Mashinasozlik texnologiyasi va avtomatlashtirish” kafedrasi o’quv tanishuv amaliyotining hisoboti bajardi

2. ЗАГАТОВКАЛАР ТАЙЁРЛАШ БЎЛИМИ.

Ҳозирги замон машинасозлик ва асбобсозлик саноати қўймаларига махсус талаблар, яъни мустаҳкамлигини, ўлчамлари аниқлиги, юзасининг тозалиги куйилади. Бундай талабларга бир марталик қолипларда олинган қўймалар жавоб бермайди. Бу талабларга жавоб берадиган усуллар қўймаларни қўймачиликни махсус усули билан – металл қолипларда пуст қолипларига қуйиш, босим остида қуйиш, марказдан кочирма куч таъсирида қуйиш ва бошқалар билан амалга ошрилади.

Метал қолипларга қуйиш
Бу усулни моҳияти шундан иборатки, эриган металл қолип аралашмасидан тайёрланган қолипларга куйилмасдан, металл қолипларга куйилади. Қолипни чики бушлигини ўлчамлари, қўймани ташки ўлчамига монан бўлади. Пўлат ва чуян қўймалардан ичи буш, тешик қўймалар олиш учун стерженғ кумтупрокдан, рангли металлар учун эса стережен металлардан килинади. Металл қолипларга куйилган қўймалар юқори механик хоссаларга , бир хил структурали Ҳамда аниқ ўлчамли бўлиб куйилади., юзаси тоза бўлганлиги учун баoзан қўймани механик ишламасдан Ҳам фойдаланиш мумкин. Металл қолипларда олинадиган қўймаларни камчилиги ташки ва ички тузилиши муракаб бўлган шаклдаги қўймаларни олиш кийин, чунки металл кўп чукади.
Юпка деворли қўймаларни олиш кийин, чунки суюқ метал , метал қолипга тегиб окиш ва куйилиш хусусияти ёмонлашади.


Метал қолип.
Кулранг чуянларни метал қолипларга куйганда юза кисми окариб колади. Натижада уни ишлаш кийишлашади. Метал қолипларни конструктрацияси жуда Ҳам турличадир. Оддий қўймалар учун металл қолиплар икки кисимдан иборат бўлиб, юкорги ва остки қолиплар.


1-Қолип бўшлиғи.
2- Газ чиқарувчи тешик.
3- Қуйиш системаси канали.
4-Стержин.
5-Қовурға
6-Қолип бўлаклари.


Мураккаб шакли қўймалар учун қолип йиғма бўлиб, бир неча деталларни йиғиндисидан иборат бўлади.
Метал қолиплар учун кулранг чуян ва Пўлат материали ишлатилади.
Юқори сифатли қўйма олиш учун, узок вакт хизмат килмоги учун қолип суюқ металл қуйишдан олдин киздирилган бўлади. Иш температураси котиманинг турига караб 100-300 ⁰ С . ундан ташкари металл қолипларни юзаси утга чидамли материалдан килинган лой билан сувалиб турилади.(0.12мм калинликда Ҳар сменада)
Суюқ метал температураси қолипга куйгандан метал эриш температурасида 30-50 ⁰ С юқори бўлади.
Кўплаб қўйма олишда метал қолипларни ишлатувчи махсус машина ва автоматлар мавжуд.