Material xarajatlarining hisobi

Materiallarning xarid qilingan vaqti	Birlik miqdori	Birlikka xarajat, sh.b.
Umumiy xarajatlar sh.b.
2- martda	2000	4,00	8000
15- martda	6000	4,40	26400
30- martda	2000	4,75	9500
Bor zahiralar jami	10 000		43900
Yil oxiriga zahiralar, b. - 6000 b
Yil oxiriga zahiralar sh.b. – 6000 shundan 4000*4,4+2000*4,75= 27100 sh.b.
Haqiqatda materiallar tannarxi 43 900 sh.b. minus:davr oxiridagi zahira 27 100 sh.b. Ishlab chiqarishdagi materiallarning tannarxi 18 600 sh.b.

FIFO (FIFO) usulidan har qanday tarmoq korxonasida materiallarning haqiqiy harakatidan qat’iy nazar foydalanish mumkin, chunki bu usul tovarlarning harakatini emas, balki qiymatining harakatini hisobga oladi. Pul qadrsizlanadigan davrda FIFO usuli mumkin bo’lgan sof foyda olishning eng yuqori darajasini ko’rsatadi.
LIFO (LIFO) usuli – tovar moddiy zahiralarni so’nggi turkumi (so’nggi xarid qilingan turkumi) bo’yicha hisobga olish usuli: bu usulda zahiralardan eng so’nggi xarid qilinganidan boshlab foydalaniladi, demak ishlab chiqarishga (sotishga) zahiralarning berilishi so’nggi xarid tannarxi bo’yicha baholanadi, davr oxiridagi zahiralarning tannarxi esa birinchi xarid tannarxidan kelib chiqib baholanadi. LIFO (LIFO) usulidan foydalanish pul qadrsizlanishi davrida eng kam foyda beradi, deflyatsiya (narx pasayishi) davrida eng ko’p foyda beradi. FIFO usulidan farqli ravishda joriy xarajatlar va daromadlarni bir-biriga moslashtirishni (bog’lashni) ta’minlaydi, pul qadrsizlanishining ta’sirini kamaytirish imkonini beradi.
Misol: