Matritsalar hám olar ústinde ámeller Joba

Matritsalar hám olar ústinde ámeller
Joba:

1. 
   Matritsalar hám olar ústinde ámeller
   
2. 
   Matritsalardıń ko‘beymesi
   
3. 
   Matritsa kóbeymesi tariypidan usıdan ayqınlaw.
   

Matritsalar hám olar ústinde ámeller
Matritsa bir qatar matematikalıq hám ekonomikalıq máselelerdi sheshiwde júdá kóp qollanılatuǵın túsinik bolıp, onıń járdeminde bul máseleler hám olardıń sheshimlerin ápiwayı hám de ıqsham kóriniste ańlatıladı.
Matritsa tariypi: m ta qatar hám n ta ústinnen ibarat tuwrı tórtmuyush formasındaǵı mn ta sandan shólkemlesken keste m×n tártipli matritsa, onı shólkemlesken sanlar bolsa matritsaning elementleri dep ataladı.
Matritsalar A, B, C, … sıyaqlı bas háripler menen, olardıń i-qatar hám j-ústininde jaylasqan elementleri bolsa ádetde aіј, bіј, sіј sıyaqlı uyqas kishi háripler menen belgilenedi. Mısalı, А=

Matritsa 2×3 tártipli, yaǵnıy 2 qatar hám 3 ústin kórinisindegi 2

•3=6 sandan shólkemlesken. Onıń 1-qatar elementleri a11 =1, a12 = -3, a13 =1. 2 hám 2-qatar

elementleri а₂₁ =0, а₂₂ =7.5, а₂₃ = –1 sanlardan ibarat. Bul matritsanıń 1-ustini а₁₁ =1 va а₂₁ =0, 2-ústini а₁₂ = –3 va а₂₂ = 7,5, 3-ústini bolsa а₁₃ =1.2 va а₂₃ = –1 elementlerden dúzilgen.

Eger birar A matritsanıń tartibi ko‘rsetigen ehtiyaj bo‘lsa, ol А_m×n ko‘rinisde jazıladń hám ulıwmalıq halda

yaki qisqasha А_m×n =( а_іј ) ko‘rinisde boladı.
А_mхn matritsada m = n  1 bolsa, u kvadrat matritsa, m  n (m1, n1) bolsa tuwrı múyeshli matritsa , m=1, n1 halda satr matritsa hám m1, n=1 bolǵanda ustin matritsa deb ataladi.
А_nхn Kvadrat matritsa qısqasha An sıyaqlı belgilenedi hám n-tártipli kvadrat matritsa dep ataladı.
Mısalı, xalıq xojalıǵınıń n ta tarmaqları arasındaǵı óz-ara ónim ayırbaslaw An = ( aіј ) kvadrat matritsa járdeminde ańlatıladı. Bunda aіј (i, j=1, 2, …, n hám i≠j) i-tarmaqta islep shıǵarılǵan ónimdiń j-tarmaq ushın mólsherlengen muǵdarın, aіi (i=1, 2, …, n) bolsa i-tarmaqtıń ózi islep shıǵarǵan ónimge zárúriyatın ańlatadı.
Sonı aytıp ótiw kerek, m=1 hám n=1 bolǵanda A1×1 matritsa bir sannı ańlatadı hám usınıń sebepinen málim bir mániste matritsa san túsinigin ulıwmalastıradı.
A hám B matritsalar birdey tártipli hám olardıń uyqas elementleri óz-ara teń bolsa, yaǵnıy aij = bij shárt atqarılsa, olar teń matritsalar bolıp tabıladı
A hám B matritsalarning teńligi A=B yamasa ( aіј) = (bіј) kóriniste belgilenedi. Mısalı, qálegen a≠0 sanı ushın

matritsalar o‘zaro teń, yaniy A = B boladi.
А={а_іј} matritsada i=j bo‘lgan а_іі elеmеntler diagonal elеmеntler
Mısalı, joqarıda ko‘rilgen А_2×3 matritsanıń diagonal elementleri а₁₁ =1 va а₂₂ =7.5 boladi.