Materiallar
Download 78.98 Kb. Pdf ko'rish
|
|
ct ,= 50 MPa; g 2=ct3=0. a= 30°; u holda: cr, = -50cos2(-30°) = - 3 1,5 MPa Ta = y ( s in - 6 0 ° ) = -21,7 MPa 4.3'-rasm, d da tasvirlangan element uchun ст,= ct ,= 0; ct 3= -50MPa; a= -30°; u holda: о a = -50cos2 (-30°) = -37,5 MPa та = у sin- (60°) = -21, IM P a . 4.4. Tekis kuchlanish holati Inshoot va mashina qismlarida tekis kuchlanish, ya’ni ikki yo‘nalishdagi kuchlanish holatlari ko‘plab uchraydi. Bunday holatni faqat siqilish cho‘zilishda emas, egilish va buralishga ishlaydigan elementlarda ham uchratishimiz mumkin. Bu mulohazalar hajmiy kuchlanish hola- tiga ham taalluqlidir. Elementlaming mus- tahkamligiga baho berar ekanmiz, mu rakkab kuchlanish holatida boMgan ele mentning istalgan kesimlaridagi kuchla nishlami aniqlashni bilishimiz kerak. Tekis kuchlanish holatidagi ele mentning og‘ma yuzalaridagi normal va urinma kuchlanishlami aniqlaymiz (4.4- rasm). Elementning yon tomonlariga ta’sir etuvchi bosh normal kuchlanishlami a, va ст 2 deb belgilaymiz. Tekis kuchlanish holatida tomonlaming birida bosh nor mal kuchlanish (ct3) nol boMadi. Eslatib o'tamiz: bosh normal kuchlanishlar cho‘zuvchi boMsa ishora musbat, siquvchi boMsa ishora manfiy olinadi. Bizning holda har ikkalasi ham musbat. Agar bosh kuchlanishlardan biri cho‘zuvchi, ikkinchisi siquvchi boMsa, u holda ularning birinchisi ст, va ikkinchisi ct 3 deb belgilanadi; agar ikkala kuchlanish siquvchi boMsa, u hol da absolut qiymati kichikrogM a 2 kattarogM esa ct 3 deb qabuL qilinadi. Normali vertikal o‘q bilan a, burchak tashkil qilgan qiya yuzachadagi normal o a va urinma та kuchlanishlami aniqlaymiz. Yuqoridagi normal (qiya yuzaga tik boMgan o‘q) gorizontal o‘q bilan, aniqrogM a 2 ning yo‘nalishi bilan a 2 burchak tashkil etadi. Qiya yuzachadagi kuchlanish- laming qiymati bosh normal kuchlanishlar cr, va cr, ga, shunindek, yuzacha ning qiyalik burchagi ar, ga bogMiq ekanligi ko‘rinib turibdi. Demak aa ni ст, va cj 2 laming yigMndisi sifatida aniqlasak boMadi. a a ning vujudga kel- ishida cr, ning ta’sir etadigan ulushi (4.1) ga ko‘ra; ст, cos 2 a, ni tashkil etadi, er2 ning ulushi esa, o‘sha formulaga muvofiq, ct 2 cos 2 a 2 boMadi. Bu- laming yigMndisi cra ni beradi: Shu yoM bilan (4.2) asosida qiya kesimdagi urinma kuchlanish uchun quyidagi formulaga ega boMamiz: 2 or, = cr, cos 2 or, + cr, cos 2 (or, + 90°) yoki ста = cr, cos 2 ar, + cr 2 sin 2 ar, . (4.3) yoki (4.3) va (4.4) formulalaridan foydalanib, a- a kesimga tik boMgan b-b kesim yuzasidagi kuchlanishlami topsa boMadi (4.5-rasm). a Bu kesimning normali t|P bosh kuchlanish yo‘nalishi bilan P = a + 90° burchak tashkil etadi: G 2 * 0 = oos2 /?