Ma’ruzani olib borish texnologiyasi mavzu 1 kimyoning asosiy tushunchalari va qonunlari

bo‘ladi. 

 

 

 

 

---

birikma 

tarkibi, % (mass.) 

Uglerodning bir og‘irlik miqdoriga mos 

keluvchi kislorodning og‘irlik miqdor 

soni 

uglerod 

kislorod 

Uglerod (II) oksidi 

42,88 

57,12 

1 

Uglerod (IV) oksidi 

27,29 

72,71 

2 

 

Fransuz  olimi  Gey-Lyussak  (1778-1850y)  ta’riflagan  xajmiy  nisbatlar  qonuni  atom 

og‘irliklar  haqidagi  chigal  masalani  echishga  yordam  berdi,  bu  qonun  quyidagicha 

ta’riflanadi:  Kimyoviy  reaksiyalarga  kirishuvchi  gazlarning  xajmlari  o‘zaro  reaksiya 

natijasida  hosil  bo‘ladigan  gazlarning  xajmlari  bilan  oddiy  butun  sonlar  nisbatida 

bo‘ladi.  Masalan:  2  xajm  H  1xajm  O  bilan  yuqori  temperaturada  reaksiyaga  kirishganida  2 

xajm suv bug‘i hosil bo‘ladi. 

Bu qonun italьyan olimi A. Avogadroga oddiy gazlarning (vodorod, kislorod, azot, xlor 

kabi) molekulalarri  ikkita  bir  xil  atomlardan tarkib  topgan  deb  taxmin qilishga  imkon  berdi. 

Gazlarning  xossalarini  o‘rganish  Avogadroga  gipoteza aytishga  imkon  berdi,  keyinchalik  bu 

gipoteza  tajriba  ma’lumotlari  bilan  tasdiqlandi  va  shu  sababli  ham  Avogadro  qonuni  deb 

ataldi: 

Bir  xil  sharoitda  (temperatura  va  bosimda)  turli  gazlarning  teng  hajmlarida