Ma’ruza №7 Magnit ko’chaytirgichlar va magnit ishga tushurgichlar

3. Saqlagichlar
Saqlagichlar –qurilmalarni yuklama va qisqa tutashuv toklaridan ximoya kiluvchi apparatdir.
Saqlagichning asosiy elementlari ximoya qilinadigan zanjir rassechkani o’z ichiga oladigan eruvchan o’rnatma va o’rnatma erigandan so’ng xosil bo’lgan yoyni so’ndiruvchi qurilmadan iborat.
Saqlagichlarga quyidagi talablar qo’yiladi :
1. Saqlagichning vaqti - tokli tav____ ximoya qilinadigan obьekt ______dan past bo’lishi, lekin yaqinroq xam bo’lishi mumkin.
2. qisqato’qnashuvda saqlagichlar selektiv ishlashi kerak.
3. Saqlagich ________ barqaror bo’lishi kerak. Ishlab chiqarish og’ishlari tufayli parametrlarni tashlash saqlagichlarni ximoya xususiyatini buzmasligi kerak.
4. qurilmalarningo’sib borayotgan quvvati tufayli saqlagichlarni o’chirish xususiyati yuqori bo’lishi kerak.
5. Kuygan saqlagichni yoki eruvchan o’rnatmalarni almashtirish ko’p vaqtni olmasligi kerak.
4.1. Uzoq nagruzga vaqtida eruvchano’rnatmaniqizitish.
Saqlagichning asosiy ________ o’rnatma erish vaqti o’tayotgan tokka bog’liqligidir.
Uncha katta bo’lmagan peregruzkalarda (1,5÷2)I_nsaqlagich sekin qiziydi. Issiqlikning ko’p qismi atrof muxitga chiqib ketadi. Issiqlik chiqarishni og’ir sharoiti eriyotgan tok xisobini qiyinlashtiradi.
Maьlum bo’lgan xaroratga yetganda eruvchan o’rnatma yonadigan tok chegara toki I_pogr deb ataladi.
CHegara tokida erish vaqti yuqori (1 soatdan ortiq) bo’lgani uchun va o’rnatma materiallarining erish xarorati bir necha yuz Selsiy darajani tashkil etgani uchun saqlashgichning barcha detallari yuqori xaroratgacha qiziydi.
Erisho’rnatmasi xaroratini pasaytirish choralari ko’rilishi munosabati bilan yengil yonuvchan metallar, qo’rg’oshin, rux va eritmalar qo’llaniladi.
Engil metallar qo’llanishiqoniqarli yechimni bermaydi. Xozirgi kunda mis va metallurgiya samarasini beradigan kumush eruvchan o’rnatmalar kech qo’llaniladi.
Ingichka sigma qalay shari qo’yiladi. O’rnatmaqiziganda oldin qalay eriydi, chunki erish xarorati past (232°S). Mis simli kalay kontakti joyida mis eriydi va mis o’rnatma kesishmasida ushbu xolat qarshilik ortishiga va ushbu nuqtaga yo’qotish yukoriligini keltirib chiqaradi. Jarayon qalay sharda joylashgan nuktada mis sim erigunga qadar davom etadi. Buvaqtdaxosilbo’lganyoysimniborbo’yicha eritadi. Qalay sharchani qo’llash 280°S gacha erish vaqtida o’rnatmaning o’rtacha xaroratini pasaytiradi.

Vaqtli- tokli tavsidning barqarorligi eruvchan o’rnatma oksidlanishiga bog’liq.

Engil eruvchan materiallarda ishlatilish xarorati erish xaroratiga yaqin.
Metallurgiya samaradorlikni qo’llovchi materiallar xaqida xam shunday deyish mumkin. Yengil eruvchi materiallarni va metallurgiya samaradorlikni qo’llash ushbu munosabatni 1.2 -1.4 gacha pasayishiga imkon beradi.
Engil eruvchan metaldan doimiy qarshilikning o’rnatmasi bilan vaqtli-tokli __________ kuch transformatori va boshqa shu kabi obьektlar ________ bilan yaxshi kelishadi. Bu xolat erish xarorati pastligi, korroziyaga qarshiligi turg’unligi va o’rnatma materialning issiqlikni kam o’tkazuvchanligi bilan o’zini namoyon etadi.