+<т2 sin2 P = a x с о ^ ( а + 9 б ’) + а 2 sin2(or+90f \ sin2 a + a 2 cos2 a , b T = 2 P = ^ L _ ^ L s i n ( 2 a + 1 8 0 ° ) P 2 2 Olingan formulalami tahlil qilish asosida o‘zaro tik bo‘lgan yuzacha- larda vujudga keladigan kuchlanishlar xususida ba’zi xulosalami chiqarish mumkin. Masalan, qiya kesimdagi normal kuchlanishlar uchun: 2 a + cr, sin 2 a , Up = cr, sin 2 a + < 7, cos 2 a . Bulami qo‘shsak: cra +crp =cr[ + (4.5) kelib chiqadi. Bu esa ikkita o‘zaro tik yuzachalardagi normal kuchlanish larning yigMndisi o‘zgarmas, miqdor jihatidan bosh kuchlanishlar yigMndisiga tengdir, degan ma’noni anglatadi. (4.4) va (4.41) formulalami solishtirsak, urinma kuchlanishlar uchun quyidagi formulaga ega boMamiz: = ~Ta (4-6) Formuladan ko‘rinib turibdiki, ikki o‘zaro tik yuzachalarda vujudga ke ladigan urinma kuchlanishlar miqdor jihatidan teng, ishorasiga ko‘ra qara- ma-qarshi boMar ekan. Buni ko‘pincha urinma kuchlanishlarning juftlik qonuni, deb ham ataladi. Bu qonun urinma kuchlanishlar mavjud boMgan har qanday holga to‘g‘ri keladi. Ko‘rib o‘tilgan formulalami tahlil qilsak, har qanday yuzachada vujudga keladigan normal va urinma kuchlanishlarning qiymati qiyalik burchagiga bogMik ekanligini ko‘ramiz. Shunday ekan, kuchlanishlar qachon maksimal va qachon minimal qiymatlarga ega boMadi, degan savol tugMladi. Normal kuchlanishning eng katta (maksimal) qiymatini aniqlash uchun (4.3) ifodadan a bo‘yicha hosila olib, uni 0 ga tenglaymiz: — - = - 2 ( 7 , cos a sin a + 2 cr, sinarcosa' = 0 d a yoki da, - = -(cr,-cr )sin 2 ar = 0 . ( 4 . 7 ) d a (4.7) formulani (4.4) formula bilan taqqoslasak, normal kuchlanish g 0 urinma kuchlanishlar nolga teng boMgan yuzachalarda vujudga kelishi ayon boMadi. Agar a=0 boMsa, (4.3)ga ko‘ra cra=cj| boMadi, a=90° boMganda esa oa=a 2 boMadi. a,>a 2 ekanligini inobatga olsak, c max= o, va c min=a 2 boMishga ishonch hosil qilamiz. cr, va ct 2 urinma kuchlanishlar nolga teng boMgan yuzachalarda vujudga keladigan bosh normal kuchlanishlardir. (4.4) formulada a=45° boMganda, sin2a=l boMadi, urinma kuchlanish esa maksimum qiymatga erishadi: = oA ~ a 1 ' m a x ,a = 4 5 ° ^ 4.5. K uchlanishlam i grafik usulda aniqlash (Mor doirasi) Yuqorida analitik usulda aniqlangan kuchlanishlami grafik usulda ham aniqlash mumkinligini Otto Xristian Mor (1835-1918) isbot etgan. Uning usuli bo‘yicha kuchlanishlar qiymati va yo‘nalishi osongina aniqlanadi. Usulining mohiyati - oddiy to‘g‘ri burchakli koordinata o'qiga ma’lum diametrga ega boMgan doira qurishdan iborat. Koordinata o‘qining abssis- sasini о va koordinatasini x harfi bilan belgilaymiz (4.6-rasm). Agar ст o ‘qini bosh normal kuchlanish (masalan, ст,) ga parallel yo‘naltirilsa, ish yanada osonlashadi. Koordinata boshidan o‘ngga va yuqo- riga musbat ishorali, chapga va pastga manfiy ishorali kuchlanishlar oMchab qo‘yiladi. a o‘qiga ma’lum masshtabda ст, v aa 2 kuchlanishlami ifodalovchi OA va OB kesimlami oMchab qo‘yamiz (4.6-rasm, a) 4.6-rasm, b da ст, ham ct 2 ham cho‘zuvchi kuchlanish shaklida tasvirlangan. Agar kuchlanish- lardan biri yoki ikkalasi siquvchi boMsa, kesmalami manfiy tomonga, ya’ni 0 dan chapga oMchab qo‘yiladi. AB kesmani aylananing diametri deb faraz etib, С markaz bo‘yicha doira chizamiz. Ana shu doira kuchlanishlar doira si, yoki uning muallifi nomi bilan, Mor doirasi deb ataladi. Bosh normal kuchlanish ст, ga nisbatan a burchak tashkil etgan yuzachada vujudga kela digan normal ct„ va urinma t „ kuchlanishlami aniqlash uchun doira markazi С dan 2ct gradus qiyalikda yotuvchi D nuqtasini belgilaymiz. Bu nuqta a qiyalikdagi kesimga mos keladi; lifting OK va DK koordinatalari esa izla- nayotgan kuchlanishlar ста va ta ni beradi. Buning isboti quyidagicha: r rs АГ^ D П O B - O A CT{- a 2 Shakldan: CD = A C = BC = — =-----------= 1 2-; KDC uchburchagidan Д К = СД sin 2a sin 2a = ra Yana o‘sha shakldan: 2 OK = OB + BC + CK = O-, + 0-1 ■ + g | - cos2g = 2 2 = o\ +—— ^ - ( 1 -c o s 2 a ) = o-, + —— ^ - 2 cos2a = 2 ‘ 2 = < j 2 + cr, cos 2 a - c r , cos 2 a = cr2 + cr, cos 2 a + c r , sin 2 a = cra kelib chiqadi. Shunday qilib, aylananing barcha nuqtalari koordinatalari kuchlanish lami ifodalaydi, ya’ni aylanada joylashgan istalgan nuqtaning a o‘qidagi proeksiyasi normal kuchlanishni, x o‘qiga boMgan proeksiyasi esa urinma kuchlanishni beradi. Endi Mor doirasida aniqlangan kuchlanishlami ajratil- gan elementda tasvirlaymiz (4.6-rasm, b). 90 Agar eng katta bosh normal kuchlanish ст, ning yo‘nalishi ст o‘qi bilan bir xil desak, u holda ста ning yo'nalishi BD chizigMning yo‘nalishi bilan, t 2 ning yo'nalishi esa BM chizig‘ining yo‘nalishi bilan bir xil boMadi. Mor aylanasidan urinma kuchlanishlarning eng katta qiymati CD kes- masiga teng ekanligi ko'rinib turibdi. 4.6-rasm, a dan normal kuchlanishlarning eng katta qiymati OA kesmasi bilan belgilanib, miqdori a, ga teng ct 2 ga (OB kesmasi) teng ekanligini anglash qiyin emas. Qiya kesim yuzachalaridagi normal kuchlanishlarning qiymati, а burchagi qanday boMishidan qat’iy nazar, bosh kuchlanishlar ст, va ct 2 qiy matlari orasida boMadi. Demak, Mor doirasi nuq taning kuchlanish holatini toMiq aks ettirar ekan. Agar a bur chagi ni - 90° dan + 90° gacha o‘zgartirib borsak, D va M nuq talari toMiq aylana chizadi. а = 0 boMganda D nuqtasi A nuqta- si bilan ustma-ust tushadi. Bu esa, yuqorida ko‘rib o‘tganimizdek eng katta kuch lanish (ст,) dir. 4.2-m isol. Bosh yuzacha- larga 90 MPa va 