Ma'ruza Kirish. Tuproqlarning umumiy sayyoraviy ahamiyati va vazifalari

23- jadval _

Astarlash	Turli chuqurlikdagi namlik (%)
	0-10	10-20	20-30	30-40	40-50	50-60	60-70
og'ir loy	40	39	35	34	33	32	31
O'rtacha qumloq	o'ttiz	28	28	28	28	27	26
qumli tuproq	24	23	22	21	20	17	15

20-rasm. Sferik zarrachalar orasidagi suv manjeti (ko't suvi).­

Tuproqdagi kapillyar to'xtatilgan suv uzoq vaqt saqlanib, ­o'simliklar uchun mavjud. Shuning uchun suvning bu shakli ekologik nuqtai nazardan alohida ahamiyatga ega . Kapillyar to'xtatilgan suvning er yuzasiga harakat tezligi va natijada uning bug'lanish tezligi, ya'ni ­tuproqdan suv yo'qotilishi, asosan, tuproq tuzilishi bilan belgilanadi ­. Strukturaviy tuproqlarda bu jarayon sekinroq va suv uzoqroq saqlanadi. Asosan qumli tuproqlarda uchraydigan kapillyarli suspenziyali suv navlaridan biri ko't kapillyarli suspenziyali suvdir ( 20-rasm). Uning engil mexanik tarkibli tuproqlarda paydo bo'lishi, bu tuproqlarda kattaligi kapillyarlarning kattaligidan katta bo'lgan g'ovaklarning ustunligi bilan bog'liq ­. Bunday holda, suv tuproqlarda kapillyar kuchlar tomonidan ushlab turilgan bikonkav linzalar ("manjetlar") ko'rinishidagi qattiq zarralarning aloqa nuqtalarida - tutashuv ­joylarida alohida to'planishlar shaklida mavjud .

Tuproqlarda ­kapillyar suvlar er osti suvlari gorizonti ostidan kapillyarlar orqali ma'lum bir balandlikka ko'tarilganda hosil bo'ladi, ya'ni bu tuproq qatlamida to'g'ridan-to'g'ri suv qatlamidan yuqori bo'lgan va u bilan gidravlik jihatdan bog'langan, suvlar bilan ta'minlangan suvdir. bu ufqning.
har qanday granulometrik tarkibdagi tuproq-tuproq qatlamida uchraydi . ­Tuproq qatlami yoki tuproqning to'g'ridan-to'g'ri suv qatlami ustidagi kapillyar suv bilan qoplangan qatlami kapillyar chekka deb ataladi. Og'ir mexanik tarkibli tuproqlarda, odatda, qumli tuproqlarga (40-60 sm) qaraganda ko'proq ( 2 dan 6 m gacha) bo'ladi . Jantdagi suv miqdori pastdan yuqoriga qarab kamayadi . Bunday ­holda, qumli tuproqlarda namlikning o'zgarishi ­keskinroq sodir bo'ladi. Suvning muvozanat holatidagi kapillyar chetining qalinligi tuproqning suv ko'tarish qobiliyatini tavsiflaydi.