Masharipova barno erkin qizi

makro faktorlar : jámiyet, tálim sisteması hámde tálim shólkemleri;
mikro faktorlar : ustazlar, qatarlasları;
obyektiv faktorlar : shaxstıń jámiyettegi ornı hám umtılıwı;
subyektiv faktorlar : oqıw procesi.
Kásiplik motivaciya subyektiv hám obyektiv bólimlerden dúziledi hám olarǵa materiallıq hám materiallıq emes faktorlar tásirin baqlaw múmkin. Kásiplik motivaciyanıń qáliplesiwinde faktorlardıń óz-ara tásir procesi júz beredi. Bolajaq tárbiyashılar social buyırtpanı orınlawshı qánige retinde tayarlanadı. Kásiplik motivaciya studentlerdiń individual hám jeke sapaların, yaǵnıy olardıń jası, jınısı hám qádiriyatların inabatqa alıwdı talap etedi. Kásiplik iskerlik kásipke baǵdarlawǵa da baylanıslı bolıp, bunda studentlerdiń mútajligi hám tilekleri zárúrli áhmiyetke iye.
Motivtiń social hám unamlı formaları da parıqlanadı. Shaxstıń átiraptaǵılar menen social múnásibetke kirisiwi, olardı qollap-quwatlawı hám húrmetke erisiwge umtılıwı processinde social motiv kózge taslanadı. Unamlı motivler student shaxsında túrlishe payda boladı. Ózin tán aldırıwǵa urınıw, lider bolıw qálewi, basqalarǵa tásir kórsetiw, jámáátte jetekshi bolıw hám basqalar unamlı motiv kórinisleri bolıp tabıladı. Social sheriklik motivlerinda tek ǵana ózgeler menen baylanısta bálki óz-ara tásir kórsetiwge, onı ańlawǵa háreket etedi. Oqıtıwshı menen sheriklik hám óz-ara múnásibette bolıwdıń usıl, formaların analiz etedi. Qatarlasları menen unamlı múnásibette bolıwdı rawajlandırıp baradı. Social motivler student shaxsın tárbiyalawdıń tiykarı bolıp, az-azdan jámiyet aǵzası retinde ózin jetilistiriwge háreket etedi. Biliw jáne social motivlar túrlishe dárejede bolıwı múmkin.
Studentlerdiń pedagog retinde qáliplesiwinde ishki hám sırtqı motivleri zárúrli orın tutadı. Olardaǵı ishki motivler tikkeley oqıw iskerligine baylanıslı bolıp, iskerlik procesine hám nátiyjesine qızıǵıwshılıq, óz-ózin rawajlandırıwǵa umtılıw, óziniń jeke sapaları hám qábiletin payda etiw nátiyjesinde ámelge asadı. Sırtqı motivler bolsa, qashanda iskerlik procesi uzaq múddet ámelde tursa payda boladı. Studentlik minneti hám minnetlemesi, qatarlasları arasında jetiskenliklerge erisiwdegi quwanısh sezimi sırtqı motivtiń payda bolıw formaları bolıp tabıladı.
Studentler kásiplik motivaciyası tómendegi jónelislerde qáliplesedi:
1. Biliw motivaciyası :
- jańa bilimlerdi ózlestiriwge baǵdarlanǵanlıq, yaǵnıy dálil, hádiyse hám nızamlıqlardan xabarlı bolıw ;
- bilimlerdi ǵárezsiz ózlestiriwge erisiw;
- ǵárezsiz bilim alıw, qosımsha bilimlerdi ózlestiriw, pedagog -tárbiyashı retinde ózin jetilistiriwdiń social programmasın dúziw.
2. Social motivaciya :
- keńeytirilgen social motivlar: minnet hám juwapkershilik sezimi;
- bilim alıwdı social áhmiyetke iye ekenligin túsiniw;
- social yamasa pozitiv motivlar: átiraptaǵılarǵa salıstırǵanda unamlı múnásibette bolıwǵa umtılıw, olardı qollap-quwatlaw;
- social sheriklik motivleri: basqa adamlarǵa túrlishe tásir kórsetiw usıllarına jónelgenlik.
3. Oqıw motivaciyası :
- maqsetli iskerlikti shólkemlestiriw;
- oqıw processinde erkin hám ǵárezsiz háreket qılıw;
- sırtqı motivaciyanı ishki motivaciyaǵa aylandırıw;
- motivaciyanıń internal hám eksternal dárejelerin payda etiw. (kórsetiw)
Joqarıda keltirilgen oy-pikirler tiykarında motivaciyanıń qáliplesiwi tikkeley shaxstıń individual qásiyetleri, qızıǵıwshılıqları, jeke qálew hám qálewleri tásirinde payda boladı dep juwmaq qılıw múmkin. Bolajaq tárbiyashı-pedagoglar kásiplik motivaciyasın qáliplestiriwde olardıń qızıǵıwshılıq hám meylin inabatqa alıw zárúr. Bolajaq tárbiyashı-pedagoglar motivaciyasınıń qáliplesiwi olarda kásiplik kompetensiyanı da rawajlandıradı. Olar arasında óz-ara baylanıstı támiyinleniwi pedagogikalıq joqarı tálimde keleshektegi tárbiyashı iskerligin tabıslı bolıwına salıstırǵanda (qaraǵanda) isenimdi asıradı. Hám de studentlerde tabısqa erisiwde juwapkershilik sezimin de tárbiyalap barıw zárúrli.
Kásiplik motivaciya joqarıda keltirgen sıyaqlı, kásiplik kompetenciyanıń rawajlanıwına múmkinshilik beredi. Hám de tómendegi faktorlar tásirinde júz beredi:

• 
  motiv, mútajlik, qızıǵıwshılıq hám kásipke jóneltiriw;
  
• 
  kognitiv iskerlik (mektepke shekemgi bilimlendiriw tarawına tán teoriyalıq bilim, kónlikpe, ilimiy tájriybelerdi iyelew);
  
• 
  refleksiv-korrekcion komponentler (ózin biliw, ańlaw, túsiniw, óziniń kásiplik múmkinshiliklerin ańlaw, olardı jetilistiriwge umtılıw );
  
• 
  oqıw processinde bolajaq tárbiyashı-pedagoglardıń kútilmegen jaǵdaylardan shıǵıw kónlikpe, ilimiy tájriybelerin qáliplestiriw;
  
• 
  maqsetke erisiwde qatańlıqtı kórsetiw hám hár qıylı pedagogikalıq wazıypalardı atqarǵanda ózinen isenim payda etiwge pedagogikalıq shárayat jaratıw.
  

Studentlerde keleshektegi pedagogikalıq iskerlik ushın kásiplik motivaciyanı qáliplestiriwdiń tiykarǵı faktorı tálim-tárbiya processinde shólkemlestirilgen-metodikalıq sharayatların sistemalı shólkemlestiriw esaplanadı.