Маъруза №2 Мавзу: Семизлик Максад


Download 90.5 Kb.
bet4/4
Sana30.04.2023
Hajmi90.5 Kb.
#1409607
1   2   3   4
Bog'liq
20-Semizlik

Диагностика. Семизлик даражаси визуал тана вазнига ±араб белгиланади.
Семизлик даражасини ани±ловчи бир неча усуллар мавжуд:
1. Брок формуласи - идеал тана вазни - (бўй - 100)+10 кг
I даража - 29% гача
II даража - 49% гача
III даража - 99% гача
IV даража > 100%.
2. Энг информатив - тана вазни индекси кўрсаткичи ³исоб­ланади (ИМТ).
ИМТ = тана вазни (кг)/бўй (м2) (кг/м2)
ИМТ нинг идеал кўрсаткичи 18-25 кг/м2
ИМТ кўрсаткичи ±анчалик ю±ори бўлса, касаллик ва ўлим даражаси шунчалик ю±ори бўлади.
Ё² тў±имасининг меёрий ³ажми
Эркакларда 15-20%; аёлларда 25-30% ни ташкил этади. Семизлик типи ³ам, яъни ё² тў±имасининг тар±алиши му³им а³амият касб этади:
- андроид (ЌД, атеросклероз, метаболик синдром билан ке­чади)
- гиноид
- аралаш.
Семизлик типини ани±лаш учун ±уйидаги формуладан фойда­ланилади: бел айланаси/бўкса айланаси. Бу кўрсаткич аёлларда <0,8; эркакларда < 0,95.

