Ma’ruza kirish. Fanning maqsadi va vazifalari

Zichlikni aniqlash.

Moddaning zichligi deb shu modda massasining (m) uning xajmiga (v) bo’lgan nisbatiga aytiladi.

Moddaning zichligi ρ bilan belgilanadi va xalqaro birliklar (SI) sistemasiga asosan kg/m³ da ,SGS sistemasiga ko’ra gr/ sm³ da o’lchanadi.

ρ = gr/ sm³

Zichlik doimiy birlikdir va ushbu moddaning xossasidir. Moddaning massasi tarozida tortish yo’li bilan aniqlanadi, xajmi esa xajm o’lchagich asboblar yordamida aniqlanadi. Ishni osonlashtirish uchun zichlikning ro (ρ) absolyut miqdori emas, balki dastlabki moddaning nisbiy zichligi degan tushuncha ishlatiladi. Sinaluvchi moddaning zichligini standart moddaning zichligiga nisbati nisbiy zichlik deb ataladi.

Suyuq moddalar uchun standart modda sifatida suv olinadi. Moddaning nisbiy zichligi cheksiz miqdordir. Sinaluvchi suyuqlikning nisbiy zichliginitopish uchun bir xajmdagi ayni suyuqlik va suvning massasini aniqlab bir yuiriga bo’lish kerak:


d= = =

bu erda:

d – sinaluvchi suyuqlikning suv zichligiga bo’lgan nisbiy zichligi;
ρ₁ – sinaluvchi suyuqlikning zichligi, gr/sm³
ρ₂ – suvning zichligi, gr/sm³
m₁ – sinaluvchi moddaning massasi,
m₂ – suvning massasi
v - sinaluvchi moddaning va suvning xajmi, sm³
sinaluvchi moddaning va suvning xaroratiga ko’ra ularning nisbiy zichligi o’zgarib turadi, shu sababli ularning nisbiy zichligining belgisiga (d) indekslar qo’yish kerak:
d= = =

t₁ – sinaluvchi suyuqlikni xarorati

t ₂ – suvning xarorati
Berilgan eritmaning xaroratidan mustasno ravishda suvning xarorati o’zgarsa, eritmaning xajmi xam o’zgaradi.
Zichlik miqdorini keltirganda, o’lchov xaroratini ko’rsatish kerak. Sharob (suslo) zichligini aniqlash uchun 4 xil usuldan foydalaniladi:

1. 
   Piknometrik usul
   
2. 
   Areometrik usul
   
3. 
   Gidrostatik tarozi yordamida
   
4. 
   Gidrostatik bosim yordamida