Маъруза №1 Кириш қисми. Юқумли касалликлар умумий патологияси кириш маъруза режаси


Download 1.3 Mb.
bet83/85
Sana02.05.2023
Hajmi1.3 Mb.
#1423009
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   85
Bog'liq
Юқумли касалликлар умумий патологияси

КИЗИЛЧА


Кизилча вирусли этиологияга эга булган уткир юкумли касаллик булиб, кучсиз захарланиш,куз ва бурун шиллик каватларнинг енгил катари, терида узига хос морфологик тошма тошиши ва лимфа тугунларининг зарарланиши ва катталашиши билан кечадиган юкумли касалликдир.
ЭТИОЛОГИЯСИ: Кизилча кузгатувчиси фильтрловчи вирус, сферик шаклга эга булиб диаметри 60-70 нм, таркибида нуклеокапсид ва РНК саклайди. Ташки томондан уч каватли гипопротеидли парда билан копланган. Хозирги даврда 2 та антигени аникланган. Ташки мухитга вирус чидамсиз. Эфирга, совишга сезувчан, Музлатилганда /20-70 С хароратда узининг патогентлик холатини бир неча йил саклай олади.
ЭПИДЕМИОЛОГИЯСИ: Касалик манбаи бемор одам, купинча юкумлилик яширин даврнинг охири ва касалликни 1-хафтасида кузатилиб, тошма тошиш даврининг 5- кунидан бошлаб юкумлилик учрамайди. Юкиш йули хаво - томчи йули оркали . Касаллик купинча хавонинг совук вактларида бахор ва киш ойларида куп учрайди. Касалликни кутарилиши ва кайтарилиши хар 5-10 йилга тугри келади. Шу вакт мобайнида АКШ, Тайван ороли, Испанияда хар 10 йилда такрорланиб турибди.
Касалликка мойиллик - хамма ёшда учраб туради, 6 ойгача булганлар жуда кам касалланади. Кизилчадан сунг умрбод мустахкам иммунитет колади. 20 фоиз тугиш ёшида булган аёлларда кизилча вирусига карши антитела учрамайди, бу эса уларнинг узлари ва болалари учун хавфли холат хисобланади. АКШ да 1964 – 1965 йил эпидемия даврида 50 минг хомиладор аёл кизилча билан огриган, улардан эса 20 минг бола аномалия билан тугилган, шулардан купчилиги улган, колганлари эса аклий заиф булиб колишган. Бу холат Японияда хам учраган. Кизилча билан тугилган болалар бир неча ойдан 1 ёшгача вирус ташувчи булиб атроф мухитга хавфли хисобланадилар.
ПАТОГЕНЕЗИ: вируснинг кириш йули юкори нафас олиш йулини шиллик каватлари хисобланади. Биринчи навбатда лимфа органларида узгариш юз бериб, лимфааденитларга олиб келади. Ундан сунг вирус конга утиб, вирусемия бошланади. Натижада клиник жихатдан катарал белгилар юзага келади. Вирусни тери эпителий каватларига утиши натижасида терида тошмалар юзага келади. Организмда гуморал антитела (касалликни 5-6 кунидан бошлаб) пайдо булиши организмдан вирусни чикаришга ва узок муддатга доимий иммунитетни пайдо булишига олиб келади. Вирусемия даврида хомиладор аёлларда вирус плацента оркали эмбрион ичига киради, бу эса уз навбатида эмбрион тукимасининг шикастланишига олиб келади ва хужайраларнинг купайишини сусайтиради ва тухтатади. Натижада кизилча билан тугилган болаларни кам огирликда ва кичик буй билан тугилиши кузатилади. Кизилча билан тугилган болалар вирус ташувчи булиб хисобланади. Уларнинг томок, халкум суртмаси, кон, сийдик, ахлати, куз шиллик каватлари суюклиги, суяк кумигидан ва бутун аъзоларидан вирус ажратиб олинади. Эмбрион ривожланиши учун энг хавфлиси вирус 1-3 ойлик даврда тукималарга кириб ривожланиши жуда огир утади.

ОРТТИРИЛГАН КИЗИЛЧА КЛИНИКАСИ.



  1. Яширин даври 14-21 кун давом этади , 5-7 кун касаллик бошлангунча энса, кулок оркаси, орка буйин лимфа тугунлари катталашди. Беморнинг умумий ахволи узгармаган булади.

  1. Продромал даври учрамайди. Касаллик купинча тана харорати ошиши 37,2 –37,5 градус/С, енгил холсизлик, характер узгариши, юкори нафас олиш йулларининг шиллик каватларида ва кузда енгил катарал узгариш (коньюктивит, бурундан сув келиши, йуталиш) холатлари кузатилади. Беморларда купинча катарал ангина учрайди. Продромал давр 1-3 кун давом этади. Бунда лимфа тугунларининг катталашиши ва огрикли холатлар кузатилади.

