«mamlakatning barqaror riojlanishida davlat budjetining ahamiyati» mavzusida yozgan kurs ishi «himoyaga ruxsat etildi»

2015 yillarda daromad solig’ining stavkalari dinamikasi²⁷ (%, foizda)

	Eng kam oylik ish haqi miqdori	2010 yil	2011 yil	2012 yil	2013 yil		2014 yil	2015 yil
								pog’ona		stavka
	2 015 yil 1 yanvardan EKIHning 1 barobarigacha(11					8400 so’mgacha)			I		0
I	barobar barobar barobar barobar barobar	11	10	9	8		7,5	II		8,5
II	6 barobar		16	16	16		16	III		17
	barobar barobar barobar barobar	17
III	10 barobardan yuqori	22	22	22	22		22	IV		23

Quyidagi 11-rasm orqali jismoniy shaxslar omonidan to’lanadigan daromad solig’ining ijrosini ko’rish mumkin.

11-rasm




201 ly. 2012 y. 2013y. 2014y.
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i ijrosi²⁸, mlrd so’mda

3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 О

Ma’lumotlarni tahlil qiladigan bo’lsak, 2011 yilda bu soliq turi bo’yicha reja ortig’i bilan ijro etilgan bo’lsa, 2012 2014 yillarda esa reja bajarilmagan

To’g’ri soliqlar ichida 2 o’rinda yuridik shaxslardan foyda solig’i turadi. Foyda solig’i to’lovchi yuridik shaxslar quyidagilardir:

• 
  O’zbekiston Respublikasining rezidentlari;
  
• 
  O’zbekiston Respublikasida faoliyatni doimiy muassasa orqali amalga oshirayotgan yoki hosil bo’lish manbai O’zbekiston Respublikasi hududida joylashgan daromadlarni oladigan O’zbekiston Respublikasi norezidentlari.
  

Quyidagilar yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i to’lovchilar bo’lmaydi:

• 
  notijorat tashkilotlar. Tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotganda notijorat tashkilotlar o’zi tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishdan olingan foydadan soliq to’lovchi bo’ladi;
  
• 
  soliq kodeksiga muvofiq soliq solishning soddalashtirilgan tartibi nazarda tutilgan yuridik shaxslar.
  

Yuridik shaxslarning jami daromadga quyidagilar kiradi:

• 
  tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) realizatsiya qilishdan olinadigan daromadlar;
  
• 
  boshqa daromadlar.
  

O’zbekiston Respublikasidagi to’lov manbaida soliq solinadigan dividendlar va foizlar jami daromaddan chegirib tashlanadi

Soliq solinadigan baza jami daromad bilan soliq kodeksiga asosan chegrib tashlanadigan xarajatlar o’rtasidagi farq, shuningdek foydaning kamaytirilish summalar hamda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlarida nazarda tutilgan imtiyozlarni inobatga olgan holda belgilanadi.

Quyidagi 12-rasvda yuridik shaxslarning foyda solig’i stavkalari keltirilgan.

Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i stavkalari yildan yilga kamayish tendentsiyasiga ega. 2009 yilda korxonalarning foyda solig’i stavkasi 10% bo’lgan bo’lsa, 2010 2013 yillarda 9%ni, 2014 yilda 8%nitashkil etgan va bu soliq turi bo’yicha soliq stavkasi 2015 yilda 7,5% qilib belgilandi.

37


Yuridik shaxslarni foydasiga solinadigan soliq stavkalari⁴¹,%da







12-rasm
Shu bilan birgalikda soliqlardan eksporter korxonalar uchun imtiyoz belgilangan, ya’ni o’zi ishlab chiqargan tovarlar, ishlar, xizmatlar eksportining erkin almashtiriladigan valyutadagi ulushi quyidagi miqdorlarni tashkil etadigan eksportchi korxonalar uchun sotishning umumiy hajmida 15 foizdan 30 foizgacha belgilangan stavka 30%ga pasaytiriladi, sotishning umumiy hajmida 30 foiz va undan yuqori bo’lsa belgilangan stavka 50%ga pasaytiriladi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 1997 yil 10 oktyabrdagi PF-1871-son Farmoni bilan tasdiqlangan ro’yxatda keltirilgan xom ashyo mahsulotlari bundan mustasno.

13-rasm

2010. 
      2015 yillarda yuridik shaxslar foyda solig’ining ijrosi⁴², mlrd
      

so’mda



41. 
    O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2009-2015 yillardagi qarorlari asosida tayyorlandi
    
42. 
    O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi ma’lumotlari
    

38

O’zbekistonda kichik korxonalarni soliqqa tortishning soddalashtirilgan tizimining joriy etilishi shartli ravishda 4 bosqichga ajratish mumkin:

• 
  1997 yildan 1998 yilning 15 apreliga qadar;
  
• 
  1998 yilning 15 aprelidan 2002 yilning 15 iyunga qadar;
  
• 
  2002 yilning 15 iyunidan 2005 yil 1 iyuliga qadar;
  
• 
  2005 yil 1 iyulidan hozirgi kunga qadar.
  

2005 yil 1 iyuldan boshlab kichik kichik korxonalarning ba’zi toifalari uchun yagona soliq to’lovi joriy qilindi va u birxillashtirilgan bo’lib, quyidagi majburiy to’lovlarni to’lash o’rniga joriy qilinadi:

• 
  yagona soliq;
  
• 
  byudjetdan tashqari pensiya jamg’armasi, respublika yo’l jamg’armasi va maktab ta’limi jamg’armasiga majburiy ajratmalar.
  

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005 yil 20 iyundagi PF-3620- sonli farmoniga asosan barcha soliqlari va to’lovlari o’rniga yalpi tushumdan 13 foizli yagona soliq stavkasi o’rnatildi. Buning natijasida ular uchun amaldagi soliq yuki 15,2 foizdan 13 foizga tushdi(14-rasm).Ushbu korxonalar uchun soliq stavkalari faoliyat turlariga bog’liq ravishda farqlanadi(1-ilova).

14-rasm

Kichik korxona va mikrofirmalar uchun yagona soliq to’lovi stavkasi²⁹