Ma’ruza №8 Statik va dinamik tavfsiflarni tahlil etish. Reja Sxemadagi elementlarning ko‘rsatgichlarini hisoblash va ularni tanlash

 
Σ
1
kirishiga keladi; qolgan barcha xollarda sxema o‘zgarishsiz qoladi. 
AD ni chastota-tokli boshqarish sxemasi. Elektr yuritmaning sxemasi 8.2-rasmda 
keltirilgan. Tiristor VS1-VS6 lar boshqariladigan to‘g‘rilagich BT sxemasini tiristor VS7- VS12 lar 
esa avtonom tok invertori ATI ni tashkil etadi. Ushbu bloklar orasiga katta induktivlikka ega 
bo‘lgan reaktor L ulangan, u invertorga tok invertori xossalarini beradi.
8.2 – rasm. Asinxron dvigatelni chastotaviy-tokli
boshqarish sxemasi 
Kondensator S1-S6 lar diod VD1- VD6 lar bilan birgalikda tiristor VS7- VS12 larni sun’iy 
kommutatsiya zanjirini tashkil etadi. Sxemaning qolgan elementlari quyidagi belgilarga ega: 
to‘g‘rilagich va invertor tiristor-larini boshqarish sxemalari – TBT va IBT; stator tokining 
rostlagichi va datchigi, mos ravishda – TokR, TokD; tezlik datchigi – TezD; kuchaytirgich – 
chegaralovchi – KCH; funksional o‘zgartkich – FO‘. Sxema quyidagi tarzda ishlaydi. 
Topshiriq signali U
tez.t
invertor tiristorlarini qayta ulanish chastotasini belgilaydi va u 
dvigatel D stator tokining chastotasini ham aniqlaydi. Signal U
tez.t
dan, tezlik bo‘yiga teskari aloqa 
signali U
t.a
ayrilgandan so‘ng, rotorning nisbiy chastotasi  
 f
2 
/ f
1
nom ga proporsianal U

signali 

---

xosil bo‘ladi ( kattalikni shuningdek dvigatelning absolyut sirpanishi deb xam ataladi). U
dvigatelning sirpanishi s bilan quyidagi ifodalar bilan bog‘langan:  
 s, bunda  = f
1
 / f
1nom 
.
Signal U

– KCH dan o‘tgandan so‘ng, U signal bilan birgalikda IBT ning kirishiga keladi. 
Invertor chiqishidagi chastota U = U
ω 
+ U
 
. IBT shunday sozlanganki, unda KCH chiziqli zonada 
ishlab turgan paytida, invertor chiqishidagi chastota o‘zgarmas va yuklamaga bog‘liq bo‘lmaydi. 
Dvigatel bunda bikr mexanik xarakteristikalarga ega bo‘ladi. 
Signal U

- FO‘  dan o‘tgandan so‘ng, tokni rostlash konturi uchun ham signal bo‘lib 
qoladi. Ushbu signal absolyut sirpanishga proporsianal bo‘lganligi uchun, bunda dvigatel toki 
barcha chastotalarda ham unga propor-sionaldir. 
Topshiriq signali keskin o‘zgarganda yoki dvigatel o‘ta yuklanganda KCH o‘zining chiqish 
signali U
 
ni chegaralash (o‘zgarmas) zonasiga kiradi, shu bilan tok uchun topshiriqni ham talab 
qilingan darajada chegaralaydi. Dvigatel bunda har qanday tezlikda, tok va absolyut sirpanishning 
o‘zgarmas qiymatlari bilan ishlaydi, ya’ni mexanik xarakteristikalar absolyut yumshoq bo‘lib 
qoladi. Natijada, dvigatel 8.1,b-rasmda ko‘rsatilgandek o‘xshash xarakteristikalarga ega bo‘ladi. 
Sxema, dvigatelni, energiyani tarmoqqa rekuperatsiya (qayta berish) bilan to‘xtatishini 
amalga oshiradi, buning uchun invertor to‘g‘rilagich rejimiga to‘g‘rilagich esa – tokni 
invertorlashtirish rejimiga o‘tkaziladi. 
 
Nazorat savollari 
1. Tiristorli kuchlanish rostlagichi- asinxron motor tizimini tushuntiring. 
2. Teskari aloqani qanday amalga oshiriladi? 
3. Taxogeneratorni vazifasi nima? 
4. Koeffitsentli kuchaytirgich nima?