  2. Касалликнинг авж олиш даври: тана харорати 38-38,5 градусгача кутарилиши мумкин, тошма купинча юздан, бошнинг сочли кисмидан бошланади. Бир неча соат ёки 1-2 кун ичида бутун тана ва оёк кулларни коплайди, купинча елкада, ён тамонларда ва бугимларнинг ёзувчи кисмида куп микдорда учрайди – тошма тошганда терининг холати узгармайди ва тери сатхидан тошмалар буртиб турмайди. Бутун лимфа тугунлар купинча орка буйин лимфа тугунлари пайпасланади. Бу эса кизилча учун хос белгиларидан биридир.

  3. Реконвалесцентлар – умумий ахволи конакарли булиб, лимфа тугунлари катталиги 2-3 хафта давом этади. Бу эса кизилча билан касалланганлигидан далолат беради. Кон таркиби - тошма тошиш даврида лекопения, лимфоцитоз, моноцитоз, плазматик хужайралар ва ТЮРК кужайраси 10-25 % пайдо булиши, эозинофиллар меъёрда ёки озгина ошган, кизил кон таркиби узгармаган, ЭЧТ ошган холатда булади. Катталарда кизилча тана хароратининг 39 Сгача кутарилиши ва кучли захарланиш билан бошланади. Тошмаларни бир-бири билан кушилиши кузатилади. Купинча тошма тошиши 5-6 кунгача давом этади. Беморларда хамма лимфа тугунлар катталашади.

Атипик шакллари
А) катарал узгаришсиз
Б) меъёрий холатда
В) тошмасиз
Г) билинар-билинмас кечиши кузатилади.
Асорати жуда кам холатда учрайди, купинча фолликуляр ангина, отит, зотилжам, энцефалит, менингоэнцефалит, артрит учрайди. Кизларда эса тромбоцитопеник пурпура бу эса уз навбатида тромбоцитопоезнинг пасайиши натижасида юзага келади, геморрагик, тошма ва бурундан кон келиш холлари кузатилади.
ЛАБОРАТОР ТАШХИСОТИ:
Вирусологик бурун-халкум яллиги, кон, сийдик касалликнинг 5-7 кунларида ижобий натижа беради.
Серологик усуллардан - куш зардоб, ГТРси кулланилади.
Уй шароитида даволаш.
Режим 4-5 кун давомида ёток режими

  • Пархез: витаминларга бой, сутли махсулотлар купрок истеъмол килиш.

  • Этиотроп давоси йук.

Согайиш мезонлари: касалликнинг барча симптомлари йуколганда, асоратлар кузитилмаганда 5-кундан сунг бемор согайган деб хисобланади. Лаборатор текширув утказилмайди.
Согайишдан кейинги кузатув: Кизилча энцефалити билан асоратланганда диспансер назоратига олинади. Согайгандан кейин 1 ойдан сунг профилактик эмлашларни утказиш мумкин.
ПРОФИЛАКТИКАСИ. Беморларни жамоадан 5 кун мобайнида ажратиш тавсия килинади. Чунки вирус бурун халкумдан тошма пайдо булгандан сунг 2 хафта мобайнида ажратиб олинади, асосан хомиладор аёлларни бемор билан мулокотда булишини олдини олиш керак, чунки бундай кишиларда кизилча купинча белгисиз утади.
ТУГМА КИЗИЛЧА.
Кизилча билан огриган хомиладор аёлларнинг биринчи 8 хафта хомиласида эмбрионнинг 100 % зарарланиши холати кузатилади. (Она корнида улиши ва аборт кузатилган). Колган кисмида эса онадан тугилгандан сунг, ташки куриниши нормал булиб, 1-5 йил ичида турли хил нуксонлар, карлик, акли заифлик ва бошкалар пайдо булиши кузатилади. Клиникаси асосан учлик белгиси билан характерланади.
1.Карлик-кизилча учун энг хос белги булиб, енгил холатдан огир холатгача булиши мумкин.
2.Юрак нуксони 1-чи уринда 78 % Баталов нуксони пайдо булиши, унг ва чап девор, упка артерияси, булмача, коринча оралик тусиги етишмовчилиги пайдо булиши натижасида бола ахволи огир булиши ва 1-6 ой узоги билан бир йилда улимга олиб келиши кузатилади.
3.Кузнинг зарарланиши, уйкучанлик ёки инжиклик, тутканок тутиши, интелект сусайиши ёки катта хикилдокнинг битмаслиги, микроцефалия кузатилади. Тугма кизилча билан тугилган болаларда, тана огирлиги камлиги, кичик буй ёки психологик, физиологик усишнинг тухтаб колиши, аникланган.
ПРОФИЛАКТИКАСИ: мулокотда булган хомиладор аёлларга биринчи кунидаёк эмланади. Тирик вакцина хомила учун хавфли хисобланади ва хомилани зарарланишига касалликни, сурункали утишини пайдо булишига олиб келади, шунинг учун улдирилган вакцинадан фойдаланилади.


Download 1.3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   85




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling