MaâRİF (Mevlâna'nın Hocası) seyyid burhâneddin tiRMİZÎ Tercüme Ali Rıza karabulut

"Önce bir el ile dışarı çıkmaya yol buldun, sonra bizi de kurtardın" diye 
teşekkür ederler. Başarıya ulaştıran ise Allah'tır.
Bütün kâfirler şu sözü söylerlerdi: "Bizim malımız, mülkümüz, soyumuz-
sopumuz, güzelliğimiz, aslımız, boyumuz, posumuz, Muhammed'den daha 
üstündür. Nasıl olurda Peygamberlik ona gelir?"
Onlarda nur olmadığından içteki nurdan haberleri bile yoktu. Şimdi sen dış 
görünüşü süsleyip, içini (içyüzünü) bırakıyorsun. Nitekim bir şâir:
"Can içte yoksul, görünüş ise dışta düzgün,
Nefis fazla yemekten, sindirim bozukluğuna uğramış,
Cemşid ise kahvaltı etmemiş, geceden aç!
Şimdi hemen derdine derman bulmaya çalış ki, Mesih'in yeryüzünde.
Mesîh göğe çıktı mı, derman da gitti-gider" 
6
Görünüş, tabiat, heva ve heves faresi, gönlünün kuyusuna düşmüş, bu pisliği 
temizlemek için tertemiz olan Âb-ı Hayata elin ulaşabilir mi? Nitekim yüce Allah: "Ey 
iman edenler! Müşrikler ancak bir necisdlr" (Tevbe 28)
"Ona (Kur'an'a) ancak temiz olanlar dokunabilirler" buyurmaktadır. (Vakıa 79)
Yani temiz söze, temiz can gerek.
Kur'an yayını çekmek için Zaloğlu Rüstem
7
  gibi pehlüvan olmak gerek. Zülfikar 
kılıcını sallayıp, kâfirlerin boyunlarını vurmak için Hz.Ali'nin pazusu gerek. Anadan 
doğma kızların bikrini izâle etmek için ise, hakîkî erkek olmak gerek, çünkü bu işler 
kadınların, kadınlığa özenenlerin, iktidarsızların işi değildir. Senin canın olmazsa nasıl 
olupta sözünde can olacaktır. ?
(Suret ve Mânâ)
Kitaplarda yazılı olan fıkıh, vaaz, tefsir ve daha başka ilimler yok mu? "İşte biz 
sana da (ey habîbim) böylece tarafımızdan bir ruh (Kur'ân) vahyettik. 
Halbuki (vahiyden önce) kitap nedir iman nedir bilmezdin..."(Şûra 52) 
âyetinde olduğu gibi, hepsi de suretten başka bir şey değildir.Mesela duvara on tane 
at resmi yaparsın, fakat hiç bir şeye yaramaz, çünkü canı yoktur. Sen canlı olursan, 
sözün de canlı olur. Şu halde bunun çâresi herkeste mevcut olan ruhtan başka ebedi 
ruhu elde etmek için, içini temiz tutman gerekir, çünkü o ruh, sende 
olgunlaşmamıştır, olgunlaştı mı sende birşeyler belirmeye başlar. O ruh aslında 
olgundur ama, sende olgunlaşmamıştır. Nitekim güneş ışınları, pencere ne kadar ise, 
o kadar içeri vurur, testi ne kadar ise, denizden ancak o kadar su alabilir, ama sen 
olgunlaştın mı, görürsün ki içine bir şeyler düşmeye başlar, fakat bu pisliklerden hiç 
birisi sana zarar veremez ve sen de eğleşemez.
6 Bu şiir, Hâkânf'nin kasîdelerindendir. Bak.Divân-ı Hâkânî, Tahran 1338 sayfa 5. Şiirde geçen "Cemşid" ise 
efsânevi bir kahramanın adıdır. 
7 Zaloğlu Rüstem, Pehlüvanlıkta meşhur olmuş efsânevî bir kahramandır. 

---

Gözlerinin iyi görmesi, kulaklarının iyi duyması için kendini Tabib olan İsa'ya  
8
teslim etmiyorsun da, anadan doğma kör olan (Tabib olmayan) kimseye nasıl teslim 
ediyorsun, bundan ne fayda elde edebilirsin? Dünya ehlinin lâyık olduğu da ancak 
böylesine adamların yaptığı işlerdir, bunlar âlemde olmayacak, yapılmayacak işler 
yapar dururlar, etrafındakilere de: "Bana bütün gücünüzle yardım ediniz!" (Kehif 
95) diyerek yardım isterler.
Bir kimse büyük bir kötülükte bulunmaz, derdine de derman arayıp bulursa, iyi 
bir iş yapmış olur. Fakat büyük kötülüklerde bulunur, dermanını da arayıp bulmazsa, 
bu davranış düşmanlığın en büyüğüdür. Mesela satranç oyunu çocuklar tarafından 
oynanırsa; atı şah yerine koyarlar, şahı da vezirin yerine dikerler. Nitekim bir şâir: