Materiallar
Download 78.98 Kb. Pdf ko'rish
|
|
[г] -n ~ ~ ~ З14я-Я 3 ) E z ilis h g a q a rs h ilik k o ‘ rsa tish s h a rtid a n : F, = [а „ ]ч 8 с 1 = Ш к Н D e m a k , b irik m a g a q o ‘y ilis h i m u m k in boMgan m a k s im a l kuch = 3 1 ,4 - 1 0 4# n i ta s h k il e ta d i. 2 d T eshiklar hisobiga listla rn in g m ustahkam ligi — 100 = 1 8 ,5 % ga kamayadi. b t = \ 10 sm = \ 1 = J w 1 sm 5.4-misoL 5.16-rasmda ko'rsatilgan uch- ma-uch p a yvan d birikma uchun ruxsat etil gan zo'riqish aniqlansin. Ulanayotgan me ta ll list uchun ruxsat etilgan kuchlanish c r] = 1 4 0 ,O M P a , chok m etali uchun c r j = 1 0 0 ,0 M P a . Yechish: K o ‘ nda lan g c h o k q a b u l q ila d ig a n ruxsat etilgan zo ‘ riq is h (5 .2 0 ) fo rm u la d a n a n iq la n a d i. F < [ < ? y s . C h o k n in g h is o b iy u z u n lig i, payvand chokdagi ba’ zi n u q so n la m i hisobga o lis h maqsadida, asosiy u z u n lik d a n 1 sm kaltaroq o lin a d i: —10 — 1 = 9 s m , K o ‘ ndalang c h o k n in g h is o b iy q a lin lig i ulanayotgan lis tla rn in g q a lin lig ig a teng boMadi: F < 100,0-9-1 = 9 0 k H ga, u la n a yo tg a n lis tla r uchun esa: F < [cr]Z>£ = 1 4 0 ,0 -1 0 -1 = 140 кН ga teng. 5.5-misol. Ustma-ust ulangan ikki listn in g yo n bosh ch oklari uzunligi aniqlansin (5.17-rasm). Cho'zuvchi kuch F = 140kH, chok metali uchun ruxsat etilgan kuch lanish [ ^ ] = 8 0 ,0 М Р а . Yechish: ( 5 .2 1 ) fo r m u la g a k o ‘ ra c h o k n in g h is o b iy u z u n lig i q u y id a g ig a te n g boM adi: 0.8 sm t 10 sm 4 5. J 7-rasm. l > 140 кН 1,4 8 [ t } ] 1 ,4 - 1 -8 0 ,0 = 12,5 sm . C h o k n in g h a q iq iy u z u n lig i t s = 12,5 + 1 = 1 3 ,5 s m . X u lo s a . S hunday q ilib , b u bobda s iljis h (q irq ilis h ) h aqida o ‘ q u v c h ig a tush u n ch a b e rild i. S iljis h d a g i m u s ta h k a m lik sharti bayon e tild i. C h iq a rilg a n fo rm u la la m i qoM lashga d o ir m is o lla r k e ltir ild i. B ilim in g n i s in a b k o ‘ r 1. Siljish deformatsiyasi qanday sodir boMadi? 2. Absolut va nisbiy siljish nima? Ulaming oMcham birliklari. 3. Siljishdagi urinma kuchlanish qaysi formula bilan aniqlanadi? 4. Sof siljish deganda nimani tushunasiz? 5. Siljishdagi Guk qonuni qanday ifodalanadi? 6 . Birinchi va ikkinchi turdagi elastiklik modullari orasidagi bogManish qan day ifodalanadi? 7. Qanday deformatsiya ezilish deb ataladi? 8 . Birikmalaming turlari V I B O B . B U R A L I S H M a v z u m a z m u n i. Ushbu bobda buralishga ishlaydigan elementlaming kuchlanish va deformatsiya holatlari ко ‘rib chiqiladi. Ularning buralishda- gi mustahkamlik va bikrlik shartlari bayon etiladi. 6.1. Buralish deformatsiyasiga doir asosiy tushunchalar B u ra lis h ham b oshqa d e fo rm a ts iy a la r s in g a ri m a s h in a va m e x a n iz m e le m e n tla rin in g u c h ra yd ig a n d e fo rm a tsiya la rd a n b irid ir. U b o r jo y d a k u c h la n is h ham boM adi. M a s h in a va m e x a n iz m la rn in g m u s ta h k a m lig i, u la m in g q is m la rid a h o s il boM adigan, ana shu k u c h la n is h la rn in g m iq d o rig a bogMiq. D e m a k , m u s ta h k a m lik masalasi, d e fo rm a ts iy a n in g tu rid a n qatM y nazar, k u ch la n is h la rn in g eng katta q iy m a tin i aniqlash masalasiga k e lib ta q a la d i. B u ra lis h d e fo rm a ts iy a s i ham bundan m ustasno emas. S hu n d a y ekan, b u ra lis h d e fo rm a tsiya si qanday h o lla rd a v u ju d g a ke la d i, u la rn in g v u ju d g a k e ltira d ig a n k u c h la r qanday boMadi, degan s a vo lg a ja v o b b e rib o ‘ ta y lik . B u ra lis h d e fo rm a tsiya si avvalam bor, ta sm a li (tra n s m is s io n ) v a lla rd a , poezd va m ashina o ‘ q la rid a , fa z o v iy k o n s tru k s iy a e le m e n tla rid a , p ru jin a la rd a , qolaversa, q u lf k a litla rid a h o sil boMadi. B u ra lis h g a ish la yd ig a n s te rje n la r v a l deb a ta la d i. D o ira v iy kesim ga ega boMgan v a ln in g b u ra lis h i b ila n ta n is h ib c h iq a m iz . C F v a lig a ik k ita s h k iv m ahkam langan ( 6 . 1-rasm). V a l C ,D ,E ,F podship- n ik la r y o rd a m id a m uvozanatda tu ra d i. I s h k iv e le k tr m o to rig a tutashgan tas m a y o rd a m id a v a ln i a y la n tira d i. 11 s h k iv esa v a ln in g a y la n m a h a ra k a tin i ta sm a la r o rq a li stanokka uzatadi. Shunga k o ‘ ra I s h k iv y e ta k lo v c h i, ik k in c h is i esa y e ta k la n u v c h i deb ataladi. 1 sh kivg a tasm alar o rq a li y e ta k lo v c h i T, va e rg a sh u vch i t, k u c h la ri, h u d d i sh u n ing d e k, ik k in c h i s h k iv g a T 2 va t2 to rtu v c h i k u c h la r ta ’ s ir etadi. B u k u c h la r, b ir to m o n d a n , p o d s h ip n ik la rg a b o s im k o 'rs a ta d i, ik k in c h i to m o n d a n esa, v a l o ‘ q ig a t ik b o ‘ lgan te k is lik d a j u f t k u c h h o s il q ila d i. I s h k iv d a n va lg a b e rila d ig a n m o m e n t (6 .1 -ra sm ): M , = T ,R , — t, R | = (T j — t j ) R, b o ‘ la d i. I I s h k iv d a n va lg a b e rila d ig a n m o m e n tn in g q iy m a ti M 2 = ( T 2 - t 2)R 2 ga te n g boM ib, qaram a-qarshi to m o n g a y o ‘ nalgan boM adi. B u y e rd a R, , R , - 1 va I I s h k iv la r a yla n asin in g ra d iu s la ri. T a s m a la m i y e ta k lo v c h i q is m la r- n in g to rtis h k u c h la ri T ergashuvchi qism id a g i to rtis h k u c h i t dan ka tta boMadi. V a ln in g ik k i s h k iv o rasidagi q is m i M , va M 2 m o m e n tla r ta ’ s irid a bu ra la - d i, y a ’ n i b u ra lis h g a is h la y d i. M o m e n tla m in g o ‘ z i b u r o v c h i m o m e n tla r M b deb a ta la d i. B iz b u m is o ld a va lg a ik k i s h k iv o 'm a tilg a n h o ln i k o ‘ rib o ‘ td ik . B u n d a y h o ld a ik k i m o m e n t m iq d o r jih a t i dan te n g , y o ‘ n a lis h jih a tid a n qa ra m a -q a rs h i boM adi. B iro q ama liy o td a s h k iv la r soni ik k ita d a n o r tiq boM gan h o lla r ham k o ‘ p la b u c h ra y d i. S h k iv la r soni ik k ita d a n o r t iq bo M sa , s h k iv la r n in g b ir i y e t a k l o v c h i, q o lg a n la r i esa y e ta k la n u v c h i boMadi. V a lg a to ‘ rtta sh k iv o ‘ m a tiIg a n h o ln i k o ‘ r ib o ‘ ta m iz (6 .2 -ra sm ). V a lg a s h k iv la r o rq a li to 'r t ta b u r o v c h i m o m e n t M , , M 2, M 3, M 4, ta ’ s ir etadi. Y e ta k lo v c h i s h k iv m o m e n ti M , b ir tom onga, q o lg a n la ri esa qaram a-qarshi tom o n g a y o ‘ na!gan. T a b iiy k i, bunday h o ld a v a ln in g tu r li q ism - la rid a g i b u ro v c h i m o m e n tla m in g q iy m a tla ri tu rlic h a boMadi. M a s h in a v a li b ir x i l t e z l i k d i a ylansa, bu h o ld a ham v a lg a ta ’ s ir e tu v c h i m o m e n tla r y ig M n d is i n o ig a te n g boMadi: - M , + M 2+ M 3+ M 4 = 0 . 6 .2 -ra sm d a k o 'rs a tilg a n id e k , v a ln in g 1-1 ke sim d a n chap to m o n d a jo y lashgan q is m i M 4 m o m e n t v a shu kesim dagi u rin m a k u c h la n is h la r ta ’ s irid a m u v o z a n a td a boM adi; dem ak, M 4 ushbu ke s im u ch u n b u ro v c h i m o m e n t M b h is o b la n a d i. 2-2 ke sim n in g chap to m o n id a ham , o ‘ ng to m o n id a ham m o m e n t h o s il q ilu v c h i ik k ita d a n s h k iv bor. M u v o z a n a t te n g la m a s in i k e s im n in g xo h la ga n to m o n i uchun tu z is h im iz m u m k in , c h u n k i ke sish u s u li q o i- dasiga k o ‘ra natijalar b ir x il chiqadi. K esim ning chap tom onidan M 6 = M 4 - M , n i a n iq la y m iz . Q o lg a n k e s im la rd a g i b u ro v c h i m o m e n tla r ham shu ta riq a a n iq la n a d i. V a l o ‘ qiga chap to m ondan qaralganda soat stre lk a s i b o ‘y ic h a y o ‘ n a lg an m o m e n tn in g ishorasi m usbat o lin a d i. V a ln in g tu r li q is m la rid a g i b u ro v c h i m o m e n tn in g q iy m a tin i g ra fik ra v is h d a ta svirla sa ham boMadi. B u n d a y ta s v im i b u r o v c h i m o m e n tla r e p y u ra s i deb ataladi. A g a r 6.2-rasm dagi m o m e n tla m in g q iy m a tin i M , = + 6 0 0 H m ; M 2= - 3 0 0 H m ; M 3= - 1 0 0 H m ; M 4= - 2 0 0 H m deb olsak, o ‘ sha rasm da ta svirla n g a n b u ro v c h i m o m e n tla r epyurasiga ega boMam iz. T a jrib a la m in g k o ‘ rsatishicha, v a l b u ro v c h i m o m e n t M 8 ta ’ s irid a b u ra l- g a n id a u n in g k o ‘ ndalang k e s im la ri o ‘ q a tro fid a b ir i ik k in c h is ig a nisbatan b u ra la d i, bun d a s te rje n n in g u z u n lig i o 'z g a ris h s iz q o la d i. B u bo ra d a o lib b o rilg a n q a to r ta d q iq o tla r n a tija s id a q u y id a g i g ip o te z a la r s h a k lla n d i: 1. B a rc h a k o ‘ ndalang k e s im la r b u ra lis h ja ra y o n id a te k is h o la tin i saqlab q o la d i, y a ’ n i yassi kesim bu ra lish d a n o ld in qanday boMgan boMsa, v a l bural- gandan k e y in ham s h u n d a y lig ic h a q o la d i. 2. K o ‘ ndalang kesim larga o ‘ tkazilgan radiuslar to ‘ g ‘ ri c h iz iq lig ic h a qoladi. 3. K e s im la r orasidagi m a so fa la r o ‘ zgarm aydi. V a ld a g i k u c h la n is h la r va d e fo rm a ts iy a la rn i a n iq la sh d a ana shu gipoteza- la rg a suyanam iz. K u c h la n is h la m i aniqlashga o 'ta m iz . Ish n i b u ro v c h i m o m e n t M 6 n i ani- 6.2. Buralishdagi kuchlanish va deform atsiyalar qlashdan b o s h la y m iz . B u n in g uch u n b u ra lis h g a ishlayotgan v a ln i 1-1 k e s im b ila n ik k i M6 * r boMakka a jra ta m iz (6.3-rasm ). 0 ‘ n g b o M a g in i ta s h la b y u - b o rib , chap boM agining m u v o za n a tin i te k s h ira m iz . V a ln in g chap boMagi bu rovchi moment M 5 hamda tash lab yuborilgan boMakning chap boMakka boMgan ta’ sirini almash- tiru v c h i ic h k i kuchlar ta ’ sirida muvozanat holatida boMadi. V a ln in g chap boMagi u c h u n 0 0 , o ‘ q ig a nisbatan m o m e n tla r m u vo z a n a t te n g la m a sin i tu za m iz: M 6 - Z M t = 0, y o k i I M t = M 5. 1-1 kesim ga ta ’ s ir e tu v c h i k u c h la r m o m e n tla rin in g y ig M n d isi X M t n i a n iq la sh u ch u n , a yla n a m a rk a z id a n p m a so fa d a yo tg a n ix tiy o r iy n u q ta n i o la m iz va u n in g a tro fid a n d A e le m e n ta r yu za ch a ajratam iz. U h o ld a yu za - chaga ta ’ s ir e tu v c h i k u c h dF = т р d A boM adi, bu ye rd a t p o ‘ sha n u qtadagi u rin m a ku ch la n ish . B u k u c h d a n 0 n u q taga nisbatan o lin g a n m o m e n t d M x = t pd A p ga teng boMadi. K o 'n d a la n g ke sim d a g i to M iq m o m e n tn i aniqlash uchun y u q o rid a g i ifo d ani yuza b o 'y ic h a in te g ra lla y m iz : M 6 = J Tp - p - d A , (6 .1 ) A (6.1) formuladan to ‘g ‘ ridan to ‘ g ‘ ri burovchi mom ent M 6 ni aniqlab boMmaydi, chunki undagi xp ning o ‘ zi nom a’ lum , demak masala statik noaniq. Masalani hal etish uchun valning deform atsiyasini k o ‘ rib o ‘ tishga to ‘g ‘ri keladi. B u ra lish g a ishlayotgan v a ln in g s irtid a n A B D C to ‘ g ‘ ri to ‘ rtb u rc h a k n i ajra tib o la m iz (6.4-rasm , a). D e fo rm a ts iy a n a tija s id a 1-1 va 2-2 ke s im la r b ir-b irig a nisbatan tp b u r c h a kka b u rila d i. Q a b u l q ilin g a n gipotezaga k o ‘ ra h a r ik k i ke sim te k is li- g ich a , ra d iu s la r to ‘ g ‘ ri c h iz iq lig ic h a q o la d i. I k k i kesim orasidagi d x m asofa o ‘ zgarm aydi. A B D C t o ‘ g ‘ ri t o ‘ rtb u rch a k d e fo rm a tsiya d a n k e y in s h trix la n gan yu za k o ‘ rin is h in i o la d i. D e fo rm a ts iy a n a tija sid a e le m e n tn in g q iy s h a y - gan h o la ti 6.4-rasm , b,d da aks e ttirilg a n . Rasm dan k o ‘ rin a d ik i v a ln in g ushbu elem enti s iljis h g a is h la y d i. U shbu d e fo rm a ts iy a n in g q iy m a ti s iljis h burch a g i (y o k i n is b iy s iljis h ) у o rq a li a n iq - la n is h i m u m k in (6 .4 -ra sm , d). M a ’ lu m k i s iljis h d e fo rm a ts iy a s i ja ra y o n id a s ilju v c h i k e s im la rd a u rin m a k u c h la n is h la r paydo boM adi (b u k u c h la n is h la r 6.4-rasm , d da 0 2 B , D , u ch - b u rch a g id a ta svirla n g a n ). M a z k u r k u c h la n is h la m i n is b iy s iljis h у o rq a li a n iq - lasa boMadi: т = yG. _ V a l s irtid a g i a b s o lu t s iljis h B B ]= rd (p va n is b iy s iljis h 7 - ~ J ^ ,~ ~ d x rdcp b oM ganligi sababli B , n u q ta d a g i k u ch la n ish r H = yG = Cr——-b o M a d i. dx d B u ye rd a n isb a t n is b iy b u ra lis h b u rc h a g i deb ataladi v a 0 h a rfi b ila n b e lg ila n a d i. M a rk a z d a n ix tiy o r iy p m asofada yotgan L, nuqtadagi u rin m a k u c h la nish t p n i a n iq la y m iz (6 .4 -ra m , d). B u n in g uchun L, nuqtadagi n is b iy s iljis h n i to p ib o lis h Io zim . у n in g q iy m a ti у dan k ic h ik ro q e k a n lig i rasm dan k o ‘ r in ib d tu rib d i. у ni aniqlashdagi m u lo h a za la m i yp ga ham qoMlab, Yp - ifo d a - ga ega boM am iz, bu esa ^ d ( p = p G — degan so ‘ z. (6 .2 ) dx t p n in g bu q iy m a tin i (6 .1 ) ga q o ‘ y ib , k u y id a g i ifo d a n i h o sil q ila m iz : M - = G — \ p 2d A dx Г Integral ostid a g i ifo d a q u tb in e rs iy a m o m e n ti deb a taladi va Jp h a rfi b ila n b e lg ila n a d i. In te g ra l o ‘ m ig a Jp n i q o ‘y a m iz : M 6 = G - - J o 6 dx Bundan d ~ b ~ G J , <6 ' 3 ) k e lib c h iq a d i. B u y e rd a G Jp - ste rje n n in g b u ra lis h d a g i b ik r lig i. (6 .3 ) n i (6 .2 ) ga q o ‘ y s a k , q u y id a g i fo rm u la h o sil b o ‘ la d i: , - U * n p ~ j (6 .4 ) P = Рта* = r boMganda v a ln in g s irtid a g i m a ksim a l u rin m a k u c h la n is h k e lib c h iq a d i: M - P M - r _ x ^orniax _ о max “ j ~ j (6 .5 ) p p B u fo rm u la n i boshqacha k o ‘ rin is h d a ifo d a la s a ham boMadi _ = М др аи = М,- _ M B m a x r f t \ j p J P w (6 .6 ) V/"max / J p ~ ~ ^ p n is b a t q u tb q a r s h ilik m o m e n ti d e b a ta la d i v a s m 3 da r max oM chanadi. .. 7td4 D o ira v iy k e s im la r uchun qutb in e rsiya m o m e n ti J p = ga, q u tb n d 3 q a rs h ilik m o m e n ti esa Wr=-j-^-ga te n g .H a lq a k e s im la r uchun p 3 2 ’ b u y e rd a D - h a lq a n in g ta s h q i d ia m e tr i, d - ic h k i d ia m e tr i. _ n ( D 3 - d ’ ) Тб Wp = -------- —------ - . B u la m i e ’ tib o rg a olsak, d o ira v iy y a x lit k e s im la r uchun _ 16M„ max nd? ' H a lq a k e s im la r uchun esa Shunday q ilib , b u ra lis h h o la tid a g i v a ld a h o s il b o ‘ la digan m a ksim a l u rin ma ku ch la nish b u ro v c h i m om entga t o ‘ g ‘ r i, v a ln in g tashqi d ia m e tri k u b ig a teskari p ro p o rsio n a l ekan. U rin m a k u ch la n ish la rn in g m aksim al q iy m a tin i aniqlash fo rm u la s i m a ’ lu m b o 'lg a c h , v a ln in g b u ra lis h d a g i m u s ta h k a m lik s h a rtin i y o z is h q iy in emas: _ M 6 r , Г тах ~ w ~ [ T \ , ( 6 . 9 ) P bu yerda [x] - buralishdagi (s o f s iljis h d a g i) ruxsat etilgan u rin m a kuchlanish. V a lla r m u sta h k a m lik d a n tash q a ri b ik r lik k a ham h iso b la n a d i. V a ln in g b ik r lik sharti q u y id a g ic h a ifo d a la n a d i: ^тзх = T T 7 - ^ H > (6 .1 0 ) p bu yerda [9 ] - ru xsa t e tilg a n b u ra lis h b u rch a g i. V a ln in g b u ra lish b u rc h a g in i aniqlash u ch u n (6 .3 ) fo rm u la d a n fo yd a la n a - M 6dx m iz : a q ) - - — - (6 .3 )' (p n i to p is h u ch u n (6 .3 )' n i x b o ‘y ic h a in te g ra l- GJP Jf M 6dx „ ■ M gs la y m iz : (p= I - , bundan v r j k e lib c h ik a d i. E ng katta b u ra lis h о G J P * ste rje n n in g uchida, y a ’ n i x = £ b o ‘ lganda h o s il b o ‘ la d i: o _ M / 180° G J y o k i 4> - GJ 6.1-misol. Yaxlit kesimli valning diametri mustahkamlik va bikrlik shart- lariga ko'ra aniqlansin (6.5 rasm). Shkivlardan valga beriladigan momentlar- ning qiymatlari: M, = 0,6kN-m; M2 = 0,8kN-m; M3 = 2kN-m; M4 = 0,6kN-m. Ruxsat etilgan kuchlanish [ t ] = 20 Mpa. Ruxsat etilgan buralish burchagi [9 ] = 1 / 4° / m yoki [9 ] = p / (180-4) M !. Po'latning siljishdagi elastiklik moduli G=8-104 MPa. Yechish. B u ro v c h i m o m e n tla r e p yu ra sin i k o ‘ ram iz. E ng katta m om ent 2 -3 o ra liq d a v u ju d g a keladi. м 8, пикз= M, + M 2 = (0,6+0,8)kN • M = ],4 k N .m . V a ln in g d ia m e trin i a w a l m u s ta h k a m lik sharti b o ‘y ic h a a n iq la y m iz . B u n in g uchun (6 .7 ) va (6 .9 ) fo rm u la la rd a n fo yd a la n a m iz : E n d i v a ln in g d ia m e trin i b ik r lik sh a rti b o ‘ y ic h a a n iq la y m iz . B u n in g uchun (6 .1 0 ) fo rm u la d a g i q u tb in e rs iy a m o m e n t Jp n in g o ‘ m ig a u n in g o ‘ z ifo d a s i Ttd4 n i q o ‘ y a m iz v a b u ndan v a ln in g d ia m e tri d n i to p a m iz : d > 3 2 M „- S - = 4, '3 2 -1 ,4 • 10-3 - 1 8 0 - 4 ^ G x [ 0 ] V 8 -1 0 4 - я -2 T o p ilg a n q iy m a tla rd a n ka tta si (d = 8 s m ) q a b u l q ilin a d i. « 0 ,0 8/w = Ssm 6.2-misoL M, = 2kN-m, M, = 10kN-m, M3 = lkN-m, va M4 = 9kN-m ga d > teng momentlar ta ’sirida bo'lgan valning diametri tanlansin. Ruxsat