Maqollar «Alifbe» bezagi

Kirish

Boshlang’ich ta’limda savod o’rgatish davri asosiy davrlardan hisoblanadi. Agar o’quvchi savod o’rgatish davrida yaxshi o’zlashtirsa, yuqori sinflarda ham yaxshi natijalarga ega bo’ladi. Umumiy o’rta ta’limda yaxshi natijalarga erishgan o’quvchi kelajakda yaxshi kasb egasi bo’lib jamiyat uchun, uning ravnaqi, xalqning farovon yashashi uchun jon kuydiradigan mutaxassis bo’lib kamol topadi.

Ta’lim sohasidagi muhim hujjatlar – «Ta’lim to’g’risida»gi Qonun, «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi», «2004-2009-yillarga mo’ljallangan maktab ta’limini rivojlantirish davlat umummilliy dasturi» talablariga asosan yosh avlodga jahon ta’lim standartlari darajasida ta’lim va tarbiya berish ko’zda tutilgan. Milliy istiqlol mafkurasining asosiy g’oyalaridan biri komil inson g’oyasi hisoblanadi. O’quvchilarni komil inson etib tarbiyalash har bir pedagogning vazifasidir. Komil inson asosiy g’oyasini amalga oshirishda savod o’rgatish davri muhim ahamiyatga ega.

Mazkur qo’llanmada savod o’rgatish davrining o’ziga xos xususiyatlari, savod o’rgatish davrining asosiy darsligi hisoblangan «Alifbe»ning afzalliklari, rang-barangligi ko’rsatilgan. Qo’llanma boshlang’ich sinf o’qituvchilari, boshlang’ich ta’lim va sport tarbiyaviy ish yo’nalishi talabalari uchun dasturulamal bo’ladi degan umiddamiz

Maqollar - «Alifbe» bezagi

Ma’lumki, maqollar xalq og’zaki ijodi janri hisoblanadi. Bolalar xalq og’zaki ijodida maqollar yetakchi o’rinda turadi.

Xalq yaratgan g’oyat ixcham, chuqur va tugal ma’noli gaplar maqol deb yuritiladi. Maqol xalqning, bir necha avlodlarning aqlu farosati hamda turmush tajribasi, donishmandligi mahsulidir. Maqollarda hayotning achchiq-chuchugini tatib ko’rgan, turmushdagi hodisalarga aql ko’zi bilan qaraydigan, sof vijdonli, oliyjanob, dono, mehnatkash kishining biror voqea hodisadan, biror kishidan yoki biror ishdan chiqargan umumlashma xulosasi bayon qilinadi. Bu xulosa hayotda hammaga yo’l ko’rsatuvchi bo’lib xizmat qiladi. Maqollar xalqning aql-idroki, ijtimoiy-tarixiy tajribasi, kurashi hamda mehnatining badiiy ifodasi sifatida yaratiladi.

Maqollar ma’nosining teranligi, ixcham, pishiq va puxtaligi bilan xalq og’zaki ijodining boshqa janrlari bilan farq qiladi. Shu sababdan ular bolalarni to’g’ri, mantiqiy fikrlashga, maqsadni qisqa, ixcham va lo’nda bayon qilishga o’rgatadi.

R. Safarova, M.Inoyatova, M.Shokirova, L. Shermamatova-larning «Alifbe» darsligida ham bir qancha maqollar keltirilgan.

Bolalarni do’stlikka, birodarlikka o’rgatuvchi, ularni ahil-inoq bo’lishga chorlovchi, do’stlikning buyuk kuch ekanligini ifodalovchi quyidagi maqollar berilgan:

Do’st bilan uying obod.

Do’stsiz boshim –

Tuzsiz oshim.

Odob-axloq, bilimning afzalligi, bunday xislatlar insonni buyuk inson bo’lishiga xizmat qiluvchi ekanligini o’rgatuvchi maqollar:

Bilim – boylik kaliti.

Oltin olma – duo ol.

Oldin o’yla – keyin so’yla.

Olim bo’lsang, olam seniki.

Sog’ tanda – sog’lom aql.

Sen o’zingni maqtama,

Seni birov maqtasin.

Vatanni sevish, ardoqlash, Vatan uchun xizmat qilish haqidagi maqollar:

Bulbul chamanni sevar,

Odam – Vatanni.

Hunarni asrash, hunarli bo’lish, uni avaylash, uni qadriga yetish, bekor yurmaslik, foydali ishlar bilan shug’ullanish haqida:

Hunar – hunardan unar.

Harakat, harakatda barakat.

Har kim ekkanin o’rar.

Bugungi ishni ertaga qoldirma.

«Alifbe»da berilgan yuqoridagi kabi ixcham, ta’sirchan, mazmunan boy maqollar darslikning ajoyib bezagidir. Bunday maqollar o’quvchilarga tovushlarni oson va qiziqarli o’zlashtirishlaridan tashqari:

- ularning dunyoqarashlarini shakllantirish va rivojlantirish;

- odob-axloq me’yorlarini singdirish;

- Vatanga sadoqatli va muhabbatli bo’lishlari;

- milliy va umuminsoniy qadriyatlarimizni o’zlashtirishlarida juda ham asqotadi.

Xullas, ularni Vatanimiz kelajagi uchun jon fido qila oladigan komil insonlar bo’lib yetishishlarida muhim vosita bo’ladi.