Ma’ruza 3 3-mavzu. Inshootlarni harakatlanuvchi yuklarga hisoblash reja

B. Oddiy balkaning ixtiyoriy kesimida ko‘ndalang kuch Q ta’sir chizig‘ini qurish
Balkaning berilgan ixtiyoriy S kesimidagi kesuvchi kuch QS ning ta’sir chizig‘ini qurish uchun P=1 kuchning ikki holatini tekshirish kerak (3.2- rasm, a).


1-holat. Birlik kuch (P=1) S kesimdan chap tomonda harakat qiladi, ya’ni
0  x  а . Balka o‘ng tomonining muvozanatini ko‘rib, Qs ni aniqlaymiz:
l

S В
y  0,


Q chap R   х , (3.5)

S
Agar х  0 bo‘lsa Q chаp  0 ;


а

х  а bo‘lsa Q

chаp

S
  bo‘ladi.
l
Demak,

S

Q chаp
chiziq ordinatalari balkaning v tayanch reaksiyasi ta’sir
chizig‘ining teskari ishora bilan olingan chap tayanchdan S kesimgacha bo‘lgan ordinatalar qiymatiga teng bo‘lar ekan.

2-holat. Birlik kuch S kesimdan o‘ng tomonda harakat qilsin. Unda а  x  l , (3.2-rasm, b). Balka chap qismining muvozanatini tekshiramiz:
l
 l  х

 R

А

Q o’ng

S
y  0,
(3.6)
l l

S
Agar х  а bo‘lsa Q o’ng  l  а  v ;


o’ng

S

х  l bo‘lsa Q
 0 bo‘ladi
l

х

в / l

v
a
b)

v)
1

1


v
Qs t.ch.

Мs t.ch.

Р=1

А
В

RА

RВ
l

а

s

х Р=1

RА=(l- х) / х
RВ=l/ х
g)
o’ng chiziq

o’ng chiziq

chap chiziq


а v
chap chiziq
sanoq chizig’i
3.2-rasm

а / l sanoq chizig’i
а

V. Oddiy balkaning ixtiyoriy kesimida eguvchi moment M ta’sir chizig‘ini qurish
Balkaning S kesimida hosil bo‘ladigan eguvchi momentning ta’sir chizig‘ini qurish uchun ham birlik kuchning ikki holatini tekshiramiz. (3.2-rasm, a, b)
.

1-holat P=1 kuch S kesimdan chap tomonda harakatlansin
faraz qilib,
S

М chap
eguvchi moment tenglamasini balkaning
( 0  x  а ) deb o‘ng tomoni
muvozanatiga asosan yozamiz:

х

М

chap

S В
l
 R (l  а)  v

(3.7)
Bu tenglama chap chiziq tenglamasi bo‘lib, uni chizish uchun sanoq chizig‘ida V tayanch ostiga v ga teng o‘zgarmas ordinata qo‘yib, A tayanch ostidagi nol ordinata bilan birlashtiramiz.

2-holat. P=1 kuch S kesimdan o‘ng tomonda ( а  x  l) harakat qiladi deb,

S

М o’ng
ni aniqlaymiz. Balka chap tomonining muvozanatini tekshiramiz:


М o’ng

S А
 а  l  х а
l
 R

(4.8)
Demak,

М o’ng

S А
chiziq, R tayanch reaksiyasi ta’sir chizig‘i ordinatalarini
o‘zgarmas а ga ko‘paytirib chizilganiga to‘g‘ri keladi. Bu chiziq o‘ng chiziq bo‘ladi va (3.8) o‘ng chiziq tenglamasi deyiladi.
Doimo chap va o‘ng chiziqlar kesimdan tushirilgan ordinata chizig‘i ustida kesishadi 3.2-rasm, g).
Eguvchi moment ta’sir chizig‘ining ordinatalari uzunlik o‘lchamida, ya’ni metr
(m) da o‘lchanadi.