Ma’ruza №13 elektr maydoni O’tkazgich

Ma’ruza № 13

elektr maydoni O’TKAZGICH

Reja:

1. 
   Elektr maydonida zaryadni ko’chirishda bajarilgan ish.
   
2. 
   Maydon potenciali. Zaryadning potencial energiyasi.
   

Elektr maydonida zaryadni ko’chirishda bajarilgan ish.
Har qanday maydon va shu maydondagi kuchning tabiati bajarilgan ishning ko’rinishi bilan aniqlanadi. Jumladan, bajarilgan ish yo’lning traektoriyasiga bog’liq bo’lishi yoki bo’lmasligi, kuch va maydon tabiatining mezoni bo’lib xizmat qiladi.

Misol uchun, qo’zg’almas nuqtaviy zaryad _ vakuumda

elektr maydonini hosil qilgan, deb hisoblaymiz. shu maydonda boshqa nuqtaviy _ zaryad harakat qilayotgan va _ nuqtadan _ nuqtaga ko’chgan bo’lsin (11 - rasm).

Elektr maydoni kuchi ta’sirida bajarilgan ish quyidagi integral bilan ifodalanadi

Bu ifodadan ko’rinadiki, bir xil ishorali _ va _ zaryadlarning o’zaro itarish kuchi ta’sirida, zaryadlar uzoqlashishida musbat ish bajariladi. Aksincha, har xil ishorali zaryadlarning tortishish kuchi ta’sirida _ va _ zaryadlar yaqinlashib, manfiy ish bajarishadi.

Yana misol tariqasida _ zaryadni _ va _ yo’nalishda _ nuqtadan _ nuqtaga ko’chiramiz (11 - rasm). Bu holda ham bir xil ish bajariladi:

shunday qilib, elektrostatik maydon kuchining bajargan ishi yo’lning traektoriyasiga bog’liq bo’lmay, faqat zaryadlar orasidagi masofaga bog’liqdir. Bu elektrostatik maydon kuchi konservativ kuch hisoblanadi.

Agarda _ ta nuqtaviy zaryadlar (_) hosil qilgan maydonda _nuqtaviy zaryad harakat qilsa, unga

kuchlar ta’sir qiladi. Bu natijalovchi _ kuchning bajargan ishi _ har bir kuch mustaqil bajargan ishlarning algebraik yig’indisiga teng bo’ladi:

Yopiq kontur bo’yicha _ zaryadni ko’chirishda bajarilgan ish quyidagicha ifodalanadi

Yopiq konturda, maydonning boshlang’ich va oxirgi nuqtalari ustma-ust tushgani uchun bajarilgan ish nolga teng bo’ladi.

shuning uchun

Maydon kuchlanganligi vektorining yopiq kontur bo’yicha cirkulyatsiyasi nolga teng bo’lgan maydon potencial maydon deb ataladi.