Ma’ruza mashg‘ulotlarining o‘quv materiallari mavzu: kichik biznes va tadbirkorlikning ijtimoiy, iqtisodiy

Ishlab chiqarilgan bir so'mlik mahsulotga to'g'ri keladigan xarajat sig'imi ko'rsatkichlari⁵

Ko'rsatkichlar	Aniqlanishi
Moddiy aylanma xarajatlar	Moddiy aylanma xarajatlar ------------------------------------- Mahsulot hajmi
Ish xaqi va ajratmalar	Ish xaqi va ajratmalar ------------------------------------- Mahsulot hajmi
Amortizatsiya xarajatlari	Amortizatsiya xarajatlari ------------------------------------- Mahsulot hajmi
Boshqa xarajatlar	Boshqa harajatlar ------------------------------------- Mahsulot hajmi
Jami ishlab chiqarish xarajatlari	Jami ishlab chiqarish xarajatlari ------------------------------------- Mahsulot hajmi
O'zgaruvchan xarajatlar	O'zgaruvchan xarajatlar ------------------------------------- Mahsulot hajmi
Doimiy xarajatlar	Doimiy xarajatlar ------------------------------------- Mahsulot hajmi

Foyda (daromad) iqtisodiy harakatning zaruriy sharti va maqsadi sifatida qaraladi. Jahon amaliyotida foyda deyilganda ko'pincha biznes samaradorligining tadbir vositasi tushuniladi. Foyda bu daromadlar va xarajatlar farqlanishidagi yuqori o'zgaruvchanlikdir. Ular orasidagi quyi o'zgaruvchanlik esa zararni ifodalaydi.

Daromadlar va xarajatlar moliyaviy natijlarni tavsiflovchi foydani o'lchashga dahldor bo'lgan elementlar hisoblanadi. Daromadlar va xarajatlarni, ya'ni foydani aniqlash va o'lchash – korxona o'z moliyaviy hisobotini tayyorlashda foydalaniladigan kapital konsepsiyasi hamda kapitalning saqlanishiga bog’liq bo'ladi.
Daromad va xarajat elementlari quyidagicha aniqlanadi.
Daromadlar - bu hisobot davrida iqtisodiy foydaning aktivlarining oqimi yoki ko'payishi shaklida o'sishi yoki passivlarning qatnashchilarning kapitaldagi omonatlaridan farq etuvchi o'sishiga olib keluvchi kamayishidir.
Xarajatlar - hisobot davrida iqtisodiy foydaning aktivlarining chiqib ketishi yoki ulardan foydalanish shaklida kamayishi, shuningdek, qatnashchilar o'rtasida kapitalning kamayishiga olib keluvchi majburiyatlarning yuzaga kelishidir.