etilgan urinma kuchlanish [ t ] = 50 Mpa. Valning o'qi bo'ylab va uning ko'ndalang kesimlari bo'ylab urinma kuchlanishlar epyuralari qurilsin (6.6-rasm). Yechish. M o m e n tla m in g b e rilg a n q iy m a tla ri asosida b u ro v c h i m o m e n tla r e p y- j j 2 u ra s in i k o ‘ ra m iz . M u s ta h k a m lik shartidan fo y d f.la n ib eng katta m o m e n t uchun v a ln in g d ia m e trin i tan- la y m iz A l A l 1ПШ1ТПТ Г в M, c| ' 7 j ! - biM c iv - B Ер.Мь Е р . г 4 4 . 6 C| C k H m I (M P a ) 1 6 M ^ = 11 6 - 1 , 4 - 1 0 ^ e 0 m = m п [ т \ V Л - - 5 - 1 0 7 V a l s ir tid a g i u rin m a k u c h la n is h Tmax= M s/W r fo rm u la s id a n a n iq la n a d i. A-A B-B C-C 11.2 B u y e rd a W r= p d 3/1 6 = l, 8 lO ^ M 3. R asm da v a ln in g x o ‘ q i b o ‘ y la b h a m d a A - A , B - B v a C - C k e s im la r b o 'y la b u rin m a k u c h la n is h la rn in g o ‘ zgarish g ra fig i k e ltirilg a n . 6 .3 -m iso l. Ikkita yaxlit kesimli valga bir xil burovchi moment M = lk N m t a ’sir etadi. Valning biri po'lat, ikkinchisi alumin qotishmasidan yasalgan. Mustahkamlik shartidan vallarning diam etrlari aniqlansin. Ikkita valning m assalari va buralish burchaklari taqqoslansin. Quyidagilar berilgan: po'lat val uchun [x ] = 80 MPa, p = 78,5 IO3 N / m3, G = 8 104 MPa, alumin val uchun [ t ] = 50 MPa, p = 2 6 103 N/m3, G = 3 104 MPa. Y ech ish . V a lla rn in g d ia m e trla rin i a n iq la y m iz . P o 'la t v a l u ch u n , I 1 6 -1 0 3 , 1Л_2 . , я -4 4 4 d n = * -------------r = 4 -1 0 m = 4sm; J on = ------- = 2 5 , Is m п \ тг - 8 - Ю7 лП 3 2 A lu m in v a l u ch u n = J ■6 ' 1.°-7 = 4 ,6 7 • 1 QT2m = 4 ,6 7 sm; J pal = = 4 6 , 9sm 4 B u ra lis h b u rc h a k la ri n isbati _ G п Л п J - 1 0 4 ' 2 5 , 1 _ H ] Ga, -J p a, 3 - 1 0 4 - 4 6 ,9 ’ M a s s a la r n is b a ti mn d l - p n _ 2 5 , l : - 7 8 , 5 - 1 0 3 . 2 2 ma, d;r P a l 4 6 ,9 2 - 2 6 - 1 0 3 ’ T a q q o sla sh n a tija la ri a lu m in v a l poMat v a lg a nisbatan 1,43 m a rta k o ‘ proq b u ra lis h in i, poMat v a l massasi a lu m in v a l m assasidan 2 ,2 2 m a rta k o 'p ro q e k a n lig in i k o ‘ rsa td i. 6 .4 -m iso l. Y a x lit d o ira v iy k e s im li v a l n in g i k k i u c h i m a h k a m b i r ik t ir il g a n (6 .7 -ra s m ), unga q a ra m a -q a rsh i y o ‘ nalgan M ,= 0 ,4 k N • m va M 2= 0 ,6 k N • m m o m e n t la r ta ’ s ir e ta d i. M u s ta h k a m lik v a b ik r lik sh a rtla ri b o ‘y ic h a v a ln in g d ia m e trin i tanlash talab e tila d i. Q u y id a g ila r b e r ilg a n : ru x s a t e tilg a n k u c h la n is h [ t ] = 4 0 M P a ,l m e tr u ch u n ru x sat e tilg a n b u ra lis h b u rc h a g i [cp'] = 0,25°, s iljis h m o d u li G = 8 -1 0 4M P a , a = 0 ,5 m , i= 0 ,7 5 m , c = 1,25m . Download 78.98 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|