Manbashunoslik

4.3.4. Sayyid Amir Haydar Bahodirxon maktublari
Sayyid A m ir H a y d a r B a h o d irx o n m a k tu b la ri yoki “ M a jm u ’ayi 
m aktuboti Sayyid A m ir H aydar B ahodirxon” nom li to 'p la m d a M an g 'itlar 
sulolasi (1 7 5 3 -1 9 2 0 )n in g yirik n am o y an d a larid an biri A m ir H a y d ar 
(1800—1826) ning o'ziga yaqin am irlaridan M uham m ad inoqqa1 ( keyincha 
o liy q u sh b eg i2) y o 'llag an tu rli m asalalarga d o ir m u b o ra k n o m a la ri3, 
inoyatnom alari4 va boshqa 900 ga yaqin 10 yil davom ida, 1814—1824- 
y illa r yozilgan m ak tu b lari, ja m la n g a n . U 464 varaq li, O 'z b e k isto n
Respublikasi F an lar akademiyasi Sharqshunoslik institutining qo'lyozm alar 
fondida 2 1 2 0 /II tartib raqam i bilan saqlanm oqda. X IX asm ing birinchi 
yarm ida ko'chirilib , kitob holiga keltirilgan.
H akim biy in o q k o 'p yillar davlat xizm atida b o 'lib , am ir H aydarning
1 In o q — q o ‘sh in n i q u ro lla n tirish v a u n i y u rish p a y tid a v a ja n g o ld id a n jo y -jo y ig a 
joylashtiruvchi oliy m ansabdor.
2 Q ushbegi — to ‘g‘risi qushbegiyi kull, oliy h u k m d o r tu rad ig an jo y m utasaddisi, saroy 
vaziri.
■
’ M u b o ra k n o m a — b iro n m an sab g a ta y in la n ish i y o k i z a fa r q u c h g an lig in i tab rik lab
yuboriladigan m aktub.
4 In o y a tn o m a — b iro n m u lk berish yoki m ansabga k o 'tarish .
36

---

ishonchini qozongan. U n in g o 'lim id a n (1826) keyin taxt vorisi shah zo da 
U m arga xiyonat qilib, A rk darvozasini 1723-yildan beri Q arsh ida h o k im
bo'lib o 'tiig an shahzoda N asrulla to 'rag a ochib beigan. H akim biy qushbegi 
1739-yili E ro n podshohi N odirshoh (1736—1747) askariga Q arshini, keyin 
B uxoroni topshiigan.
M a k tu b la r d a B u x o ro a m ir in in g m a ’m u r iy - x o 'j a l i k f a o liy a ti, 
shuningdek, uning davrida am alda bo 'lgan q onun-qoidalar, yer egaligining 
turlari, suyurg'ol, tan h o , m ulki xurriy xolis h a m d a soliqlar — xiroj, zako t, 
ushrlar haq id a m u h im m a ’lum otlarni u chratam iz.