Тана вазни ошиши даражаларининг тавсифи


ИМТ, кг/м2

Синф

Популяцион ба²олаш

< 18,5

тана вазнини дефицити

Оз²инлар

18,5-24,9

нормал тана вазни

Со²ломлар

25 - 29,9

I даража

Орти±ча тана вазн-
Лилар

30-39,9

II даража

семизлар

> 40

III даража

семизлик касаллиги
билан касалланган-
лар



Даволаш. Семизлик касаллигини даволашга замонавий ёндо­шиш асосида, биринчидан ушбу касалликнинг сурункали характер­га эгалигини тушуниб етиш ва шундан келиб чи±±ан ³олда, бу касал­ликни узо± ва±т мобайнида даволаш лозимлиги ётади.
Бу ма±садга аввало ов±ат ма³сулотларининг калориясини сутка давомида сарфланадиган энергия ми±дорига нисбатан ка­майтириш. Пархез асосида ё²ларни 30% камайтириш, о±силлар 15%, углеводлар 55-60% ни ташкил этиши, витамин ва минерал­ларнинг етарли ми±дорини таъминлаш ³исобига суткалик гипока­лорияли ов±атланиш ётади.
Осон ³азм бўладиган углеводларни (±овун, узум, банан), ов±атга ±ўшимча зироварларни чеклаш; клетчаткага бой ма³су­лотларни, тез ³азм бўладиган, ичак деворидан тез эвакуация ±илинадиган ма³сулотларни кўп истеъмол ±илиш му³им а³амиятга эга. Кунига 5-6 марта кам-камдан ов±атланиш, ³афтада бир неча марта очлик кунлари: мева-сабзовот, бали± ма³сулотлари, сут ма³сулотларини истеъмол ±илиш керак. £исобга олинадиган тана вазнини йў±отилиши 800-1000 гр/³афта ташкил этиши керак.
Семизликнинг ю±ори даражаларидагина э³тиётлик билан ста­ционар шароитда очликни ±ўллаш мумкин.
Аввалига, тана вазнининг камайиши углеводлар ва сую±лик­лар ³исобига, кейинчалик ё²лар ³исобига бўлади.
I фаза - тез озиш, яъни гликоген, о±сил катаболизми ва сувнинг экскрецияси ³исобига;
II-фаза - секинлик билан озиш, яъни ё²лар катаболизми ³исобига юз беради.
Асосий алмашинувни кучайтириш ма±садида пархез билан бир ±аторда жисмоний маш±лар бажариш тавсия этилади.
Дори-дармонлар билан даволаш (медикаментоз терапия) да­волашнинг асосий звеноси ³исобланади.
Медикаментоз терапия ИМТ>30 кг/м2, шунингдек ИМТ>27 кг/ м2 абдоминал семириш типи бўлганда ±ўлланилади.
Препаратларнинг таъсир механизмига кўра 3 гуру³га ажра­тиш мумкин:
1) ов±атга э³тиёжни пасайтирувчи (ишта³а пасайтирувчи)
2) энергия сарфланишини кучайтирувчи
3) ози± моддаларнинг сўрилишини камайтирувчи препаратлар. 1-гуру³га - мазиндол, фентермин, фенфлурамин (минифаж), дексфен-флурамин (изолипан), сибутрамин кириб, улар серотони­нэргик системага таъсир этади ва синапсларда серотонин ажра­лишини стимуллайди ёки унинг ±айта бо²ланишини таъминлайди. Бу ³ол ишта³а пасайиши ва истеъмол ±илинадиган ов±ат ми±дори­нинг камайишига олиб келади.
2-гуру³: эфедрин/кофеин, сибутромин симпатик нерв систе­маси активлигини ошириб, энергия сарфланишини кучайтиради.
Ушбу гуру³ препаратларининг ножўя таъсири: о²из ±уриши, кўнгил айнаши, диарея, уй±у бузилиши, ўпка гипертензияси (дексфенфлурамин), юрак клапанларининг зарарланиши (фенфлура­мин/фентермин), артериал ±он босимининг кўтарилиши ва ЧСС тезлашиши (сибутрамин).
3-гуру³ препаратлари: ксеникал - меъда ва панкреатик ли­пазаларнинг специфик ингибитори ³исобланиб, ё²ларнинг парча­ланиши ва сўрилиши тўс±инлик ±илади.
Ножўя таъсирлари: ё²ли ич келиши, дефекацияга ча±ирувлар.
Тиреоид гормонлар - гипотиреоз белгилари бўлган бемор­ларга кўрсатилган.
Овуляцияни тиклаш ма±садида кломифенцитрат (клостильбе­гит) 50-150 мг/сут циклнинг 5-7 кунидан бошлаб 5-7 кун даво­мида берилади. Шунингдек гирсутизмни камайтириш ма±садида - Диане ±ўллаш мумкин.
Глюкозага толерантликнинг бузилиши ва µД II типи енгил ва ўрта о²ир кечишида юрак-±он томир системасида ўзгаришлар бўлмаса, бигуанидлар бериш мумкин - адебит, сиофор ва бош±алар.
Липосакция – ма³аллий ё² тў±ималарини олиб ташлаш, асо­сан косметологлар тавсияси билан бажарилади. III-IV даражали семизликда э³тиётлик билан бажариш лозим, чунки тўсатдан ўлим ³авфи 15-20 марта кўп.
Шунингдек, гастропластика операцияси мавжуд ёки меъдани шунтлаш, ингичка ичакнинг бир ±исмини резекция ±илиш амалга оширилади. Тана вазнини камайтириш дастури аста-секин амалга оширилиши керак, чунки тўсатдан тана вазнининг ўзгариши летал о±ибатларга олиб келиши мумкин.


Адабиётлар:

1.«Эндокринология» Москва 2000г.- Дедов И.И. , Мельниченко Г.А., Фадеев В.В.


2.«Руководство по эндокринологии» Москва 1996,2002г-Старкова Н.Г.
3. «Основы эндокринологии» - Джон Лейкок, Питер Г. Вайс, Москва 2000г.
4. «Секреты эндокринологии» - Майкл Дермотт Москва «Бином» 1998г.
Download 90.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling