“Маркетинг” кафедраси

 
1.6. ХАЛҚАРО БОЗОРЛАРГА КИРИБ БОРИШ УСУЛЛАРИ 
Ташқи бозорга чиқишнинг энг оддий усули экспорт ҳисобланади.

---

6 
Ф.Котлер экспорт мунтазам бўлмаган ва фаол турларга таснифлашни таклиф этди, 
фаол экспорт эса ўз навбатида бевосита ва билвосита турларга тақсимланади.
Мунтазам бўлмаган экспорт корхона баъзида ишлаб чиқарилаѐтган маҳсулотнинг 
ортиқчасини маҳаллий улгуржи-воситачи ташкилотлар орқали сотиш йўли экспорт 
қилиши билан тавсифланади. Фаол экспорт муайян бозорни кенгайтиришни мақсад қилиб 
олган товар ишлаб чиқарувчи фирма экспорт операцияларида мунтазам иштирок этган 
ҳолларда ўринга эга бўлади. 
Бевосита экспорт товар ишлаб чиқарувчи корхонанинг экспорт операцияларида 
бевосита ѐки ўзининг чет элдаги бўлинмаси орқали иштирок этишини назарда тутади. 
Бевосита экспортдан саноат товарлари учун, товарларни ҳукуматлараро келишувлар 
доирасида етказиб бериш, шунингдек, йирик унверсал магазинлар тармоғи ѐки каталоглар 
бўйича савдо қилувчи ташкилотларга сотишда фойдаланиш мақсадга мувофиқ. 
Билвосита экспорт бу мулкни ва у билан боғлиқ барча таваккалчиликларни уни 
ташқи бозорда сотувчи воситачига беришни англатади. Билвосита экспорт товарларни чет 
элга тижорат ташкилотлари орқали сотишни назарда тутиб, бу воситачилар қаторига 
улгуржи савдогарлар, экспортчи ѐки импортчининг агентлари, чакана савдогарларни 
киритиш мумкин.
Корхоналарнинг ташқи бозорларга чиқишида жаҳон амалиѐтида қўшма 
тадбиркорлик усули ҳам кенг тарқалган. Қўшма тадбиркорлик турли давлат аъзоларининг 
у ѐки бу соҳада қўшма фаолиятни амалга ошириш жараѐнидир. Қўшма тадбиркорликни 
ташқи иқтисодий фаолиятнинг бошқа турларидан ажратиб турувчи асосий жиҳати бу 
хўжалик фаолиятини бошқаришда қўшма бошқарувнинг мавжудлигидадир. Хозирги 
пайтда куйидаги кушма табдиркорлик фаолиятининг турлари мавжуд: лизенциялаш,