60 MPa ga teng bo 'Igan cho ‘zuvchi kuch lanishlar t a ’sir etadi. Tomon- laridan biri gorizontal о 'q bi lan 20° burchak tashkil qilgan elementning yu zach alaridagi normal va urinma kuchlanish lar aniqlansin (4.7-rasm, a). Yechish. a va (3 yuzacha- laridan na va np normallarini o‘tkazamiz. Bosh kuchlanishlar- 4‘ 7~rasm- ni quyidagi tartibda qabul qilamiz: cr, = 90 MPa; c , = 60MPa; c 3 =0; u holda a= -70° bo‘Iadi, a burchagi eng katta bosh normal kuchlanishga nisbatan soat strelkasi yo‘nalishida ortib borgani uchun ishora (-) olindi. Awal analitik usulda yechamiz. (4.3) va (4.4) formulalardan foydalanib, qiya kesimlardagi normal va urinma kuchlanishlami aniqlaymiz: cra = o x cos 2 a + cr, sin 2 a = 90-0,117 + 60-0,884 = 63,6М П а; Op = о I sin2ar + c>\ cos 2 <2 = 90-0,884 + 60-0,117 = &6,6МПа-, та =~Tp—— ^-sin 2a = ^ — (-0,643) = -9,6 5 МПa . Aniqlangan qiymatlar 4.7-rasm, a da aks ettirilgan. Masalaning grafik yechimi 4.7-rasm, b da keltirilgan. cr - t koordinata sistemasida ma’lum masshtab (Ism - 20 Mpa) Mor doirasini chizamiz. Doirada joylashgan Da va Dp nuqtalarining koordinatalarini biz izlayotgan normal va urinma kuchlanishlarning qiymatlariga tengdir. Da nuqtaning koordinatalari OKa va Da K 0 kesmalaridan iborat bo‘lib, o‘lchamlari 3,18 sm va - 0,485 sm ni tashkil etadi. Bulami masshtabga ko‘paytirsak, biz izlagan kuchlanishlar kelib chiqadi: 3,18 • 20 = 63,6 = c a; 4,33 • 20 = 86,6 = стр; 0,485 • 20 = 9,7 = t a = - 4.6. Hajmiy kuchlanish holatidagi eng katta kuchlanishlar Kuchlanishlar doirasidan foydalanib hajmiy kuchlanish holatida boMgan elementning istalgan yuzachasidagi kuchlanishlami aniqlasa boMadi. Hajmiy kuchlanish holatida boMgan elementdan kubikcha ajratib olamiz (4.8-rasm). Kubikning tomonlariga a,, cr2, o 3 bosh kuchlanishlar ta’sir eta di. Ajratilgan kubikning istalgan kesimidagi normal va urinma kuchlanish lami aniqlash talab etiladi, deylik. Ishni osonlashtirish uchun, biror bosh kuchlanishga parallel boMgan yuzachadagi kuchlanishlami aniqlaymiz. Avval a, ga parallel boMgan yuza- chani ko‘rib o‘taylik (4.8-rasm, a da shtrixlangan yuza). Shtrixlangan yuzaga ст, ta’sir qilmaydi. Bu yuza cr 2 va a 3 lar ta’sirida tekis kuchlanish holatida boMadi. Mazkur yuzadagi kuchlanishni aniqlash uchun bosh kuchlanishlar o 2 va ct 3 bo‘yicha Mor doirasini chizamiz (4.8-rasm, b). Aylananing nuqtalari biz izlagan kuchlanishni beradi. Qolgan ikkita bosh kuchlanish (ct 2 va ct3) ga parallel boMgan kesimlar- dagi kuchlanishlar ham xuddi shu yoM bilan aniqlanadi: cr2ga parallel boMgan yuzadagi kuchlanishlami aniqlash uchun a, va ct 3 bo‘yicha; ct 3 ga parallel yuza uchun esa ст, va ct 2 bo'yicha aylanalar chizamiz, hamda ulardan te- gishli kuchlanishlami aniqlaymiz. Agar uchala bosh o‘qni (ст,, ст2, ст3) kesib o‘tuvchi yuzadagi kuchla- nishlarni aniqlash talab etilsa, u holda uchala kuchlanish bo‘yicha Mor aylanasini chizamiz. Izlanayotgan kuchlanishlarning qiymati uchala aylana orasidagi shtrixlangan soha ustida joylashgan boMadi. Buning isboti elas tiklik nazariyasida beriladi. Og‘ma yuzaning istalgan nuqtasidagi normal va urinma kuchlanish qu yidagi formuladan aniqlanishi mumkin: Bu yerda (a„ a2, o3) - bosh kuchlanishlar ст,, ст2, ст 3 bilan og‘ma yuza normali orasidagi burchaklar. 4.8-rasmdan ko‘rinib turibdiki, hajmiy kuchlanishlar holatida eng katta va eng kichik normal kuchlanish mos ravishda eng katta va eng kichik bosh kuchlanishlarga teng boMadi. Eng katta urinma kuchlanish esa eng katta aylananing radiusiga teng boMadi va bosh kuchlanish bilan 45° bur chak tashkil etadi, miqdori eng katta va eng kichik normal kuchlanishlar ayirmasining yarmiga teng boMadi. Shunday qilib, o,>ct 2 >ct 3 shartiga amal qilinsa, hajmiy kuchlanish hola tida boMgan element uchun, uchala bosh kuchlanishlar mavjud boMganda, ekstremal kuchlanishlar quyidagi formulalar bilan ifodalanadi: cra = cr, cos 2 a, + a , cos 2 a 2 + cr 3 cos 2 a 3; (4,9) та = yjcr2 cos 2 or, + a \ cos 2 or, + cr 2 cos 2 a , - cr 2 (4.Ю) cr, - 4.7. H ajm iy kuchlanish holatida deform atsiyalar. Umumlashgan Guk qonuni Chiziqli kuchlanish holatida boMgan elementning oddiy cho‘zilish - si- qilishdagi bo‘ylama nisbiy deformatsiyasi a Ko‘ndalang nisbiy deformatsiyasi esa s' = - / / — E (4.12) (4.13) formula bilan ifodalanishini ko‘rib o‘tgan edik. Bu formulalar Guk qonu- nining chiziqli kuchlanish holatidagi ifodasi edi. Mazkur paragrafda Guk qonunining hajmiy kuchlanish ho latidagi ifodasi bilan tanishamiz. Tomonlari a,b,c boMgan to‘rt- burchakli parallelepipedning defor- matsiyalarini ko‘rib chiqamiz (4.9-rasm). Parallelepipedning to monlariga ct,,ct2, ( 73 bosh kuchlan ishlar ta’sir etadi. 4.9-rasm defor matsiya natijasida elementning qir- ralari uzayib, a+ Да; b+ Д b; с + Д с qiymatga ega boMadi. U holda bosh yo'nalishlarga mos boMgan bosh uzayishlar qu yidagi ko‘rinishda ifodalanadi: Aa Ab Ac ■ £■, -------= --------- > 2 L ’ 3 а о с Kuchlar ta’sirining mustaqilligi prinsipiga ko‘ra ma’lum yo‘nalishdagi (masalan, cr, yo‘nalishdagi) toMa nisbiy uzayish alohida nisbiy deformat siyalar yigMndisiga teng boMadi: f , = e( + e " + s '" bu yerda el ~ faqat ст, ning ta’sirida (ct 2 = 0 ; c 3 = 0 ) va ст, ning yo‘nalishida vujudga keladigan nisbiy uzayish; e " - o‘sha yo‘na!ishda, ammo faqat ct 2 ning ta’sirida vujudga keladi gan nisbiy uzayish; =- CTj ta’sirida vujudga keladigan uzayish. 106 B u la m in g ha r q a ysisi (4 .1 2 ) va (4 .1 3 ) fo rm u la la rg a asosan q u y id a g ic h a ifo d a la n is h i m u m k in : ToM iq n is b iy uzayish q u y id a g i y ig M n d ig a te n g : X u d d i shu yoM b ila n q o lg a n ik k ita bosh u z a y is h la r uch u n q u y id a g i f o r m u la la m i y o z is h m u m k in : M a z k u r (4 .1 4 ) fo rm u la iz o tro p jis m u c h u n umumlashgan Guk qonuni deb a ta la d i va h a jm iy k u c h la n is h h o la tid a g i e le m e n tn in g d e fo rm a ts iy a la ri va k u c h la n is h la ri orasidagi bogM anishni ifo d a la y d i. E s la tib o ‘ ta m iz , s iq ilis h k u c h la n is h la ri ushbu fo rm u la la rd a m a n fiy is h o ra b ila n ifo d a la n a d i. A g a r (4 .1 4 ) fo rm u la d a a 2 = 0 deb o ls a k , te k is k u c h la n is h h o la ti uchun G u k k o n u n i k e lib c h iq a d i: T o m o n la ri a,b,c boMgan t o ‘ g ‘ rib u rc h a k li p a ra lle le p ip e d n in g u m u m iy , k u c h la n is h h o la tid a h a jm iy o ‘ z g a ris h la rin i te k s h ira m iz . D e fo rm a ts iy a g a qa- d a r u n in g h a jm i V 0 = abc boM sin. D e fo rm a ts iy a d a n k e y in u n in g h a jm i: (J \ (J n О- 1 г , . i Sx = - [ 0 ‘1- / / ( 0 - 2 + t 7 3] ; £2 = ^ { а 2 + 0 - 2] . (4 .1 4 ) £ , = - ( < 7 , - ^ 0 - з ) ; e 3 = ^ ( cri - / u o ’i ) . = F0 ( l + £-,)(1 + f 2 ) ( l + £ -,) = K0 ( l + £-, + £ 2 + £ 3 + £ l£ 2 + £ 2£ } + + £ t£ 2£ 3 ) boM adi. N is b iy d e fo rm a ts iy a la rn i k ic h ik s o n la r e k a n lig in i e ’tib o rg a o lib , o x irg i t o ‘ rtta had n i tashlab y u b o ra m iz . U h o ld a h a jm n in g n is b iy o 'z g a ris h i q u y i d agiga teng boMadi: V - V 0 Ev = ------------- = £ , + £ , + £} B o s h u z a y is h la m i (4 .1 4 ) fo rm u la b o ‘ y ic h a bosh k u c h la n is h la r o rq a li ifo - dalasak, l - 2 u s v = — (cr, + cr, + 173) (4 .1 6 ) E k e lib c h iq a d i. 1 U s h b u fo rm u la g a k o ‘ ra Puasson k o e ffits ie n ti — boMsa, (m asalan, re z in a ) h a jm n in g n is b iy o ‘ z g a ris h i n o lg a te n g boM adi, y a ’ n i jis m n in g h a jm i o ‘ zg a rish siz q o la d i. A g a r < j 1 = cr2 = cr3 = cr boMsa, h a jm n in g n is b iy o ‘ z g a rish i q u y id a g ic h a ifo d a la n a d i: 1 - 2 / / £v = — ^ ‘ 3C7 E E B u ye rd a ^ _ 2 ^ m iq d o r h a jm iy d e fo rm a ts iy a m o d u li deb a ta la d i va К h a rfi b ila n b e lg ila n a d i. B u n i (4 .1 6 ) q o 'y s a k , cr, + cr, + cr, e v = — ------- 2-------1 (4 .1 7 ) 3k k e lib c h iq a d i. B u n d a n k o ‘ r in a d ik i, h a jm o ‘ z g a rish i fa q a t bosh k u c h la n is h - la m in g yig M n d isig a bogM iq ekan. D e m a k, k u b ik n in g to m o n la rig a ta ’ s ir etadigan