“Маркетинг” кафедраси

 
9.4. ТАШҚИ САВДО НАРҲЛАРИНИ ҲИСОБЛАШНИНГ УМУМИЙ 
УСЛУБИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ 
Экспорт нархини ҳисоблаш механизми ўз ичига қуйидагиларни киритади: 

мавжуд маълумотлардан экспорт қилиниши лозим бўлган товарга ўхшаш 
товарларнинг охирги йиллардаги нархлари тўғрисидаги маълумотлар ғғтанлаб олинади; 

сотиш тавсия этилаѐтган товарнинг асосий техник-иқтисодий кўрсаткичлари, 
жумладан, етказиб бериш шартлари ва нархлар олдиндан тайѐрлаб қўйилган жадвалга 
киритилади; 

тижорат ўзгартишлари ѐрдамида сотиш таклиф этилаѐтган товар нархи 
танланган бозорда сотиш шартларига келтирилади. Бунда мазкур товарнинг рақобатчи 
товаридан техник-иқтисодий фарқлари ҳисобга олинади (агар фарқ сизнинг фойдангизга 
бўлса, нарх ўсади, акс ҳолда эса - камаяди); 

рақобатчи товарлардан бир нечтасини танлаш мақсадга мувофиқлиги сабабли 
ўртачалаштирилган нархни олиш зарур. Бу нарх харидор билан музокараларда бошланғич 
нарх вазифасини ўтайди. Экспортчи ўзининг тижорат таклифларида бошланғич нархни 
10-20 %га ошириб қўяди ва аста-секинлик билан харидор учун мақбул даражагача 
туширади. 
Импорт нархни ҳисоблашда унинг шаклланишидаги ўзига хосликларни ҳисобга 
олувчи бошқача тартиб белгиланган: 
1. Харидор асосий ишлаб чиқарувчи фирмалардан ўзига керакли товарни етказиб 
бериш бўйича таклифларни сўрайди. Бу мақсадда ишлаб чиқарувчилар манзилига керакли 
маҳсулотга бўлган техник-иқтисодий талаблар ва уни етказиб беришнинг асосий 
шартлари юборилади. 

---

54 
2. Жавоб тариқасида олинган тижорат таклифлари (оферта) олдиндан тайѐрлаб 
қўйилган ва таклиф этилаѐтган товарга қўйилган талаб бўйича техник-иқтисодий 
кўрсаткичлар, шунингдек, харидор фирмалар томонидан таклиф этилган нарх ва етказиб 
бериш шартлари кўрсатилган жадвалга киритилади. 
3. Бу маълумотлар ҳар бир фирма бўйича тўғирлашлар ѐрдамида ягона базисга 
келтирилади ва унинг асосида товарнинг келтирилган нархи яратилади. 
4. Жадвалдаги энг кичик нарх сотувчи билан келишишда асос қилиб олинади ва 
харидор учун қулай нархга келгунча туширилади.