Materialshunoslik indd

6.7. Maxsus xossali po‘latlar
Zanglamas po‘latlar. Metallarni tashqi muhit bilan kimyoviy 
yoki elektrokimyoviy o‘zaro ta’sir etishi oqibatida yemirilish jarayoni 
korroziya zanglash deb ataladi.
Konstruksion materiallar ishlash davrida, ayniqsa agres-
siv muhitda yuqori zanglamaslik xossasiga ega bo‘lishi lozim. 
Metallar va ularning qotishmalari ko‘proq zanglaydi, chunki, 
ularning kimyoviy aktivligi va elektr toki o‘tkazish qobiliyati 
yuqori.
Korroziyabardosh­zanglamaydigan po‘latlar deb havo sharoiti-
da, daryo, dengiz suvlarida, tuzlar eritmalarida, ishqor va ba’zi kis-
lotalarda (umuman tashqi muhitda) uy hamda yuqori haroratlarda 
kimyoviy va elektrokimyoviy yemirilishga-korroziyaga qarshilik 
ko‘rsataoladigan po‘latlarga aytiladi. Zanglamas po‘latlarda yemiri­
lish nisbatan ancha sekin o‘tadi. Metallarni yemirilish jarayoni ikki 
xil ko‘rinishda o‘tadi: elektrokimyoviy va kimyoviy.
Korroziyabardosh po‘latlar yuqori legirlangan po‘lat bo‘lib, bunda 
xrom miqdori Cr­13% ko‘p bo‘lishi shart. Xrom metall sirtida sust-
lashtiruvchi himoya plyonkasini hosil bo‘lishini ta’minlaydi.
Plyonkalar, material yuqori haroratda qizdirilib havoda sovitilgan-
dan so‘ng (normallashtirilgandan so‘ng) hosil bo‘lganlari: martensit-
li, martensit­ferritli, (ferrit miqdori 10% dan kam bo‘lmagan holda), 

---

86
ferritli, austenit­ferritli (ferrit miqdori 10% dan kam bo‘lmagan 
holda), austenitli, austenit­martensitli strukturalar 6.2­rasmda 
ko‘rsatilgan.
6.2-rasm.Korroziyabardosh po‘latlarning strukturalari 
ularni kimyoviy tarkibiga bog‘liqligi.
Ferrit va austenit hosil qiluvchi elementlarni yig‘indi ta’sirini xrom 
(Cr
ekv
) va nikel (Ni
ekv
) ekvivalentlari ifodalaydi:
Cr
ekv