Matematika fanidan majmua Miqdor turlari. Berilish usullari Ma’ruza №13

Matematika fanidan majmua Miqdor turlari. Berilish usullari

Ma’ruza № 13

¹Miqdor turlari. Berilish usullari. Funksiya tushunchasi. Elеmеntar funksiyalar xossalari. Funksiyaning juft-toqligi, davriyligi. Farmatsеvtik masalalarga tadbiqi. Dasturiy paketlar yordamida hisoblash.

Maqsad.
Sonlar ketma-ketligi, funksiya va uning uning turlari, hossalari hamdalimiti haqida tasavvur hosil qilish.
Reja.
1. O’zgaruvchi va o’zgarmas miqdorlar.
<sup>2. Sonlar ketma – ketligi.
3. Funksiya ta’rifi.
4. Asosiy elementar funksiyalar.
5. Funksiyaning juft-toqligi, davriyligi
6. Farmatsevtik masalalarga tadbiqi
7. Dasturiy paketlar yordamida hisoblash
Tayanch iboralar:</sup> sonlar ketma-ketligi, atrof, kamayuvchi, o’suvchi, limit, yaqinlashuvchi, uzoqlashuvchi, o’zgaruvchi va o’zgarmas miqdorlar oraliq (interval), kesma (segment), o’zgarish va aniqlash sohasi, o’zgaruvchining limiti.


²O’zgaruvchi va o’zgarmas miqdorlar.
Biz amaliy faoliyatimizda mazmun jixatidan turlicha bo’lgan uzunlik, yuza, hajm, temperatura, tezlik kabi turli raiqdorlarga duch kelamiz. Bu miqdorlar aniq sharoitda ba'zan turli qiymatlarni qabul qilsa, ba'zan bir xil qiymatga teng bo’ladi. Masalan, tasodifiy 10 ta mashinaning tezligi tekshirilsa, ular har xil bo’lishi mumkin. Demak tezlik o’zgaruvchi miqdor.
Ma’lumki har qanday aylana uzunligi l ning diametri 2R ga nisbati har doim o’zgarmas son (mikdor)  =3,14... ga tengdir. Jismlarning erkin tushish tezlanishi ham o’zgarmas miqdordir.
Shunday qilib ikki xil o’zgaruvchi va o’zgarmas miqdorlar bo’ladi. Odatda o’zgaruvchi miqdorlar x,y,z,... o’zgarmas miqdorlar esa a,b,c,...harflar orqali belgilanadi. Agar x o’zgaruvchi miqdor berilgan bo’lsa, bu miqdorning qabul qilishi mumkin bo’lgan qiymatlar to’plamiga x o’zgaruvchi miqdorning o’zgarish sohasi deyiladi. x o’zgaruvchi miqdorning o’zgarish sohasini sonlar o’qida tasvirlasak, aTa’rif : Har xil son qiymatlarni qabul qilishi mumkin bo’lgan har qanday x miqdorga o’zgaruvchi miqdor deyiladi. Barcha qabul qilishi mumkin bo’lgan qiymatlari bir xil bo’lgan miqdorga o’zgarmas miqdor deyiladi.