Mashina detallari fanining o‘rni va ahamiyati, o‘rganiladigan muammolari

Friksion uzatmalar

Chervakli uzatmalar

Tishli uzatmalar

Ishqalanishga asoslangan

Mexanik uzatmalar

Ilashishga asoslangan

Vintli uzatmalar

Zanjirli uzatmalar

Tasmali uzatmalar






















13.2. Friksion uzatmalar.
Uzatmada harakat bir valdan ikkinchi valga ish yuzalaridagi siqish kuchi natijasida hosil bо‘lgan ishqalanish kuchi hisobiga о‘tkazilsa, bunday uzatmalar friksion uzatmalardeb ataladi.

Rasmda kо‘rsatilgan friksion uzatma yordamida parallel vallardagi harakatni uzatishda foydalaniladi. Agar о‘zaro kesishuvchi vallarning biridan ikkinchisiga harakat uzatish
lozim bо‘lsa, u holda, konussimon g‘ildiraklardan foydalaniladi.
Friksion uzatmalarningafzalliklari: tuzilishi oddiy, xarakat bir tekisda shovqinsiz uzatiladi; ishlash jarayonida uzatish sonini ma’lum chegarada uzgartirish mumkin; yuklanish chegaradan oshsa, ish yuzasida sirpanish hosil bulib, gildiraklarni sinishdan saqlaydi.
Uzatish sonining uzgaruvchanligi; uzatiladigan quvvatning nisbatan kichikligi 10 — 20 kVt., tayanchlarga tushadigan kuch qiymatining kattaligi; FIKning nisbatan kamligi = 0,7 - 0,95; ish bajaruvchi detallarning ish yuzalarini tez va notekis yeyilishi mazkur uzatmalarning kamchiligi hisoblanadi. Uzatmaning tezligi 7 — 10 m/s dan oshmasligi kerak.
Uzatish soni о‘zgarmas bulgan friksion uzatmalar asosan tekis va ravon, shovqinsiz ishlashni talab qiladigan kinematik uzatma kuproq ishlatiladi. Yuqorida qayd etilgan kamchiliklari, xamda tashqi ulchamlarining kattaligi tufayli mashinasozlikda quvvat uzatish uchun friksion uzatmalar tishli uzatmalarga nisbatan kam ishlatiladi.