Ma’rupov akmaljon

36-§. O`SIMLIK- YAXLIT ORGANIZM 
 
1. Yer yuzida yashil o`simliklar qancha xilma-xil bo`lmasin ular o`rtasida… bor?—umumiy o`xshashlik bor 
2. O`simliklar o`rtasida umumiy o`xshashlikning birinchisi bu-? --ularni hujayralardan tuzilganligidir. 
3. O`simliklarning …lari biri-biriga mustahkam bog’langan?—organlari. 
4. Agar o`simlik bir organi ishdan chiqsa…?—qolganlarining ham faoliyati buziladi. 
5. O`simlik organlari orasidagi bog’liqliklar qaysi organlar misolida yanada yaqqol ko`rinadi?—kurta, g’uncha, 
meva. 
6. G’o`za shonalagandan keyin gullari poyaning qaysi qismiga qarb gullashni davom ettiradi?—yuqoriga qarab. 
7. G’o`zaning qaysi ko`saklari boshqalariga nisbatan ertaroq yetiladi?—oldin ochilgan gullaridan hosil bo`lgan 
ko`saklar. 
8. Qaysi vaqtgacha o`simliklarning barcha organlario`zaro bog’liq holda o`sadi va rivojlanadi?—kuz kelib, 
sovuq urub ketmaguncha. 
9. O`simliklar dunyosini …tasavvur etib bo`lmaydi?—tashqi muhit, ayniqsa, u o`sib turgan joysiz. 
10. O`simliklar o`sish va rivojlanishi uchun… qanday omillar nihoyatda zarur?—tuproq, suv, yorug’lik, harorat, 
kislorod (0
2
). 
11. Qaysi o`simliklar xech qachon yonma-yon o`smaydi?—tog’lardagi archalar bilan cho`ldagi saksovullari. 
12. O`q ildiz shu qadar mustahkam bo`lgan o`simlik?—saksovul 
13. Ildizi yarim bir mertlik gips qatlamni teshib o`tadigan o`simlik bu-?—saksovul. 
14. Qaysi o`simlikni ildizi poyasidan 20 marta va undan ham uzun?—yantoq. 
Ildizi 25-30 metr chiqirlikgacha yetib boradi bu-?—yantoq. 
 
37-§. O`SIMLIKLARGA EKOLOGIK OMILNING TA’SIRI
 
 
1. O`simliklarning hayoti…uzviy bog’langan?—tashqi muhit bilan. 
2. Ekologik omil deb nimaga aytiladi. Tashqi muhitning o`simlik hayot faoliyatiga ta’sir etuvchi ayrim tarkibiy 
qismiga. 
3. Ekologik omillarning yig’indisi… belgilab beradi?—yashash sharoitini, yani tashqi muhitini. 
4. Ekologik omillar qanday guruhlarga bo`linadi?—ikki xil 1.Abiotik va 2.Biotik. 
5. Abiotik (o`lik) omillarga nimalar kiradi?—1.tuproq 2. xarorat 3.suv 4.yorug’lik 5.havo va boshqalar. 
6. Tirik tabiatning tarkibiy qismi bo`lgan ekologik omil bu-?—biotik omil. 

---

Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali 
43 
7. Biotik omillarga qaysilar kiradi?—bakteriya, zamburug’, hayvonlar, o`simliklar. 
8. Suv o`simlik organizmini necha % ni tashkil etadi?—60-90% 
9. Sitoplazmadagi suvli muhitda o`simlik…kuzatiladi?—hujayrasining asosiy hayotiy jarayonlari. 
10. O`simliklar yorug’lik munosabatiga qarab qanday guruhlarga bo`linadi?—soyasevar, yorug’sevar. 
11. Qaysi jaryon tufayli o`simliklar karbonat angdiridni o`zlashtiradi? -- fotosintez. 
12. Shamolning o`simliklar hayotidagi ahamiyati?—suv bug’latish, changlatishda, urug’ va mevalarni 
tarqalishida yordam beradi. 
13. O`simliklar hayotiga …ham ta’sir etadi?—tirik organizmlar. 
14. Tuproqda erkin yashovchi organizmlar qaysi?—bakteriyalar. 
15. Tuproqda yashovchi bakteriyalarni vazifasi?—havo tarkibidagi azotni o`zlashtirib, uning unimdorligini 
oshiradi. 
16. Qaysi oila vakillari ildizida bakteriylar uchraydi?—dukkakdoshlar (burchoqdoshlar). 
17. Ular ta’sirida tuproqdagi organik moddalar?—mikroorganizmlar. 
18. O`simliklarning bir-biriga bo`lgan ta’siri necha xil bo`ladi?—2 xil, salbiy va ijobiy. 
19. Yorug’sevar o`simliklar …o`simliklarga sharoit yaradi?—soyasevar. 
20. Madaniy va yovvoyi o`simliklarning rivojlanishiga to`sqinlik qiladigan o`simliklar?—zarpechak, 
devpechak, shumg’iya. 
21. Parazit (tekinxo`r) o`simliklar 4ta bo`lib ular-?-- zarpechak, devpechak, shumg’iya, rafleziya. 
22. Qaysi o`simliklar o`zidan uchuvchi modda ishlab chiqadi?—archa, terak, qarag’ay. 
23. Fitonsid nima?—o`simliklar tomonidan ishlab chiqariladigan modda. 
24. Zararli mikrororganizmlarni holdan to`ydiradi yoki nobud qiladi bu-?—fotonsidlar. 
25. Danakli mevalarni tarqalishiga yordam beradigan hayvonlar?—qushlar va ayrimsutemizuvchilar. 
26. O`simliklar turlarining kamayishiga va yashash sharoitiga …bevosita ta’sir ko`rsatadi?—inson. 
27. Odamlar xo`jalik faoliyatida ..lar juda katta ta’sir etadi?—o`simliklar dunyosi. 
28. Insonlarning o`simliklarga ijobiy ta’siriga nimalarni misol qilib olish mumkin?—xilma-xil o`simliklarni 
ekish, o`rmonlarni tiklash, ochiq joylarga daraxtlar ekish, shahar va qishloqlarni ko`kamlamzorlashtirish. 
29. Insonlarning o`simliklarga salbiy ta’siriga nimalarni misol qilib olish mumkin?—o`rmonlarni kesish, 
o`simliklarni ildizi, tuganagi va ildizpoyasi bilan yig’ish hamda ularni o`rish, mol boqish, suv omborlarini 
quritish, yangi yerlarni o`zlashtirish, tashqi muhitni zararli kimyoviy moddalar bilan ifloslantirish. 
30. O`simlik yer yuzida qisqarib, turlar soni kamayib ketishi qaysi ta’sirga misolga bo`ladi?—salbiy ta’sirga. 
31. Orol dengizining qurishiga sabab nima?—suvidan noto`g’ri foydalanishi natijasida. 
32. O`rmonlarga katta zarar yetkazadi?—sayyohlar ham. 
33. Sayyohlarni o`rmonlarga salbiy ta’siri?—chodir qurish maqsadida yosh daraxtlarni kesadilar. 
34. Hozirgi kunda dorivor o`simliklarni qancha turi bor?—1500 dan ortiq. 
35. Nima uchun xozirgi kunda dorivor o`simliklarning soni kamayib ketmoqda?—doimiy ravishda yig’ish 
natijasida.