliyat bo’lgan yuridik shaxslar soliq kodeksda belgilangan tartibda hisobot yili boshidan boshlab yagona soliq to’lovini to’lashi kerak.

Savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari sifatida ro’yxatdan o’tkazilgan yangi tashkil etilgan yuridik shaxslar yagona soliq to’lovini davlat ro’yxatidan o’tkazilgan sanadan e’tiboran joriy yil tugaguniga qadar, 1 oktyabrdan keyin ro’yxatdan o’tkazilgan yuridik shaxslar esa keyingi yil tugaguniga qadar to’laydi.

Mamlatimiz soliq tizimida savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari uchun, shu sohada faoliyat yuritadigan kichik korxona va mikrofirmalarni hisobga olgan holda alohida soliq stavkalari joriy etilgan va ushbu soliq stavkasi yillar mobaynida o’zgarmagan 10 foizni va umumta’lim maktablari, maktab internat,o’rta maxsus va oliy ta’lim muassalariga xizmat ko’rsatuvchi korxonalar uchun esa imtiyozli tarzda 8 foiz qilib belgilangan.

Bundan tashqari chakana va ulgurji savdo bilan shug’ullanuvchi savdo korxonalari va dorixonalar uchun joylashish joyiga qarab tabaqalashtirilgan

Tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanuvi yuridik va jismoniy shaxslar qat’iy belgilangan soliqni to’lovchilar hisoblanadi. Ular faoliyatning ayrim turlarini tavsiflovchi fizik ko’rsatkichlardan kelib chiqqan holda soliq solinadigan ayrim faoliyat turlarini amalga oshiruvchi yuridik shaxslardir.

Yuridik shaxs tashkil etmagan holda oilaviy tadbirkorlik shaklida faoliyatni amalga oshirishda oilaviy tadbirkorlik sub’ekti nomidan ish ko’radigan yakka tartibdagi tadbirkor sifatida ro’yxatdan o’tgan oila a’zosigina qat’iy belgilangan soliqni to’lovchi bo’ladi.

Yakka tartibdagi tadbirkorlar yakka tartibdagi tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish doirasida qat’iy belgilangan soliq to’lash bilan bir qatorda quyidagilarni to’laydilar:

1. 
   bojxona to’lovlari;
   
2. 
   yer qa’ridan foydalanuvchilar uchun soliqlar va maxsus to’lovlar;
   
3. 
   suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq — suv resurslaridan tadbirkorlik faoliyati uchun foydalanilganda;
   
4. 
   aksiz solig’i — aksiz to’lanadigan mahsulot ishlab chiqarilganda;
   
5. 
   byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga sug’urta badallari;
   
6. 
   davlat boji;
   
7. 
   avtotransport vositalarini olganlik va (yoki) vaqtinchalik olib kirganlik uchun Respublika yo’l jamg’armasiga yig’im.
   

Agar yakka tartibdagi tadbirkorlar soliq solinadigan mol-mulkka va (yoki) er uchastkasiga ega bo’lsalar, jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqni va (yoki) jismoniy shaxslardan olinadigan er solig’ini to’lashga majburdirlar.

Obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’ini to’lovchi yuridik shaxslar tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchi rezidentlar bo’lib, soliq tsavasi yillar mobayniad o’zgarmagan, ya’ni sof foydadan 8 foizni tashkil etadi.

Quyidagilar obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’ini to’lovchilar bo’lmaydi:

• 
  notijorat tashkilotlar, bundan ularning tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishdan olingan foydasi mustasno;
  
• 
  soliq kodeksiga muvofiq soliq solishning soddalashtirilgan tartibi nazarda tutilgan yuridik shaxslar.
  

Bunda soliq solinadigan baza quyidagi summalarga kamaytiriladi:

• 
  olinishi lozim bo’lgan (olingan) dividendlar summasiga;
  
• 
  qo’shimcha foyda solig’i to’lovchilar uchun — sof qo’shimcha foyda summasiga;
  
• 
  tekin olingan pul mablag’lari summasiga, agar ularni o’tkazib berish O’zbekiston Respublikasi Prezidentining yoki O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida yuz berayotgan bo’lsa;
  
• 
  joriy soliq davrida foydalanilganda xarajatlar vujudga kelmaydigan byudjetdan ajratiladigan subsidiyalar summasiga.
  
• 
  sug’urta shartnomalari bo’yicha sug’urta tovoni (sug’urta summasi) tariqasida olingan mablag’lar summasiga;
  
• 
  byudjet va davlat maqsadli jamg’armalari oldidagi qarzning qonun hujjatlariga muvofiq hisobdan chiqarilgan summasiga.
  

To’g’ri soliqlar tarkibida resurs to’lovlari va mulkdan undiriladigan soliqlar muhim ahamiyatga ega.

12-rasm

2013-2014 yilarda mol-mulk solig'i va resurs to'lovlari takribi va



dinamikasi⁴⁴

■ 2014 yil ■ 2013 yil