Маркетингни таркибий тузилиши ва уни бошқаришни ташкил этиш Маркетинг тизими ҳақида тушунча

2. Маркетингни қўллаш соҳалари ва обектларига мувофиқ қуйидаги ҳолатларга кўра гурухлаш мумкин:

• ички маркетинг;
• товарлар бўйича маркетинг;
• экспорт маркетинги;
• импорт маркетинги;
• илмий техник маркетинг;
• тўғридан-тўғри маблағ (инвестисия) киритиш маркетинги;
• ҳалқаро маркетинг;
• нотижорат фаолияти соҳасидаги маркетинг;
• ижтимоий ғоялар маркетинги;

2.1 Ички маркетинг қоидага кўра бир томон доирасида товар ва хизматларни сотиш масалалари билан боғлиқ. Амалда барча корхоналар аввал ички бозорга келади, юқори натижаларга еришгандан кейин еса, яъни рақобатбардош маҳсулотларини яратгандан кейин ташқи бозорга чиқади.

• 2.1 Ички маркетинг қоидага кўра бир томон доирасида товар ва хизматларни сотиш масалалари билан боғлиқ. Амалда барча корхоналар аввал ички бозорга келади, юқори натижаларга еришгандан кейин еса, яъни рақобатбардош маҳсулотларини яратгандан кейин ташқи бозорга чиқади.
• 2.2. Товарлар ва хизматлар маркетинги (товарлар бўйича маркетинг) самарали сотишни тадқиқ қилиш ва товарлар ва хизматлар турлари бўйича тадбиркорлик фаолиятининг фойдалилигини таъминлашни кўзда тутади. Масалан, хорижда саноат товарлари маркетинги, истеъмол товарлари ва хизматлар маркетинги ишлаб чиқилган.
• 2.3.Экспорт маркетинги янги хорижий сотиш бозорларини тадқиқ қилиш, фирма маҳсулотларини сотиш учун хорижий сотиш хизматларини ташкил қилишни кўзда тутади.
• 2.4. Импорт маркетинги юқори самарали харидорларни таъминлаш учун бозор тадқиқотларининг алоҳида шаклларини кўзда тутади.
• 2.5. Илмий-техник маркетинг хариднинг илмий-техник фаолият натижалари, патентлар ва лисензияларни сотиш ва харид қилиш қисмидаги маркетинг тадқиқотлари, фан-Теҳника тараққиёти йўналишларини ўрганиш, тегишли томонлар патент хуқулари масалалари ва бошқалар билан боғлиқ.

2.6. Тўғридан-тўғри маркетинг киритиш маркетинги ўз ичига хорижий фаолиятни тадқиқ қилиш, янги корхона ишининг имкониятлари (бизнес-режа турлари), унинг сотиш фаолиятини чуқур ва хар тарафлама таҳлил қилишни, ҳамда компания манфаатлари ва корхона қурилган мамлакат қонунини ҳисобга олган ҳолда ташқи бозорда сотиш тадқиқотларини ўз ичига олади.

• 2.6. Тўғридан-тўғри маркетинг киритиш маркетинги ўз ичига хорижий фаолиятни тадқиқ қилиш, янги корхона ишининг имкониятлари (бизнес-режа турлари), унинг сотиш фаолиятини чуқур ва хар тарафлама таҳлил қилишни, ҳамда компания манфаатлари ва корхона қурилган мамлакат қонунини ҳисобга олган ҳолда ташқи бозорда сотиш тадқиқотларини ўз ичига олади.
• 2.7. Ҳалқаро маркетинг, таш=и иятисодиёт, ташқи савдо маркетинги деб ҳам атайдилар, маҳсулотни хорижда қурилган миллий корхоналарда сотишни кўзда тутади. У ишлаб чиқариш, сотиш вазифаларининг жуда катталиги билан фарқланади, асосан кўп сонли мамлакатлар худудларини қамраб олувчи трансмиллий компанияларга жавоб беради.
• 2.8. Нотижорат фаолияти сохасидаги маркетинг асосан алоҳида ташкилот ёки алохида шахсга нисбатан жамоанинг ижобий фикрини яратиш масалалари билан боғлиқ.
• 2.9. Ижтимоий \оялар маркетингни қўллашнинг енг муҳим соҳаси ривожланадиган мамлакатларда оилани режалаштириш, қариялар ва қасалларга еътиборни жалб қилиш айрим ижтимоий заруриятларга хайрия қилишга тайёрликни ривожлантиришдан иборат.