Mashg‘ulot turi: ma’ruza Mavzu: Islom dini va ta’limoti Mavzu rejasi

– e’tiqod qilish. YUqorida aytib o‘tilganidek, islomning ma’nosi «taslim 
bo‘lmoq», «o‘zini topshirmoq»dir. SHunga binoan, inson hayotda ro‘baro‘ 

---

8 
bo‘ladigan barcha yaxshi-yomon ishlarni o‘zi uchun Alloh tomonidan belgilangan 
sinov va imtihon deb bilishi lozim. YAxshiliklarga shukr qilmog‘i, qiyinchilik va 
mashaqqatlarga sabr qilmog‘i imonning shartlaridan biridir;
– o‘limdan keyin qayta tirilish. Islom ta’limotiga ko‘ra, qiyomat kuni 
bo‘lganda barcha insonlar qabrlaridan turadilar va mahshargoh maydoniga 
yig‘iladilar. U erda barcha odamlar dunyodagi amallariga qarab mukofot (jannat) 
yoki jazo (do‘zax)ga mahkum etiladilar. 
Namoz.
Namoz – islomda imondan keyin musulmonlar ustiga farz qilingan ikkinchi 
amal hisoblanadi. Namoz arkonlari Qur’oni karimda to‘liq bayon etilmagan bo‘lsa 
ham, ammo u haqda ba’zi ko‘rsatma va tartiblar berilgan. Namozning vaqti, 
miqdori hamda ado etish tartiblari hadislar bilan joriy etilgan. Bu masalada 
musulmonlar orasida har xilliklar mavjud bo‘lib, ular negizida turli mazhab 
ta’limotlari shakllandi. Har kuni besh vaqt: bomdod – (tong otishidan kun 
chiqquniga qadar), peshin – (quyosh tikkadan oqqanidan to biron narsaning soyasi 
o‘z bo‘yiga ikki barobar kelguniga qadar), asr – (peshin vaqti chiqishi bilan to 
quyosh to‘liq botgunga qadar), shom – (quyosh to‘liq botganidan ufqdagi qizillik 
yo‘qolguniga qadar), xufton – (shom vaqti chiqqanidan tong otguniga qadar) ado 
etiladi. 
Zakot.
Zakot – «poklash» ma’nosini bildiradi, ya’ni ehtiyojdan tashqari bo‘lgan 
boylikning qirqdan bir qismini (1/40) sadaqa qilish. Zakot moli zakot miqdoriga 
etgan badavlat kishilar uchun farz etilgan. Zakot etim-esir, beva-bechoralar, 
musofirlar, qarzdorlar, Alloh yo‘lida yurganlar, zakot yig‘uvchilarga beriladi. 
Zakot hijriy hisob bilan bir yil davomida ishlatilmay turgan yoki shaxsiy 
ehtiyojdan tashqari, xususiy mulk sifatida foydalanilayotgan mablag‘dan beriladi. 
Zakot vositasida jamiyat kishilari orasida o‘zaro hurmat-e’tibor ortib, bir muncha 
tenglik yuzaga keladi. Bu jamiyat taraqqiyoti, tinch va osudaligi yo‘lida o‘ziga xos 
ahamiyat kasb etadi. 
Ro‘za.
Ro‘za – yilda bir oy: hijriy qamariy kalendarning ramazon oyi davomida 
kunduz kunlari eyish-ichish va jinsiy aloqada bo‘lishdan tiyilish. Ro‘za Hijratning 
ikkinchi yili farz bo‘lgan. Bu ibodat kasal yo safarda bo‘lgan kishilardan boshqa 
kunlarda tutib berish sharti bilan soqit qilinadi. Sababsiz ro‘zani buzgan kishi 
boshqa kunda tutib berish bilan birgalikda, uning jazosi sifatida ikki oy paydar-pay 
ro‘za tutishi lozim bo‘ladi. SHuningdek, ro‘za ramazondan tashqari oylarda ham 
tutilishi mumkin. Masalan, nafl ro‘za yoki qasamni buzishdagi kafforat uchun ham 
ro‘za tutiladi.
Haj – 
qodir bo‘lgan kishi uchun umrida bir marta Makka shahridagi Ka’bani ziyorat 
qilish va ushbu ibodat o‘z ichiga oladigan arkonlarni ado etishdan iborat. Haj farz 
amallardan hisoblansada, O‘rta Osiyo Arabistondan uzoq masofada joylashganligi 
sababli yuqorida zikr etilga «qudrati etganlik» sharti ulamolar tarafidan kiritilgan. 
Haj zulhijja oyining 8 kunidan boshlanadi. Haj qilishning uch turi mavjud: «ifrod» 

---

9 
– faqat haj amallari bajariladi, «qiron» – haj va umra amallari oldinma-ketin 
bajariladi, «tamattu’» – avval umra qilinib, ehromdan chiqiladi va zulhijja oyining 
sakkizinchi kuni ehromga kirib, haj ruknlari ado qilinadi. Hajning farzi uchta: 
ehrom bog‘lab niyat qilmoq, Arafotda turmoq, Ka’bani tavof qilmoq.