Manbashunoslik

1.3.6. M o‘jaz rasm-miniatyuralar
X—XIX asrlar davomida qo'lyozm a kitoblarini ziynatlash uchun yaratilgan 
nafis m o'jaz rasmlar ham tarixiy m anba bo'lib xizmat qiladi. Yurtimiz tarixi 
va moddiy ashyolar, hunarmandchilik, kiyim-kechak, m e’morlik obidalari 
va um um an m oddiy m adaniyatimiz xususiyatlarini o'rganm oqchi bo'lsak, 
nafis m o‘jaz tasviriy san’at namunalari — miniatyura rasmlar qimmatli m anba 
rolini o'taydi. Chunki, ularda tarixiy ashyolar tasviri aynan, ba’zan badiiy 
ijod xususiyatlariga moslashtirilgan holda aks ettiriladi.
M asalan, buyuk m u saw ir ustod K am oliddin B ehzodning “ S am ar- 
qanddagi Bibixonim masjidining qurilishi” nom li m ashhur rasm ini eslatish 
kifoya. Bu rasm da XV asrdagi m eh nat qurollari, qurilish jaray on i, u n d a 
ishtirok etayotgan ustalar to 'g 'risid a m ukam m al ta sa w u r beriladi. B unday 
rasm lardan tarixni o'rganishda tasviriy vosita sifatida unum li foydalanish 
m um kin. Biz so'nggi yillarda chop etilgan m anbalarda u lardan shunchaki 
befarq foydalanishlarini ko'rishim iz m um kin.

---

U m u m an , bizgacha yetib kelgan qadim gi devoriy rasm lar va qo'lyozm a 
kitoblarga ishlangan h am d a alohida m u raq q a’lardagi rasm larning tarixiy 
m an b a sifatidagi aham iyati ju d a katta.
K o ‘rib chiqqanim izdek, m anbashunoslik fani tadqiqot m anbalari ju d a 
k o ‘p va xilm a-xil b o ‘lib, biz eng asosiylari t o ‘g ‘risida m a ’lum ot berdik. 
Y ana bosm a, toshbosm a kitoblar, vaqtli m atb u o t — jurnal va gazetalar 
h a m tarix iy m a n b a h iso b la n a d i. S h u k u n la rd a te x n ik a tara q q iy o ti 
m unosabati bilan yana tovushli m anba, foto m anba, kino-televidenie 
m anbalari va in tern e t m ateriallari h am p ay d o b o ‘lib, u lar a n ’anaviy 
m anbalarni in k o r etm aydi, balki q o 'sh im ch a vosita b o 'lib xizm at qilishi 
m um kin. A yniqsa kom pakt disklarning yaratilishi turli yangi pedagogik 
vositalarni q o 'llash im konini yaratadi.
M anbashunoslik fani tarix ilm ining fu n d am en tal yo'nalish i b o 'lib , bu 
sohada faoliyat olib borish u ch u n b ir n ech a tiln i bilish va yozm a m anbalar 
to 'g 'risid a k atta bilim va tajribaga ega b o 'lish talab qilinadi.