Ma’ruza №7 qattiq jismlarning deformatsiyalanishi
Download 1.22 Mb. Pdf ko'rish
|
Fizika I Sem. 6-12
- Bu sahifa navigatsiya:
- Gey - Lyussak qonuni.
- Sharl qonuni.
|
Boyl - Mariott qonuni
Berilgan massali gaz uchun, temperatura o’zgarmas bo’lganda, gaz bosimining uning hajmiga ko’paytmasi o’zgarmas kattalikdir:
yoki
Temperatura o’zgarmas bo’lganda, modda xususiyatini tavsiflovchi va kattaliklar orasidagi bog’lanishni tasvirlovchi egri chiziq izoterma deb ataladi (2 - rasm). Termodinamik jarayon sodir bo’ladigan temperatura qiymati oshishi bilan, izotermani tasvirlovchi giperbola ham yuqoriga siljiydi.
Berilgan massali gaz hajmi, bosim o’zgarmas bo’lganda, temperaturaga bog’liq ravishda to’g’ri chiziq bo’yicha o’zgaradi. Ya’ni , da (3 - rasm)
0
Bu erda tselsiy shkalasi bo’yicha harorat,
0 0 C dagi gaz hajmi,
–
gazning hajmiy kengayishidagi termik koeffitsient. Agar haroratning termodinamik va amaliy shkalalari orasidagi
ko’rinishida yozsak va uni (6.1) ga ko’ysak,
ifodani hosil qilamiz. Ushbu ifodadan ko’rinib turibdiki da , ya’ni gaz go’yoki hajmga ega bo’lmaydi. Bu esa Gey-Lyussak qonunining juda past haroratlarda bajarilmasligini ko’rsatadi. shuning uchun ham izobaralar past haroratlarda uzlukli chiziqlar bilan ko’rsatilgan. Gey-Lyussak qonunini
ko’rinishda ham yozish mumkin.ya’ni gazning hajmiy kengayish termik koeffitsiyenti, u quyidagiga teng
Sharl qonuni. Berilgan massali gaz bosimi, uning hajmi o’zgarmas bo’lganda, temperaturaga bog’liq ravishda to’g’ri chiziq bo’yicha o’zgaradi (4 - rasm): ya’ni , da
bu erda
0 0 C dagi gaz bosimi. Hajm o’zgarmasdan ro’y beradigan jarayonlarga izoxarik jarayonlar, va orasidagi bog`lanishlarni ifodalaydigan chiziqlarga esa izoxoralar deyiladi. Endi (11.2) ifoda yordamida (11.5) ni o’zgartirib
ifodani hosil qilamiz. da bo’ladi, ya’ni gazning bosimi nolga teng bo’ladi. Demak absolyut nol haroratda gaz molekulalari harakatdan to’xtaydi. sharl qonunini quyidagi ko’rinishda ham yozish mumkin
|