bosh k u c h la n is h la rn in g q iy m a tid a n q a t’ iy nazar, u n in g q irra la ri b ir x il d e fo rm a ts iy a la n a d i. £■,+£■,+ £~ cr, + cr, + cr. cr £ „ = - ------ 4------ - = — -------=------- - = — . (4 .1 8 ) 3 3 K -3 3 К 4 .8 . D e f o r m a t s iy a n in g p o te n s ia l e n e r g iy a s i D e fo rm a ts iy a n in g p o te n s ia l e n e rg iy a s i deb, e la s tik d e fo rm a ts iy a n a ti- ja s id a m a te ria ld a to ‘ p la n a d ig a n e n e rg iya g a a y tila d i. J is m n in g h a jm b irlig ig a ( I s m 3) t o ‘ g ‘ r i ke lg a n p o te n sia l e n e rg iya d e fo r m a ts iy a n in g s o lis h tirm a p o te n s ia l e n e rg iy a s i deb ataladi va w h a rfi b ila n b e lg ila n a d i. J is m n in g t u r li n u q ta la rid a и n in g q iy m a ti tu rlic h a boMadi. E la s tik s is te m a d a t o ‘ p la n g a n p o te n s ia l e n e rg iy a n i hiso b la sh uchun e n e rg iy a n in g saqlanish q o n u n id a n fo y - d a la na m iz. A v v a l o d d iy c h o ‘ z ilis h h o la tid a b o M g a n s te rje n n i k o ‘ rib 0 ‘ ta m iz (4 .1 0 -ra s m ). A g a r sterjenga q o ‘ y ila d ig a n s ta tik k u c h la r m iq d o rin i o z-o zd a n o s h irib b o rsa k, k u ch oshgan sari, osilgan k u c h sathi pasaya b o ra d i v a shunga m os ra v is h d a u n in g p o te n s ia l e n e rg iy a s i h a m ka m a ya b o ra d i, c h o ‘ z ila yo tg a n sterjen d e fo rm a ts iy a s in in g potensial energiyasi esa orta b o ra d i. Y u k n in g o rtis h i o h ista b o M g a n lig i sa b a b li, sterjen uch- id a g i k o ‘ c h is h n in g te z lig i ju d a past boMadi. Shu boisdan m assalarda yuzaga k e la d ig a n in e rs iy a k u c h la ri va ene rg i y a n in g s o c h ilis h in i h is o b g a olm asa ham boM adi. D em ak, ste rje n n in g k in e tik e n e rg iy a s i ham o ‘ zg a rm a yd i. Y u k n in g p o te n sia l energiyasi to M ik ra v is h d a s te rje n n in g e la s tik de fo r m a ts iy a s i p o te n s ia l e n e rg iy a s ig a a y la n a d i. Y u k y o ‘ qotgan p o te n sia l e n e rg iy a n in g m iq d o ri, u n in g hara ka ti (p a sa yish i) ja ra y o n id a bajargan ishga te n g b o M g a n lig i sababli, d e fo rm a ts iy anin g p otensial e n e rg iy a s in i a n iq la sh m asalasi tashqi k u c h la r baja rg a n is h n i aniqlash m asalasiga k e ltir ila d i. O d d iy c h o ‘z ilis h d a ta sh q i k u c h la r baja rg a n F M ish A p = ------- fo rm u la s i b ila n a n iq la n is h i b izg a a w a ld a n maM um. 2 4 .1 0 -r a s m . S h u n d a y q ilib , d e fo r m a ts iy a n in g p o te n s ia l e n e rg iy a s i boMganda AC = F t Download 78.98 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|