Маъруфжон йўлдошев


Download 240.02 Kb.
bet20/37
Sana01.03.2023
Hajmi240.02 Kb.
#1240139
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   37

56




мурожаат килиш лозим булади. Масалан, «Шайбонийхон» достони тилида кулланилган гудар, саваш, совут, содок, гул, тув, байдок каби уша давр рухиятига мос харбий атамалар маъносини билиш асарни пухта урганишга ёрдам беради. Бу-ку бир неча юз йил олдинги асар экан, утган аср бошларида ёзилган асарлар учун хам лугат тузиш оддий эхтиёжга айланиб бормокда. Масалан, Мукимий, Фуркат, Завкий, Аваз Утар, Абдулла ^одирий, Абдурауф Фитрат, Абдулхамид Сулаймон угли Чулпон каби шоир ва ёзувчиларнинг асарлар учун махсус, сузларнинг бевосита асарда реаллашган маъносига асосланиб тузилган лугатлар тайёрланиши керак. «Уткан кунлар»да хар бир сахифа остида айрим тушунарсиз сузларнинг изохи бериб борилган. Масалан, утта-у ерда; сипориш-топширик; мувофикуттабъ-таъбга мос, муносиб; ашроф-эътиборли кишилар, улуглар; мушовир- маслахатчи; мусохиб-хамсухбат каби. Ва бу факат мазкур асардагина эмас бошкаларида хам шундай. Лекин адибнинг барча асарларининг тилига багишланган махсус лугат тайёрланиши лозим. Ж.Лапасовнинг «Бадиий матн ва лисоний тахлил» деб номланган кулланмасида муайян бир бадиий матннинг лугатини тузиш буйича намуналар хамда лугат устида ишлаш буйича мухим курсатмалар берилган. Олим тугри таъкидлаганидек: «Бадиий матннинг лисоний тахлилини турли-туман лугатларсиз тасаввур килиш кийин. Лугат устида ишлаш укувчи ва талабаларнинг суз бойлигини, огзаки ва ёзма нуткини устиришнинг энг мухим омилларидан бири булиб хисобланади ва шу лугат ёрдамида нафакат сузларнинг туб маъносини, балки кучма маънолари, хар бир сузнинг кайси тил унсури эканлиги, этимологияси (сузнинг келиб чикиш тарихи ва тадрижий ривожи), таркиби, баъзан эса грамматик шакли билан якиндан танишилади.»

Сайдинг куябер, сайёд...
Сайдинг куябер, сайёд сайёра экан мендек,
Ол домини буйнидин, бечора экан мендек,
Уз ёрини топмасдан овора экан мендек,
Икболи нигун, бахти хам кора экан мендек,
Х,ижрон укидин жисми куп ёра экан мендек,
Куйган жигари багри садпора экан мендек.
Кес риштаниким, килсун чаппаклар отиб жаста,
Х,ажрида алам тортиб, булди жигари хаста.
Тогларга чикиб булсун ёри билан пайваста ,
Кел, куйма бало доми бирла они по баста Х,ижрон укидин жисми куп ёра экан мендек,
Куйган жигари багри садпора экан мендек.
Беш кун сени даврингда бечора хиром этсун,
Охулар ила уйнаб, айшини мудом этсун,
Ёмгир суви тулганда, тог лолани жом этсун,
Х,аккингга дуо айлаб, умрини тамом этсун,
Х,ижрон укидин жисми куп ёра экан мендек,
Куйган жигари багри садпора экан мендек.
Саргашта бу водийда бир бошига рахм эткил,
Йук токати бандингга, бардошига рахм эткил,
Йиглаб сенга термулур, куз ёшига рахм эткил,
Рахм этмасанг узига, йулдошига рахм эткил,
Х,ижрон укидин жисми куп ёра экан мендек,
Куйган жигари багри садпора экан мендек.
Тогда очилиб лола, ер сабза бахор улса,
Охири бу нечук бедод, олам анга тор улса?
Чикмай деса жойидин, узлатда фигор улса,
Гар чикса баногохи домига дучор улса,





Download 240.02 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   37




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling