Davlatning iqtisodiy siyosatini ishlab chiquvchilar 2 ga bo‘linadi:
1. Fiskal hokimiyat
2. Pul hokimiyati
Fiskal hokimiyat Moliya vazirligi bo‘lib, u soliq-byudjet siyosatiga javob beradi.
Pul hokimiyati Markaziy bank bo‘lib, u pul-kredit siyosatiga (monetar siyosat) javob beradi.
1.Emission funksiya
Markaziy bank naqd pullarni emissiya qilish bo‘yicha monopol mavqeiga ega.
Markaziy bank naqd pullarni emissiya qiladi va tijorat banklari orqali muomalaga chiqaradi.
Naqd pullar muomalaga Markaziy bankning zaxira – vakillik tizimi orqali chiqariladi.
Bunda tijorat banki naqd pulga buyurtma beradi. Markaziy bank naqd pulni emissiya qiladi va Inkassasiya xizmati orqali tijorat bankiga jo‘natadi. Keyin esa, jo‘natilgan naqd pul summasiga tijorat bankining o‘zidagi “Vostro” vakillik hisobraqami qoldig‘ini kamaytirib qo‘yadi. 2. Banklarning banki funksiyasi
* Markaziy bank tijorat banklari uchun so‘nggi pog‘onadagi kreditor hisoblanadi.
* Markaziy bank tijorat banklari faoliyatini tartibga soladi va nazorat qiladi.
* Markaziy bank tijorat banklari tomonidan jalb qilingan resurslarning bir qismini majburiy zaxira sifatida olib qo‘yadi.3. Davlatning banki funksiyasi
Markaziy bank Hukumatga kreditlar beradi.
Markaziy bank Davlat byudjetining kassa ijrosini amalga oshiradi.
Markaziy bank Hukumatga pul muomalasi va valyuta siyosati bo‘yicha maslahatlar beradi. 4. Расмий олтин-валюта захираларини бошқариш функцияси
Марказий банк олтин-валюта захираларини бошқаришда қуйидаги усуллардан фойдаланади:
1. Валюта захираларини диверсификация қилиш.
Валюта захираларини диверсификация қилиш деганда бир вақтнинг ўзида бир нечта хорижий валюталарда захиралар ташкил қилиш тушунилади.
Ҳозирги кунда 7 та етакчи валюта мавжуд:
АҚШ доллари, евро, Япония иени, Буюк Британия фунт стерлинги, Швейария франки, Канада доллари, Австралия доллари.
Марказий банклар асосан тўртта функцияни бажаради:
2. Tijorat banklarining depozit va nodepozit operatsiyalarining tavsifi.
Tijorat banklarining depozit operatsiyalari deganda banklarning depozit hisobraqamlariga yuridik va jismoniy shaxslarning pul mablag‘larini jalb qilish tushuniladi.
Tijorat banklarida depozit hisobraqamlarining quiydagi uch turi mavjud:
1. Talab qilib olinadigan depozit hisobraqamlari
2. Muddatli depozit hisobraqamlari
3. Jamg‘arma depozit hisobraqamlari
Tijorat banklaridagi talab qilib olinadigan depozit hisobraqamlaridagi mablag‘lar hisobidan jismoniy va yuridik shaxslarning to‘lovlari amalga oshirilsa, muddatli va jamg‘arma depozitlari tijorat banklari uchun resurs manbai hisoblanadi.
3. Kredit bo‘yicha ta’minotning turlari: a)garov, b)kafillik, v)kafolat, s)sug‘urta, d)depozit.
A)Garov, zakalat — 1) pul qarz olinganda qarz oluvchi uni qaytarib berishi kafolatiga qoʻygan mulki. Qarz toʻlanmasa, mulk qarz beruvchi ixtiyoriga oʻtadi; 2) biror narsa yoki hodisa haqida bahslashuvchi ikki kishi (to-mon) oʻrtasidagi shart.
B) Collateral — garov (kafolat, kafillik, sug'urta polisi, tovar moddiy
boyliklar) va boshqalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
