Ma’rupov akmaljon

GULLARNING CHANGLANISHI VA URUG`LANISHI 
1. Bir-biriga yaqin joylashgan bir nechta gullar yig’indisiga nima deb ataladi?—to`pgul. 
2. Murtak xaltasi qayerda joylashgan?—tuguncha ichidagi urug’kurtak ichida. 
3. Changlanish deb nimaga aytiladi? -- changdonda yetilgan changlarni urug`chi tumshuqchasiga tushushi 
changlanish deyiladi. 
4. Shamol yordamida changlanadigan qaysi o`simliklar avval gullab, so`ng barg chiqaradi? -- tol, terak, 
yong`oq. 
5. Qaysi o`simlikning changchilari boshoqdan tashqarida osilib turadi? -- bug`doy. 
6. Bug`doy necha jinsli? -- 2 jinsli. 
7. Bug`doyning changdonlari qanday yoriladi? -- osilgan changdonlar bir-birga urilib yoriladi. 
8. Murtak xalta urg`chining qaysi qismida joylashgan? -- tuguncha. 
9. Bir urug`li mevalar? --* shaftoli, o`rik, olcha, gilos, olxo`ri. 
10. Tugunchasida ko`p urug`kurtagi bo`lgan o`simliklar? -- g`o`za, lola. 
11. Tugunchasiga ko`plab chang naychalari o`sib kiradigan o`simliklar? -- g`o`za, lola yoki ko`p urug`li 
mevalar. 
12. Chang qanday hujayralardan iborat? -- mayda generativ, yirik vegetativ 
13. Changdagi har bir hujayrada …bo`ladi? -- sitoplazma va mag`iz 
14. Changdagi qaysi hujayra yirikroq bo`ladi va vazifasi? -- vegetativ hujayra; uzun va ingichka naych hosil 
qilish 
15. Changdondagi changlari shamol paytida urilib yoriladigan o`simlik? -- bug`doy 
16. Changlanishning qanday turlari bor? -- chetdan , o`z-o`zidan va sun`iy
17. Changlanishning qaysi turida chang ipi uzun bo`ladi? -- o`z-o`zidan changlanishda 
18. Changlar asosan nimalar yordamida tarqaladi? -- hasarotlar va shamol 

---

Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali 
37 
19. Chetdan changlanish deb nimaga aytiladi? -- hasharotlar yordamida boshqa gulning tumshuqchasiga 
tushushiga
20. Endosperm nima sababdan 3n holatida bo`ladi? --chunki u markaziy hujayrada 2n bo`ladi 1ta spermiy 
qo`shilishidan 3n bo`lib qoladi markaziydan esa endosperm rivojlanadi
21. Endosperm qayerdan rivojlanadi? -- markaziy hujayradan 
22. Endospermni triploid ekanligini kim qachon aniqlagan? -- 1915 yil S.G Navashin
23. Eng kichik gul va kattaligi? -- vulfiya; to`g`nog`ich uchidek 
24. Eng yirik gulni kim qachon qayerdan topgan? -- doktor J.Arnold va T.Rafffls 1818 yili, Sumatra oroli 
25. Faqat yopiq urug`lilar xos bo`lgan uru`lanish? -- qo`sh urug`lanish 
26. Guli ikki jinsli shamol yordamida changlanadigan o`simlik? -- bug`doy 
27. Gullar qachon xushbo`y hid taratadi va nima uchun? -- ochilgan paytda; hasharotlarni jalb qilish uchun 
28. Meva gulning qaysi qismidan hosil bo`ladi? -- tugunchadan 
29. Murtak bilan endosperm birgalikda…ni hosil qialdi? -- urug`ni 
30. Murtak nima sababdan diploid (2n) holatida bo`ladi? -- tuxum hujayrada 1n bo`ladi. 2-speymiy kelib 
qo`shilishidan 2n paydo bo`ladi 
31. Nektar gulning qaysi qismidan ajraladi? -- tumshuqcha yoki tugunchdan 
32. Nima sababdan qo`sh urug`lanish deyiladi? -- bir vaqtning o`zida ham tuxum ham markaziy hujayra 
urug`langanligi uchun 
33. O`z-o`zidan changlanish deb nimaga aytiladi? -- agar o`simlik changchisidagi chang shu guldagi 
urug`chining tumshuqchasiga tushushiga. 
34. O`z-o`zidan changlanish qachon sodir bo`ladi? -- chang va urug`chilar bir vaqtda yetilsa. 
35. Qanday gullar meva tugmaydi? -- changlanmagan 
36. Qaysi o`simlikni changchilari boshoqdan tashqariga osilib turadi? --bug`doy 
37. Raffleziya Arnoldi gulining qaysi hususiyatlari kuzatuvchilarda katta qiziqish uyg`otgan? -- 1.diametri
1 metrligi, 2.poyasi va bargi yo`ligi, 3.qo`lansa hidi, 4.boshqa o`simliklar p`ostlig`i ichiga kirib olishi
38. Shamol yordamida changlanadigan o`simliklar? (7ta) -- bug`doy, arpa, sholi, suli, tol, terak, yong`oq 
39. Shamol yordamida changlanadigan o`simliklarda qanday moslanishlar bo`ladi? -- avval gullab keyin barg 
chiqaradi, guli ko`rimsiz, mayda, hidsiz. 
40. Shamol yordamida changlanish deb nimaga aytiladi? -- chang shamol yordamida bir guldan boshqa gulga 
o`tsa. 
41. Spermalar gulning qaysi qismida rivojlanadi? -- changgida 
42. Sun`iy changlanish qachon amalga oshiriladi? -- agar o`simlik o`z- o`zidan changlana olmasa vahokoza 
43. Sun`iy changlanish qaysi o`simlik misolida berilgan? -- makkajo`hori 
44. Sun`iy changlanish usulidan nima maqsadda foydalaniladi? -- hosildorlikni oshirish va yangi navlarni 
yaratishda 
45. Tuhum hujayra qanday holatda bo`ladi (diploid yoki gaploid) -- gaploid 1n holida 
46. Urug`kurtagi bitta bo`lgan o`simliklar? (4ta) -- o`rik, olcha, gilos, shaftoli. 

---

Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali 
38 
47. Urug`kurtagi ko`p bo`lgan o`simliklar? (2ta) -- lola, g`o`za 
48. Urug`kurtakda qanday hujayralar bo`ladi? -- markaziy va tuxum hujayralar 
49. Urug`langan tuxum hujayradan …hosil bo`ladi? -- murtak 
50. Urug`lanish …demakdir? --yangi organizm
51. Urug`lanish deb nimaga aytiladi? -- changchi va urug`chidagi jinsiy hujayralarning qo`shilish jarayoniga. 
52. Urug`lanishni kim qachon aniqlagan? -- 1898 yil M.S.Navashin 
53. Xasharotlar changlarni qaysi a`zolari yordamida guldan-gulga olib o`tadi? -- xartumi, oyoqlari, tuklari 
54. Xasharotlar yordamida changlanadigan o`simliklar (6ta) (entomofillar) -- olma, o`rik, nok, beda, oqquray, 
g`o`za. 
55. Yetilgan urug`chining tumshuqchasi qanday bo`ladi? -- nam va yopishqoq 
56. Urug’lar tarkibidagi oziq moddalar urug’ning qaysi qismida to`planadi?—urug’palla va endospermada.