Маркетинг

«Портернинг умумий стратегик модели»да корхона барча имкониятларини 
бозордаги бир сегментга қаратади, товар ишлаб чиқариш харажатларини 
камайтириш евазига маҳсулотга паст баҳо белгилаб истеъмолчиларни кўпроқ жалб 
этади ва сотиш ҳажмини оширади. Бошқа ҳолатда эса, рақобатчилар йўқ бозорни 
янги товар ассортименти билан эгалллаб олади. 
«Товарлар 
(бозорлар 
имкониятлари 
колипи(матрицаси)»да 
фойдани 
кўпайтириш биринчидан -товар ҳаракатини ўзгартирмаган ҳолатда бозорни 
кенгайтириш, иккинчидан - ҳали талаб қондирилмаган бозорларга кириб бориш; 
учинчидан - корхона бозорда яхши танилгандан сўнг янги товар ишлаб 
чиқаришёки модификациясини ўзгартириш; тўртинчидан - янги бозорлар учун 
янги товарлар ишлаб чиқариш орқали эришилади. 

---

Маркетинг
 
 
 
42 
Қуйидаги – расмда Портернинг бош рақобат кучлари келтирилмоқда.
5.3-расм. ПОРТЕРнинг беш рақобат кучлари
24
 
«Бостон консалтинг гуруҳи қолипи» орқали бозорда фойда олиш, корхона 
фаолият кўрсатадиган ҳудудлардан энг самарали стратегик хўжалик бўлимларини 
танлаш билан амалга оширилади. 
Биринчи ҳудуд - «юлдузлар» (катта талаб ва бозорда юқори улушга 
эришилган). Бу ҳудудни еъзозлаб, янада мустаҳкамлаш чоралари кўрилади. 
Бозордаги улушни сақлаш учун нархларни пасайтириш, реклама харажатларини 
кўпайтириш, маҳсулот турларини кўпайтириш ва бошқалар амалга оширилади. 
Иккинчи ҳудуд - «согин сигирлар» (паст талаб, аммо бозорда фирмани 
улуши юқори) Бу ҳудудга каттик назорат ўрнатилади. 
Учинчи ҳудуд - «қийин тарбияли болалар» (талаб юқори, аммо бозорда 
улуш кам). Бу ҳудуд имкониятларини ўрганиш ва «юлдузлар» ҳудуди даражасига 
кўтарилиши эҳтимоли борми ёки йўқми? Керак бўлса, ҳаракатни кўпайтириш 
зарур. 
Тўртинчи ҳудуд - «итлар» (паст талаб ва бозорда кам улуш). Агар бундай 
ҳудудни эгаллаб туришга, кескин сабаб бўлмаса, ундан кутулиш керак. 
24
Парамонова Т.Н. Маркетинг. Учебное пособие. – М.: КНОРУС, 2010.–190с. 
Ўрнини
босадиганлар 

Товарнинг 
ўрнини 
босадиганлар томони-
дан хавф-хатари
Потенциал 
рақобатчилар 

Янги 
рақобатчиларнинг 
майдонга чиқиш хавф
-
хатари 
Етказиб
берувчилар 

Етказиб берувчи-
ларнинг савдола-
шиш қобилияти 
Харидорлар 

Харидорларнинг
савдолашиш 
қобилияти 
Ўз секторингиздаги
рақобатчилар 

Ҳаракатдаги 
фирмалар ўртаси-
даги ўзаро рақобат 

---